Αντίγονος Γ΄ Δώσων ( 263-221 μ.Χ. ) Ο 5ος Βασιλιάς της Μακεδονίας της Ελειμιώτικης Δυναστείας των Αντιγονιδών 229-221 π.Χ.

Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Αντίγονος Γ’ Δώσων (περ. 263 – 221 π.Χ.) βασίλεψε στη Μακεδονία κατά την περίοδο 229 π.Χ. – 221 π.Χ. όταν η Μακεδονία αντιμετώπιζε εισβολές των Δαρδάνων καθώς και εξέγερση των Θεσσαλών, τους οποίους υποστήριζαν οι Αιτωλοί και είχε χάσει την επιρροή της στη νότια Ελλάδα
Ήταν μέλος της Δυναστείας των Αντιγονιδών, που είχε το θρόνο της Μακεδονίας κατά το μεγαλύτερο μέρος της ελληνιστικής περιόδου, μέχρι και την κατάκτηση της από τους Ρωμαίους.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Γεννήθηκε το 263 π. Χ. Και πέθανε στην μάχη κατά των Ιλλυριων το 221 π.Χ.
Ο Αντίγονος Γ’ Δώσων ήταν γιος του Δημήτριου του Καλού,που σήμαινε «όμορφος», ήταν ένας πρίγκιπας της Μακεδονίας και κατοπινός ηγεμόνας της Κυρήνης κατά την ελληνιστική περίοδο. Γιος του Δημητρίου του Πολιορκητή, βασιλιά της Μακεδονίας, και της πέμπτης συζύγου του, της Πτολεμαΐδας, κόρης του Πτολεμαίου του Σωτήρος. Ετεροθαλής αδελφός του υπήρξε ο Αντίγονος Β’ Γονατάς, διάδοχος του πατέρα τους στο θρόνο της Μακεδονίας.
Και της Ολυμπιάδας από τη Λάρισα
– Σύζυγος του ήταν η Χρυσιής της Μακεδονίας
Όταν ο Δημήτριος ο Αιτωλικός  απεβίωσε το 229 π.Χ.  ο γιος και νεαρός πρίγκηπας ήταν ανήλικος, συνεπώς οι Μακεδόνες ευγενείς εξέλεξαν ως αντιβασιλιά τον εξάδερφο του Δημητρίου, Αντίγονο, δίνοντάς του επιπροσθέτως το χέρι της Χρυσηίδας
Τρεις  πηγές, οι Πλούταρχος, Ιουστίνος και Παυσανίας, συμφωνούν πως ο Αντίγονος πήρε το χέρι της μητέρας του Φιλίππου, χωρίς ωστόσο να αναφέρουν το όνομά της
Η Χρυσηίδα (3ος αιώνας π.Χ.) ήταν βασίλισσα της Μακεδονίας κατά την ελληνιστική περίοδο. Υπήρξε σύζυγος (ή τουλάχιστον σύντροφος) του βασιλιά Δημητρίου Β’ του Αιτωλικού και κατά πάσα πιθανότητα μητέρα του γιου του και μετέπειτα βασιλιά, Φιλίππου Ε’. Εάν δεχτούμε πως αυτό αποτελεί γεγονός, τότε η Χρυσηίδα υπήρξε και σύζυγος του διαδόχου του Δημητρίου, Αντίγονου Γ’ του Δώσωνα, ο οποίος κυβέρνησε ως επίτροπος του ανήλικου Φιλίππου.
Ο Φίλιππος ο Ε’ ήταν υιοθετημένος του γιος και παιδί του αδερφού του

ΔΡΑΣΕΙΣ
–Ανάληψη του θρόνου –  δράση  (  229 π.Χ )
Απρόσμενος θάνατος του Δημητρίου Β’ Αιτωλικού από τραύμα σε μάχη ενάντια στους Δαρδάνους.
Οι Δάρδανοι ή Δαρδάνιοι ήταν παλαιοβαλκανικό φύλο που εγκαταστάθηκε σε μια περιοχή που πήρε το όνομα Δαρδανία , στα κεντρικά Βαλκάνια  Ανήκαν στοα αρχαιότερα φύλα των  Βαλκανίων  και η κοινωνία τους ήταν πολύ πολύπλοκη

– Ο Αντίγονος εκλέγεται βασιλιάς της Μακεδονίας, μέχρι την ενηλικίωση του Φιλίππου, γιου του Δημητρίου το 229 π.Χ
Ο νόμιμος διάδοχος του Δημητρίου Β  ο γιος του Φίλιππος ήταν μονάχα εννέα ετών και κατ’ επέκταση δεν ήταν σε θέση να αναλάβει το θρόνο.
Πιθανή διαμάχη για τη διαδοχή αποφεύχθηκε με την εκλογή ενός άλλου εγγονού του Δημητρίου του Πολιορκητή, γιου του Δημητρίου του Καλού και ετεροθαλούς αδελφού του Αντίγονου Γονατά: του Αντίγονου, που επονομάστηκε «ο Δώσων». Η λέξη αυτή αποτελεί μετοχή μέλλοντα του ρήματος «δίνω», και στη συγκεκριμένη περίπτωση σημαίνει «αυτός που θα παραδώσει την εξουσία», μιας και ο Αντίγονος θα παρέδιδε την εξουσία στο νεαρό Φίλιππο μόλις ενηλικιωνόταν. Τον ανήλικο διάδοχο τελικά τον υιοθέτησε, μετά το γάμο του με τη βασιλομήτορα και χήρα του Δημητρίου Β, τη Φθία.
Κατέστειλε εύκολα την αντίδραση μιας ολιγάριθμης μερίδας ευγενών Μακεδόνων, που τον θεωρούσαν κακώς σφετεριστή του θρόνου και από τους οποίους, σύμφωνα με τη σχετική μαρτυρία του Πλουτάρχου, προήλθε και ο ειρωνικός χαρακτηρισμός «Δώσων» με τον οποίο ο Αντίγονος έμεινε στη ιστορία
– Πρόβλημα που αντιμετώπισε με την ανάληψη της εξουσίας Στρατιωτικη δράση  ( 229 π.Χ-228 π,Χ,)
Ο Αντίγονος ο Δώσων έπρεπε κατ’ αρχήν να επέμβει στη Θεσσαλία ώστε να εμποδίσει την αποστασία των πόλεων με την πλευρά της Αιτωλικής Συμπολιτείας.
Μα νοτιότερα, οι Συμπολιτείες της Βοιωτίας και της Φωκίδας συμμάχησαν με την Αχαϊκή Συμπολιτεία ενώ η Αθήνα διαπραγματευόταν την επανατοποθέτηση φρουράς στον Πειραιά, τη Μουνιχία, τη Σαλαμίνα και το Σούνιο. Αυτή η ενδυνάμωση των Αχαιών ανησύχησε την Αιτωλική Συμπολιτεία που σύναψε ειρήνη με τον Αντίγονο και συστρατεύτηκε με το βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη Γ’.Έτσι λοιπόν οι διάφορες συμμαχίες των ελληνικών – πόλεων κρατών ήταν πολύ απασχολημένες για να απειλήσουν στη Μακεδονία
– Η επίθεση στην  Καρία και την Σάμο   ( 227 π.Χ.  )
Έτσι λοιπόν οι διάφορες συμμαχίες των ελληνικών – πόλεων κρατών ήταν πολύ απασχολημένες για να απειλήσουν στη Μακεδονία.
Το 227 π.Χ., ο Αντίγονος επιτίθεται στην Καρία, και σβήνει την επιρροή της στην Πριήνη και τη Σάμο, με τη βοήθεια του τυράννου Ολύμπιχου. Επρόκειτο χωρίς αμφιβολία μια κίνηση με σκοπό να χτυπήσει την κυριαρχία των Πτολεμαίων στη θάλασσα και κατόπιν να πάρει τον έλεγχο των θαλάσσιων περασμάτων.
Το 227 π.Χ., ο Αντίγονος επιτίθεται στην Καρία, και σβήνει την επιρροή της στην Πριήνη και τη Σάμο, με τη βοήθεια του τυράννου Ολύμπιχου. Επρόκειτο χωρίς αμφιβολία μια κίνηση με σκοπό να χτυπήσει την κυριαρχία των Πτολεμαίων στη θάλασσα και κατόπιν να πάρει τον έλεγχο των θαλάσσιων περασμάτων.
Παράλληλα η κατάσταση για την Αχαϊκή Συμπολιτεία δυσχεραίνει εξαιτίας των επιτυχιών της Σπάρτης που υποστηριζόταν οικονομικά από τον Πτολεμαίο Γ’ τον Ευεργέτη.

– Συμμαχία με την Συκυώνα   (226 π.Χ. )

Ο Άρατος από τη Σικυώνα ανοίγει διπλωματικές σχέσεις με τον Αντίγονο το 226 π.Χ. που έφεραν αποτέλεσμα το 224 π.Χ.,
ενώ η Σπάρτη ήδη είχε πάρει τον έλεγχο της Κορίνθου και του Άργους και είχε απειλήσει τη Σικυώνα.

– Αποδοχή ηγεμονίας από την Αχαϊκή Συμπολιτεία  (225 π.Χ. )

Η Αχαϊκή Συμπολιτεία εξέλεξε τον Αντίγονο ηγεμόνα, έστειλε ομήρους στην Πέλλα, δέχτηκε να πληρώσει και να εξοπλίσει τον μακεδονικό στρατό για τον πρώτο χρόνο της συμμαχίας και της απαγορεύτηκε να πλησιάσει διπλωματικά οποιοδήποτε άλλο κράτος χωρίς την άδεια του Αντίγονου. Το τίμημα για τη συμμαχία με τους Μακεδόνες ήταν λοιπόν πολύ υψηλό και ενδεικτικό της άσχημης κατάστασης στην οποία είχε βρεθεί η Αχαϊκή Συμπολιτεία.

–Ουδέτερη  η Αιτωλική Συμπολιτεία  (225 π.Χ. )
Από την πλευρά της η Αιτωλική Συμπολιτεία παραμένει ουδέτερη, αλλά παρεμποδίζει το πέρασμα των Θερμοπυλών από τον Αντίγονο που πρέπει να μεταφέρει τα πλοία του πλέον από τη θάλασσα της Εύβοιας.
–Η Σπάρτη κρατούσε  το πέρασμα της Κορίνθου- Αλλαγή της κατάστασης  ο Αντίγονος προελαύνει  ( 224 π.Χ. ) .
Ο Μακεδονικός στρατός δεν κατάφερε να αποσπάσει το πέρασμα της Κορίνθου από τους Σπαρτιάτες. Ωστόσο το ξέσπασμα μιας αντισπαρτιατικής επανάστασης στην Κόρινθο ανάγκασε τον Κλεομένη να αποσυρθεί από την πόλη, την οποία τελικά πήρε ο Αντίγονος.
Αυτός ο τελευταίος προελαύνει τελικά εναντίον του Άργους που εγκατέλειψε τον Κλεομένη.
Ο Μακεδονικός στρατός κατόπιν λεηλάτησε τον Ορχομενό και τη Μαντίνεια και ξεχειμώνιασε στη Σικυώνα και την Κόρινθο.
Αυτή η επίθεση των Μακεδόνων το 224 π.Χ. είναι ιδιαίτερης σημασίας: αποτελεί την πρώτη εκστρατεία στρατού που αποτελείται από Μακεδόνες από την εποχή του Πολιορκητή και τα αποτελέσματά της είναι ανάλογα με αυτά του 334 π.Χ.

– Ο Αντίγονος ενώνει τις φιλικές προς αυτόν πόλεις  ( 224 π.Χ.   )
Ο Αντίγονος ενώνει τις φιλικές προς αυτόν πόλεις σε μία συμμαχία που περιελάμβανε την Αχαΐα, τη Βοιωτία, τη Φωκίδα, την Ακαρνανία και τη Θεσσαλία.
Κάθε πόλη εκλέγει αντιπροσώπους σε ένα κοινό συμβούλιο των συμμάχων το οποίο θα ορίζει ο ίδιος ο Αντίγονος ως δια βίου ηγέτης. Είναι επίσης αρχηγός του στρατού.
Το συμβούλιο έχει την εξουσία να δέχεται νέα μέλη και να λαμβάνει διαφόρων ειδών αποφάσεις, μα καθένας από τους συμμάχους διατηρεί το δικαίωμά του να αποφασίζει για ειρήνη και για πόλεμο.
Αυτή η δημιουργία του Συμβουλίου των Συμμάχων έρχεται σε άμεση αντιδιαστολή με την προηγούμενη πρακτική της άμεσης κυριαρχίας των προηγούμενων αιώνων, από τις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα και έπειτα.
Ούτε παρουσία στρατού, ούτε φόροι, διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας. Νεωτερισμός ακόμη και σε σύγκριση με τις συμμαχίες των ετών 337, 318 και 302, η Μακεδονία είναι αυτή τη φορά κράτος – μέλος σε ίση θέση με τους άλλους. Σκοπός της συμμαχίας αυτής είναι η αντιμετώπιση της Σπάρτης και η επαναφορά των παραδοσιακών πρακτικών που διαταράχτηκαν από την επαναστατική πολιτική του Κλεομένη.

–  Ισοπέδωση της Μεγαλόπολης από τον Κλεομένη  της Σπάρτης  (  223 π.Χ. )
Ο Κλεομένης εξακολουθεί να υποστηρίζεται από τον Πτολεμαίο τον Γ’. Εξαπολύει επίθεση στη Μεγαλόπολη το 223 π.Χ., την οποία και ισοπεδώνει. Εκμεταλλεύεται την απουσία των Μακεδονικών στρατευμάτων που ξεχειμωνάζουν στα εδάφη τους για να λεηλατήσει την Αργολίδα.

— Στη Μάχη της Σελλασίας, ο Αντίγονος νικά κατά κράτος τους Σπαρτιάτες και εισέρχεται στην πόλη τους. ( 222 π.Χ. )
Στη Μάχη της Σελλασίας, ο Αντίγονος νικά κατά κράτος τους Σπαρτιάτες και εισέρχεται στην πόλη τους.
Ο Αντίγονος επιστρέφει επικεφαλής ενός μακεδονικού στρατού το 222 π.Χ. και αντιμετωπίζει τον Κλεομένη στη Μάχη της Σελλασίας.
Η ήττα ήταν ολοκληρωτική για τους Σπαρτιάτες και ο ίδιος ο Κλεομένης επιβιβάστηκε σε πλοίο με κατεύθυνση της Αίγυπτο.
Ο Αντίγονος ωστόσο έδειξε μεγαλοψυχία απέναντι στη Σπάρτη επιτρέποντάς της να εισέλθει στη Συμμαχία.
Ένα αφιέρωμα στη Δήλο θυμίζει τη νίκη αυτή: «Ο βασιλιάς Αντίγονος, γιος του βασιλιά Δημητρίου, και οι Μακεδόνες και οι Σύμμαχοι στη μάχη της Σελλασίας στον Απόλλωνα». Επίσης είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως για πρώτη φορά στην ιστορία της Σπάρτης εισήλθε εχθρικό στράτευμα μέσα στην πόλη.
Η νίκη στη Σελλασία οδήγησε στην επαναφορά της μακεδονικής επιρροής στην Πελοπόννησο για ένα σταθερό χρονικό διάστημα.
– Εισβολή των Ιλλυριών στη Μακεδονία (221 π.Χ. )
Ο Αντίγονος κατόπιν επιστρέφει γρήγορα στη Μακεδονία για να αποκρούσει μια εισβολή των Ιλλυριών
– Ο Αντίγονος σπεύδει να τους αντιμετωπίσει και πεθαίνει .(221 π.Χ. )
Ο Αντίγονος σπεύδει να τους αντιμετωπίσει και πεθαίνει στη μάχη, όταν μέσα στην ένταση έσπασε μια φλέβα στον λαιμό του. Τον διαδέχτηκε στον θρόνο της Μακεδονίας ο θετός του γιος, ο Φίλιππος Ε΄ που είχε στο μεταξύ ενηλικιωθεί.

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ
Υπήρξε ο πρωτεργάτης της στρατιωτικής και διπλωματικής ανόρθωσης της Μακεδονίας μετά τη δύσκολη περίοδο που ακολούθησε το θάνατο του Αντίγονου Β’ Γονατά
Ο Αντίγονος ενώνει τις φιλικές προς αυτόν πόλεις σε μία συμμαχία που περιελάμβανε την Αχαΐα, τη Βοιωτία, τη Φωκίδα, την Ακαρνανία και τη Θεσσαλία. Χωρίς να επιβάλει παρουσία στρατού, ούτε φόρους, διατηρώντας οι πόλεις την εδαφική ακεραιότητα και της πολιτική τους  ανεξαρτησία. Πρωτόγνωρα πράγμα για την εποχή.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.