«Αλησμόνητες Πατρίδες (10): Η Προύσα της Βιθυνίας» του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ

Η Προύσα είναι χτισμένη στους πρόποδες του Ολύμπου της Βιθυνίας και έχει για επίνειο τα Μουδανιά στην Προποντίδα. Το τοπίο της μοιάζει με το Πήλιο. Τα πλούσια νερά που κατεβαίνουν απ’ τον Όλυμπο και οι άφθονες βροχές που πέφτουν, κάνουν την περιοχή της Προύσας απ’ τις πιο εύφορες.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΥΣΑΣ

Η αρχαία Προύσα ιδρύθηκε στη νότια πλαγιά του βουνού Όλυμπος, από τον βασιλιά της Βιθυνίας, Προυσία Α΄ (236 – 180 π.Χ.).
Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Ε’ έδωσε στον Προυσία της Βιθυνίας το 202 π.Χ., την περιοχή ως δώρο για την βοήθεια του εναντίον της Περγάμου και της Ηράκλειας της Παφλαγονίας
Ο Προυσίας ίδρυσε στη νότια πλαγιά του βουνού Ολυμπάς, από τον βασιλιά της Βιθυνίας, την Προύσα
Οι απόγονοι του Προυσία κυβέρνησαν την περιοχή έως το 88 π.χ.
Τελευταίος βασιλιάς της Προύσας ήταν ο απόγονος του Προυσία, Νικομήδης ο Γ’, ο Φιλοπάτωρ, ο οποίος, αν και νικήθηκε το 88 π.Χ. από τον Μιθριδάτη, ‘ την επανέκτησε με τη βοήθεια των Ρωμαίων το 74 π.Χ.

ΡΩΜΑΙΟΙ

Επί Ρωμαίων η Προύσα ευεργετήθηκε, διότι διέθετε δική της βουλή,
Ο Δίων ο Χρυσόστομος συνδεόταν φιλικά με τον αυτοκράτορα της Ρώμης .Την εποχή που ζούσε ο Δίων, η Προύσα ήταν καθαρά ελληνική πόλη, διότι οι Έλληνες, που είχαν έρθει από τα παράλια, εξελλήνισαν τελείως τις βαρβαρικές φυλές, οι οποίες κατοικούσαν στη Βιθυνία από την εποχή του Ξενοφώντα
Σπουδαία ήταν τα λουτρά της, που την κατέστησαν λαμπρή λουτρόπολη

ΠΡΟΥΣΑ ΕΠΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Με την ίδρυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας η Προύσα έχασε την αίγλη της. Την ξεπέρασαν πόλεις, όπως η Νίκαια και η Νικομήδεια, οι οποίες είχαν γίνει κέντρα της χριστιανικής λατρείας.
Πολιτικά ανήκε στην 31η Επαρχία Βιθυνίας και εκκλησιαστικά στην Μητρόπολη Νικομήδειας. Μετά την εξάπλωση του Χριστιανισμού, η Προύσα έγινε το 1087 έδρα επισκοπικού θρόνου με το όνομα “Θεουπόλεως” και αργότερα “Προύσας”.
Η εκκλησιαστική επαρχία Προύσας, 13η κατά την τάξη, σύμφωνα με το Συνταγμάτιο του Οικουμενικού Θρόνου, περιελάμβανε 13 κωμοπόλεις και χωριά, από τα οποία τα σπουδαιότερα ήταν η Τρίγλια, η Σιγή, το Παλλαδάρι, οι Ελιγμοί και τα Μουδανιά.
Εξελίχθηκε σε μεγάλη και σημαντική πόλη κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ ήταν η δυτική εσχατιά του δρόμου του μεταξιού.
Το 1326 έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, και ανακηρύχθηκε σε πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μεταξύ 1326 και 1365,. Μέχρι την κατάληψη της Αδριανούπολης το 1365, η Προύσα κατείχε εξέχουσα διοικητική θέση στην Αυτοκρατορία.
Η Αδριανούπολη έγινε η νέα οθωμανική πρωτεύουσα μεταξύ 1365 και 1453 .Η Κωνσταντινούπολη ) έγινε η τελική οθωμανική πρωτεύουσα μέχρι το 1923 οπότε πρωτεύουσα έγινε η Άγκυρα
Η Προύσα ήταν αξιόλογη κοινότητα και στο τέλος του 16ου αιώνα υπολογίζονταν, σύμφωνα με έγγραφα, γύρω στις δυο χιλιάδες. Το 1576 η ορθόδοξη ελληνική κοινότητα αριθμούσε 300 οικογένειες.
Ξεχωριστή ακμή είχε η Προύσα στον 18ο και 19ο αιώνα.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Το 1804 λειτουργούσε η Σχολή της Προύσας,
. Το 1874 η «Γενική Φιλανθρωπική Εταιρεία Βιθυνίας» ίδρυσε την «Κεντρική Σχολή» (μέσης εκπαίδευσης) κι από
ΑΡΧΕΣ 20ου ΑΙΩΝΑ
Στις αρχές του 20ου αιώνα ζούσαν στην Προύσα 5.000 Ορθόδοξοι χριστιανοί. Η Προύσα είχε τρεις ελληνικές συνοικίες, του Μπαλούκ Παζάρ, του Καγιά Μπασί και του Ντεμίρ Καπού.
Το 1903 ως τη Μικρασιατική Καταστροφή λειτούργησε τα «Ευγενίδεια Εκπαιδευτήρια»,
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Οι κάτοικοι της Προύσας ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία, την αμπελουργία και τη σηροτροφία. Η Προύσα αποτελούσε ξεχωριστό εμπορικό κέντρο μεταξιού. Φημισμένα ήταν τα κρασιά της Προύσας, που συναγωνίζονταν τα γαλλικά, όπως και τα μεταξωτά της, που την έκαναν γνωστή σε όλον τον κόσμο.
Η εμπορική διακίνηση της πόλης γινόταν μέσω του λιμανιού των Μουδανιών, με τα οποία η Προύσα συνδεόταν σιδηροδρομικώς.
Ειχε 52 εργοστάσια παραγωγής μεταξιού, που τα περισσότερα ήταν ελληνικά,
Σημαντικό μέρος του εμπορίου βρισκόταν στα χέρια των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Εβραίων (οι Έλληνες ήταν 5.500, οι Αρμένιοι 7.500 και οι Εβραίοι 3.000).

ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΥΣΑ
Είχε 1.Τους Αγίους . Αποστόλους Ως το 1642 συνοικία του Καγιά Μπασί
2.Των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, η οποία βρισκόταν στη συνοικία Ντεμίρ των Καπού. ανακαινίστηκε το 1835,Μέρος του ναού αυτού σώζεται μέχρι σήμερα
3.Τον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ο οποίος είχε κτιστεί το 1705 συνοικία Μπαλούκ Παζάρ
4.Και την εκκλησία της Παναγιάς Προυσιώτισσας, όπου βρισκόταν η θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς, που αρχαία παράδοση τη θέλει έργο του ευαγγελιστή Λουκά.

1919 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΥΣΑ

Στις (24 Ιουνίου – 10 Αυγούστου) η Προύσα καταλαμβάνεται από τον ελληνικό στρατό. Οι Έλληνες κάτοικοι γιόρτασαν την κατάληψη της πόλης με λαμπαδοδρομίες, εκτός δε αυτού οκτώ ηλικίες στρατεύσιμων Ελλήνων, προσχώρησαν στις τάξεις του ελληνικού στρατού και πολέμησαν εναντίον του Κεμάλ.

1922-1923 ΟΙ ΠΡΟΥΣΑΛΛΗΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, οι ‘Ελληνες της Προύσας κατέφυγαν στα Μουδανιά και στην Κίο, κι από κει στην Ελλάδα. Σε κάποια γειτονιά της Προύσας υπάρχουνε ακόμα μερικά ελληνικά σπίτια και το «μαυσωλείο» του Καραγκιόζη. Γραφικά σοκάκια με πανέμορφα καλοδιατηρημένα Ελληνικά σπίτια με νεοκλασική αρχιτεκτονική.
Ανάμεσα σε αυτούς που έφθασαν στην Ελλάδα ήταν και δυο πολύ γνωστές προσωπικότητες
1.Μανώλης Ανδρόνικος, ( 1919.-1992 )
Ο Έλληνας καθηγητής Πανεπιστημίου και αρχαιολόγος Που γεννήθηκε στην Προύσα και ανακάλυψε στη Βεργίνα, τον τάφο του Φίλιππου Β΄ της Μακεδονίας και
2. Ο Κάρολος Κουν (1908 – 1987)
Κορυφαίος θεατρικός σκηνοθέτης που ίδρυσε τη Δραματική Σχολή του θεάτρου που έφερε το όνομα του που γεννήθηκε επίσης στην Προύσα και άφησε την σφραγίδα του στα θεατρικά δρώμενα στην Ελλάδα

Υ.Γ.Το κείμενο για την Προύσα που αναρτήθηκε σήμερα μαζί με το video που προηγήθηκε ήταν ένα μέρος από την διάλεξη που ο Μικρασιατικός Σύλλογος Π.Ε. Κοζάνης διοργάνωσε στις 11/12/2016 στην αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου του Συνδέσμου και Τεχνών Κοζάνης.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.