Ιστορία -Διατροφικά οφέλη , χημική σύνθεση – Ιατροφαρμακευτικές ιδιότητες
Σταύρου Π. Καπλάνογλου Γεωπόνου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Αχίλλεια η χιλιόφυλλη (Αchillea millefolium) ή αγριαψιθιά, ανήκει σε μία οικογένεια 85 ανθοφόρων φυτών (Asteraceae family).
H Αχιλλεία ευδοκιμεί σε ολόκληρο το Βόρειο ημισφαίριο και όλα τα μέρη του φυτού είναι χρήσιμα.
Τα πάνω από το έδαφος μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φαρμάκων.
Για πολλά χρόνια το χρησιμοποιούσαν σαν δυναμωτικό και πικρό τονωτικό και όλα τα είδη των πικρών αλκοολούχων ποτών (bitters) παρασκευαζόταν από αυτό.
Το λάδι της αχίλλειας χρησιμοποιείται στα σαμπουάν.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Αχίλλεια θεωρείται από τους αρχαίους χρόνους ένα αποτελεσματικό επουλωτικό.
Η ονομασία και η φήμη της έχουν προέλθει από αυτή την ιδιότητα – σύμφωνα με τη Μυθολογία το βότανο δόθηκε στον Αχιλλέα από τον Κένταυρο Χείρων .
Ο θρύλος λέει πως η Αχίλλεια φυτρώνει από την σκουριά που έπεσε στο χώμα από το δόρυ του Αχιλλέα για να θεραπεύει πολλούς συντρόφους του στον Τρωικό πόλεμο.
Ένας μύθος λέει ότι, όταν ο Αχιλλέας πληγώθηκε στη φτέρνα από το δηλητηριασμένο βέλος του Πάρη, η θεά Αφροδίτη κλαίγοντας τον συμβούλεψε να πάρει την Αχίλλεια που είναι το καλύτερο βότανο για πληγές.
Από αυτόν τον μύθο η Αχιλλέα έχει πάρει το όνομά της καθώς και άλλες ονομασίες όπως το «Δάκρυ της Αφροδίτης», και το «χαμόγελο της Αφροδίτης».
ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Βασίλειο: Φυτα
κλαση Τραχειόφυτα
Clade : Αγγειόσπερμα
Clade : Eudicots
Clade : Αστερίδες
Σειρά: Αστεράλες
Οικογένεια: Asteraceae
Γένος: Αχιλλέα
Είδος: Α. millefolium
Διωνυμικό όνομα Achillea millefolium
Στους κλασικούς χρόνους ήταν γνωστό ως herba militaris.
ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ -ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ
Έχουν απομονωθεί από την Αχιλλέα γύρω στις 40 χημικές ουσίες.
Και σύμφωνα μ’ αυτά τα χημικά συστατικά μπορούμε να καταλάβουμε τις θεραπευτικές ιδιότητες της Αχιλλέας.
Περιέχει 1,4 % αιθέριο έλαιο, το οποίο έχει μπλε χρώμα και περιέχει την αζουλίνη έως 51% η οποία έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Achillea spp. φαίνεται να είναι εξαιρετικά πλούσιο σε διαφορετικούς τύπους δευτερογενών μεταβολιτών σε σύγκριση με άλλα είδη φυτών.
Οι πιο κοινές ενώσεις περιλαμβάνουν
1.Φλαβονοειδή
Τα φλαβονοειδή είναι ουσίες που υπάρχουν στα φυτά και αποτελούν τμήμα των αμυντικών μηχανισμών τους, καθώς προσφέρουν ανοσία απέναντι σε μύκητες, έντομα και άλλους επιβλαβείς οργανισμούς.
Ο βασικός λόγος που καθιστά τα φλαβονοειδή ευεργετικά για την υγεία είναι οι αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες, οι οποίες είναι παρόμοιες με αυτές των βιταμινών C και Ε. Οι οξειδωτικές ουσίες είναι ενώσεις που προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό των κυττάρων. Τα αντιοξειδωτικά αντιδρούν χημικά με τις ρίζες οξυγόνου και τις καθιστούν αδρανείς και αβλαβείς για το κύτταρο και τον οργανισμό γενικότερα.
2 Φαινολικά οξέα
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι φαινολικές ενώσεις φυτικής προέλευσης, που δεν ανήκουν στην κατηγορία των φλαβονοειδών και τα οποία χαρακτηρίζονται από αυξημένη αντιοξειδωτική δράση.
Στις ενώσεις αυτές υπάγονται τα φαινολικά οξέα τα οποία περιλαμβάνουν υδροξυ- και μεθοξυ-παράγωγα του κιναμωμικού οξέος, όπως για παράδειγμα τα κουμαρικό οξύ, το καφεϊκό και το φερουλικό οξύ.
Οι ενώσεις αυτές εντοπίζονται σε πολλά φυτά τόσο σε ελεύθερη μορφή όσο και ως εστέρες με διάφορους υδατάνθρακες. Οι ενώσεις αυτές χαρακτηρίζονται από αυξημένες αντιοξειδωτικές, αντιμικροβιακές, αντιικές και αντικαρκινικές ιδιότητες . .
3 Τερπένια
Τα τερπένια δεν είναι τίποτα άλλο από οργανικές ενώσεις που συναντώνται σε μια μεγάλη ποικιλία φυτών και συμβάλλουν στην γεύση τους, στο άρωμά τους και στο χρώμα τους. Αυτές οι ουσίες είναι τα δομικά στοιχεία των αιθέριων ελαίων και χρησιμοποιούνται πολύ συχνά σε πρόσθετα τροφίμων, στην αρωματοποιία, καθώς και στην αρωματοθεραπεία.
Ορισμένα μάλιστα από τα τερπένια έχουν φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες και συμβάλλουν στην καταπολέμηση : βακτηρίων , Μυκήτων ,Περιβαλλοντικού στρες
4, Φυτοστερόλες,
Οι φυτοστερόλες αποτελούν ένα φυσικό συστατικό το οποίο υπάρχει στα τρόφιμα και μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τα επίπεδα χοληστερίνης ορού και να ρυθμίσει τη φλεγμονή.
5. Οργανικά οξέα,
Οργανικό οξύ ονομάζεται κάθε οργανική χημική ένωση με όξινες ιδιότητες
6. Αλκοόλες και
Στη Χημεία, όμως, με την ονομασία «αλκοόλη» αναφέρεται οποιαδήποτε οργανική ένωση που περιέχει ένα ή περισσότερα υδροξύλια ή υδροξυομάδες (-OH), συνδεμένα με άτομο άνθρακα
7. Λιπαρά.
Υπάρχουν λιπαρά που είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή καθώς συμβάλλουν στην υγεία του οργανισμού.
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η αχίλεια μεταξύ των άλλων περιέχει ουσίες αντιφλεγμονώδη και αντιαλλεργικό , φλαβονοειδή τα οποία είναι υπεύθυνα για την αντισπασμωδική δράση της Αχίλλειας,
Φυτικές χρωστικές, οι οποίες διευρύνουν τις περιφερειακές αρτηρίες και συντελούν στη διάλυση θρόμβων.
Ακόμα περιέχει ταννίνες, που έχουν επουλωτικές ιδιότητες, κουμαρίνες, σαπωνίνες, στερόλες, ένα όξινο γλυκοαλκαλοειδές την αχιλεΐνη
μειώνει την υπέρταση και σταματάει τις αιμορραγίες και είναι αντιοξειδωτική ουσία, κυανιδίνη, η οποία επηρεάζει τα νεύρα των εσωτερικών οργάνων και επιβραδύνοντας τον καρδιακό παλμό.
Επίσης περιέχει αμινοξέα, οξέα όπως σαλικυλικό οξύ, σάκχαρα όπως γλυκόζη, σουκρόζη, μανιτόλη, βιταμίνη C και Κ, κινεόλι, προαζουλένη, στυπτικές ουσίες, ρητινώδης ουσία και άλατα.
Θεωρείται εφιδρωτικό, στυπτικό, τονωτικό, διεγερτικό και ήπια αρωματικό
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συνήθως την αχίλλεια για έκζεμα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), επούλωση πληγών και πολλές άλλες καταστάσεις, αλλά δεν υπάρχουν καλά επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτές τις χρήσεις.
Υπάρχουν πληροφορίες για σχετική αποτελεσματικότητα της ///
Ουλίτιδας , Πυρετού , Κοινού κρυολογηματος Πυρετού εκ χόρτου . Διάρροιας, Στομαχικής δυσφορίας, Φουσκώμα τος , • Αέριων , • Πονόδοντου.
Επίσης μπορεί να βοηθήσουν σε,,
• – Κράμπες
Η Αχίλλεια περιέχει χημικές ουσίες που μπορεί να βοηθήσουν να σταματήσουν τις κράμπες στο στομάχι και να καταπολεμήσουν τις λοιμώξεις
–Πυρετό
Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της γρίπης, των κρυολογημάτων και του πυρετού. Η Αχίλλεια θεωρείται ισχυρά εφιδρωτική με αποτέλεσμα ένα ζεστό ρόφημα να προκαλεί θεραπευτικό ιδρώτα που αποτοξινώνει το σώμα.
Αντίμετωπιζει επίσης κοινό κρυολόγημα, αλλεργικό πυρετό, απουσία εμμήνου ρύσεως,
–Δυσεντερία
Δυσεντερία, διάρροια, απώλεια όρεξης, δυσφορία του γαστρεντερικού συστήματος (GI) και για πρόκληση εφίδρωσης.
–Πονόδοντος
Μερικοί άνθρωποι μασούν τα φρέσκα φύλλα για να ανακουφίσουν τον πονόδοντο.
–Αιμορραγία
Η Αχίλλεια εφαρμόζεται στο δέρμα για να σταματήσει η αιμορραγία από τις αιμορροΐδες. για πληγές? και ως καθιστικό μπάνιο
–Φούσκωμα -εντερικά αέρια –
Σε συνδυασμό με άλλα βότανα, η αχίλλεια χρησιμοποιείται για φούσκωμα, εντερικά αέρια (μετεωρισμός), ήπιες γαστρεντερικές (GI) κράμπες και άλλες γαστρεντερικές ενοχλήσεις.
–Υπέρταση
Οι φυτικές χρωστικές και τα αλκαλοειδή που περιέχει η Αχίλεια έχουν την ιδιότητα να “ρίχνουν” την πίεση και για το λόγο αυτό, το βότανο προτείνεται σε περιπτώσεις υπέρτασης.
–Κυκλοφορία του αίματος
Οι κουμαρίνες και το σαλικυλικό οξύ (συστατικό της ασπιρίνης) που περιέχει η Αχίλλεια εμποδίζουν την δημιουργία θρόμβων στο αίμα και προάγουν την γενικότερη καλή κυκλοφορία μέσω της διεύρυνσης των περιφερειακών αρτηριών.
–Αιμορροΐδες
Η χρήση της Αχίλλειας (εσωτερικά) θεωρείται ότι βοηθάει στην καταπολέμηση αιμορραγιών των αιμορροΐδων, της μηννοραγίας και γενικότερα όλων των εσωτερικών αιμορραγιών.
–Αντισηπτικό
Οι αντισηπτικές ιδιότητες του βοτάνου (αζουλίνη και απιγενίνη) είναι επίσης σημαντικές στις περιπτώσεις των αιμορραγιών.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Η Αχίλλεια είναι ενδεχόμενα ασφαλής όταν λαμβάνεται από το στόμα σε ποσότητες που βρίσκονται συνήθως στα τρόφιμα.
Ωστόσο, τα προϊόντα του αποξηραμένου φύλλου που περιέχουν θουγιόνη ( Thujone ) μπορεί να είναι επικίνδυνη. Η Thujone είναι δηλητηριώδης σε μεγάλες δόσεις
Η Αχίλλεια περιέχει πάρα πολλά δραστικά συστατικά.
Πρόκειται για ένα ισχυρό βότανο και η κατανάλωση του πρέπει να γίνεται με “φειδώ” και για διαστήματα όχι μεγαλύτερα του ενός μήνα.
Μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα σε ορισμένους όταν λαμβάνεται από το στόμα για φαρμακευτικούς σκοπούς .
Έτσι μπορεί να επιφέρει δερματικά στίγματα, ζαλάδες, θολώσεις και πονοκεφάλους.
Σπάνια η Αχιλλέα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.
Το αιθέριο έλαιο της Αχίλλειας απαγορεύεται στην εγκυμοσύνη.
–Υπνηλία
Σε μερικούς ανθρώπους, η Αχίλλεια μπορεί να προκαλέσει υπνηλία
–Αύξηση ούρησης
και να αυξήσει την ούρηση όταν λαμβάνεται από το στόμα.
– Ερεθισμό του δέρματος
Όταν έρχεται σε επαφή με το δέρμα, η αχίλλεια μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του δέρματος
ΠΡΟΣΟΧΗ
Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται να συμπληρώσουν και όχι να αντικαταστήσουν τις συμβουλές του γιατρού ή του παρόχου υγειονομικής περίθαλψης και δεν προορίζονται να καλύπτουν όλες τις πιθανές χρήσεις,
Σε οποιαδήποτε χρήση βοτάνου για φαρμακευτικούς σκοπούς να ζητάτε την άποψη του προσωπικού σας γιατρού .