Σταύρου Π. Καπλάνογλου
ΤΙ ΗΤΑΝ
Ή Άσσος ήταν αρχαία ελληνική πόλη στην περιοχή της Τρωάδος. Βρίσκεται στις βόρειες ακτές του κόλπου του Αδραμυττίου, απέναντι από τη Μήθυμνα της Λέσβου.
Στην αρχαιότητα ήταν η δεύτερη σε σημασία Αιολική πόλη.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η απόσταση από άλλες γνωστές πόλεις της περιοχής σε χιλιόμετρα ήταν: Τροία 66 , Ayvacık: 19 ,Αϊβαλί : 130 Balıkesir: 161 , Κωνσταντινούπολη: 257 Πέργαμος : 180
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Η Άσσος είχε εγκαταλειφθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια.
Το 1258 μ.Χ όταν καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς ήταν ένα ασήμαντο μικρό χωριό.
Μετά την εγκατάσταση τους , ο οικισμός αναπτύχθηκε προς την αντίθετη κατεύθυνση και εμφανίστηκε το χωριό Μπεραμκάλε ( Behramkale )(BEHH-rahm-kah-leh).
Αυτό είναι και το πλησιέστερο υπάρχον μικρό χωριό.
Δεν έχουμε πληροφορίες για την παρουσία Ελλήνων σε αυτό, το 1922.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Η αρχαίες ονομασίες της πόλης ήταν Άσσος ή Ασσός κατά Στράβωνα , Απολλωνία και Κεκροπεία.
Απολλωνία ονομάσθηκε την περίοδο 241 -133 π.Χ., όταν κυβερνήθηκε από τους Ατταλήδες της Περγάμου, που την μετονόμασαν .
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η πόλη κατοικούνταν από την εποχή του χαλκού. Τον 10ο αιώνα π.Χ η Άσσος κατοικήθηκε από Αιολείς της Λέσβου, σύμφωνα με τον Ελλάνικο, ενώ ο Μυρσίλος είναι πιο συγκεκριμένος και μιλάει για Μηθυμναίους γύρω στο 700 π. Χ.
ΛΥΔΟΙ
Στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. η πόλη πέρασε στη Λυδική κυριαρχία. Την περίοδο αυτή η πόλη ήταν η σημαντικότερη της περιοχής, με σημαντικό πλούτο, οφειλόμενο στα πλούσια κοιτάσματα σιδήρου και αργύρου
ΠΕΡΣΕΣ
Μετά το 546 π.Χ. βρέθηκε, όπως και όλες οι πόλεις των παραλίων, υπό Περσικό έλεγχο
ΑΘΗΝΑ
Το 478 π.Χ. προσχώρησε στην Αθηναϊκή Συμμαχία, πληρώνοντας εισφορά ενός ταλάντου, γεγονός που δίνει στοιχεία για το μέγεθός της.
ΠΕΡΣΕΣ – ΣΠΑΡΤΗ
Το 412 π.Χ., με τη βοήθεια των Σπαρτιατών οι Πέρσες ανέκτησαν προσωρινά τον έλεγχο της πόλης, η οποία και τους παραχωρήθηκε με την Ανταλκίδειο ειρήνη.
ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
Αμέσως μετά, η Άσσος περιήλθε σε καθεστώς αυτονομίας, αν όχι πλήρους ανεξαρτησίας.
Την εξουσία κατέλαβε ο τραπεζίτης Εύβουλος, ο οποίος αυτοανακηρύχθηκε τύραννος περίπου το 360 π.Χ.
Αργότερα, όμως το 348 π.Χ., ο υπηρέτης του, ο ευνούχος Ερμείας από τη Βιθυνία, τον δολοφόνησε και κατέλαβε την εξουσία, την οποία διατήρησε μέχρι το 345 π.Χ.
ΠΕΡΣΕΣ
Το 345 π.Χ., ο Ρόδιος Μέμνονας, στρατηγός στον Περσικό στρατό, κατόρθωσε με δόλιο τρόπο να αιχμαλωτίσει τον Ερμεία, ο οποίος εκτελέστηκε, αργότερα στα Σούσα.
Έτσι, η Άσσος πέρασε και πάλι στα χέρια των Περσών .
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ -ΕΠΙΓΟΝΟΙ
Το 334 π.Χ. απελευθερώθηκε από το Μέγα Αλέξανδρο.
Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου η πόλη βρέθηκε στη δίνη των αντιπαραθέσεων μεταξύ των επιγόνων.
ΓΑΛΑΤΕΣ
Στο διάστημα αυτό η Άσσος, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της Τρωάδος, πέρασε στον έλεγχο των Γαλατών στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. και για 60 περίπου χρόνια.
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ
Το 241 π.Χ., σε συνεννόηση με τους Ατταλήδες, η Άσσος αρνήθηκε να πληρώσει φόρο στους Γαλάτες και εντάχθηκε στο Περγαμηνό βασίλειο.
ΡΩΜΑΙΟΙ
Παρέμεινε υποτελής έως το 130 π.Χ., όταν ο Άτταλος Γ΄ κληροδότησε το βασίλειό του στους Ρωμαίους, το οποίο αποτέλεσε τη βάση της επαρχίας της Ασίας.
Η πόλη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, στο διάστημα των ρωμαϊκών χρόνων.
Το 17 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ ΄΄ Γερμανικός” διάδοχος του Τιβέριου επισκέφθηκε την Άσσο και χαιρετίστηκε από τους κατοίκους ως νέος θεός
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ
Ο Χριστιανισμός έφθασε αρκετά νωρίς στην πόλη, την οποία επισκέφθηκε ο Απόστολος Παύλος με το Λουκά, πριν από το ταξίδι τους στη Μυτιλήνη.
Ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε την πόλη, κατά το τρίτο ιεραποστολικό ταξίδι του, μέσω της Μικράς Ασίας, το οποίο ήταν μεταξύ 53-57 μ.Χ.,
Οι Πράξεις 20 καταγράφουν, ότι ο Λουκάς ο Ευαγγελιστής και οι σύντροφοί του πήγαν με πλοίο από την Τρωάδα στην Άσσο, περιμένοντας την άφιξη του Αποστόλου Παύλου.
ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Άσσος ήταν έδρα επισκοπής, οι ηγέτες της οποίας παραβρέθηκαν στις Συνόδους της Νίκαιας (325) και της Εφέσου (431).
ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ
ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Στο β΄ μισό του 19ου αιώνα πολλά από τα μνημεία (όπως η κύρια πύλη, τμήματα του τείχους και το θέατρο) αποψιλώθηκαν και το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε για την ανοικοδόμηση της Κωνσταντινούπολης.
Η πρώτη αρχαιολογική ανασκαφή πραγματοποιήθηκε από μια αμερικανική ομάδα αρχαιοτήτων το 1881-1883.
Έχουν βρεθεί :
Τείχη
Η περιοχή γύρω από την πόλη περιβάλλεται από τοίχους ύψους 20 μέτρων, μήκους 3200 μέτρων που έχουν κτισθεί τον 4ο αιώνα π.Χ. Έχουν δύο κύριες πύλες που παρέχουν πρόσβαση και έξοδο από την πόλη.
Νεκρόπολη
Η περιοχή μπροστά από τις ανατολικές και δυτικές πύλες χρησιμοποιήθηκε ως νεκρόπολη (νεκροταφείο) για 9 αιώνες. Εκτός από τους απλούς τάφους βρέθηκαν μνημειώδεις μεγάλοι τάφοι (σαρκοφάγοι ).
Ναός της Αθηνάς
Στο υψηλότερο σημείο της αρχαίας πόλης βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς.
Η Αθηνά ήταν η προστάτιδα θεά της πόλης.
Νέοι πυλώνες χύθηκαν με δείγματα, που αφαιρέθηκαν από τις συμπαγείς στήλες.
Το άγαλμα της θεάς στο ιερό δωμάτιο του ναού, που είχε βρεθεί μεταφέρθηκε το 19ο αιώνα στην Αμερική .
Μερικές από τις ζωφόρους στις στήλες στο Μουσείο της Βοστώνης, άλλες στο Μουσείο του Λούβρου και άλλες στο Μουσείο Αρχαιολογίας της Κωνσταντινούπολης.
Στα ανάγλυφα υπάρχει αναπαράσταση των άθλων του Έλληνα μυθικού ήρωα Ηρακλή.
Αμφιθέατρο
Το θέατρο, που χτίστηκε στη νότια πλαγιά της αρχαίας πόλης απέναντι από το νησί της Λέσβου
, Το θέατρο, που χτίστηκε σε ένα φυσικό βράχο, που εκτιμάται ότι ήταν χωρητικότητος 2500 ατόμων.
Δυστυχώς τα μαρμάρινα μέλη του, τα επόμενα χρόνια χρησιμοποιήθηκαν σαν οικοδομικά υλικά.
Οι κατεδαφισμένοι τοίχοι του θεάτρου ανοικοδομήθηκαν μετά την αποκατάσταση του μνημείου.
Οι σειρές των καθισμάτων ξαναχτίστηκαν και τώρα το θέατρο μπορεί να φιλοξενήσει 1500 άτομα σε φεστιβάλ και συναυλίες που γίνονται.
Αγορά
Η Αγορά ήταν το πιο ζωντανό μέρος στην πόλη .
Η αγορά της Άσσου περιβάλλεται από δύο αντίθετες στοές χτισμένες σε διαφορετικές εποχές.
Άλλα κτίρια
Υπάρχουν, επίσης, γυμναστήριο, κτίριο του κοινοβουλίου, ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας και άλλα ευρήματα.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Η νομισματοκοπία της Άσσου ξεκίνησε στο β΄ τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. Α. Κόπηκαν αργυρά νομίσματα που παρουσιάζουν στην μια πλευρά ένα γρύπα* και στην άλλη την κεφαλή ενός λιονταριού.
Β. Κόπηκαν μικρές ποσότητες αργυρών νομισμάτων, με την κεφαλή της Αθηνάς που φορά κράνος στην μια πλευρά και την άλλη την κεφαλή του λιονταριού ή τη μορφή του αρχαϊκού αγάλματος της Αθηνάς που κρατά δόρυ και ταινίες, καθώς και την επιγραφή ΑΣΣΙΟΝ, ΑΣΣΟΟΝ ή ΑΣΣΙ.
Γ. Τέλος, μετά την αποστασία από την Αθηναϊκή Συμμαχία, πιθανότατα από το 400 π.Χ. και έως την ενσωμάτωσή της στο Βασίλειο του Αττάλου το 241 π.Χ., η Άσσος έκοψε αργυρά και χάλκινα νομίσματα με την κεφαλή της Αθηνάς από την μια πλευρά και διάφορους τύπους στην άλλη , καθώς και την επιγραφή ΑΣΣΙ ή ΑΣΣΙΩΝ.13
Δ .Στους Ελληνιστικούς χρόνους, η Άσσος περιλήφθηκε στα νομισματοκοπία που έκοψαν νομίσματα στο όνομα του Αλεξάνδρου, τόσο κατά τη διάρκεια του 3ου αι. π.Χ. όσο και στο διάστημα μεταξύ 188 και 160 π.Χ.
Ε. Τον 1ο αι. π.Χ. η Άσσος συγκαταλέχτηκε στις πόλεις που έκοψαν το νόμισμα του λεγόμενου Κοινού των Αιολέων, με την επιγραφή ΑΙΟΛΕΙ, το οποίο μάλλον ταυτίζεται με το Κοινό της Αθηνάς του Ιλίου.
ΣΤ. Κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο, η Άσσος έκοψε χάλκινο νόμισμα από τα χρόνια του Αυγούστου (30 π.Χ.-14 μ.Χ.) έως και το διάστημα εξουσίας του Σεβήρου Αλεξάνδρου (222-235 μ.Χ.).
Οι τύποι που χρησιμοποιούνται είναι η Αθηνά, ο Δίας, ο Ασκληπιός, ένα φίδι κουλουριασμένο γύρω από ένα βωμό, ένας γρύπας και μια ανδρική ή γυναικεία μορφή που κρατά ένα αγγείο.
*Ο Γρύπας ήταν ορνιθομορφική απεικόνιση κοινή στην ελληνική μυθολογία και τις παραδόσεις ευρασιατικών πληθυσμών
ΣΕΛΤΣΟΥΚΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ -ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΙ
Η Άσσος καταλήφθηκε από το Σελτζούκο Suleyman Shah το 1080 πριν ανακαταληφθεί από τον Αλέξιο Κομνηνό.
Κατά την Γ΄ Σταυροφορία λεηλατήθηκε από το Frederic Barbarossa, ενώ μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας η ευρύτερη περιοχή του κόλπου του Αδραμμυτίου παραχωρήθηκε στον αδελφό τού Baldwin, στον Henri de Hainault.
Η λατινική κυριαρχία διατηρήθηκε για 20 χρόνια.
ΟΘΩΜΑΝΟΙ
Η Άσσος καταλήφθηκε από τον Οσμάν Α΄, το 1288, έπειτα από την νίκη του στη Λήμνο.
Εκείνα τα χρόνια η πόλη είχε ήδη παρακμάσει και περιοριστεί σε ένα μικρό χωριό.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η Άσσος δεν είχε αρκετή γεωργική έκταση για να καλύψει τις ανάγκες της πόλης.
Αντίθετα καλλιεργούσαν φρούτα, ελιές και αμπέλια.
Έκανε εξαγωγές μαλλιού και τα χαλιά της ήταν πολύ γνωστά.
Η Άσσος διατηρούσε εμπορικό λιμάνι μέσω του οποίου διακινούσε τα εμπορεύματα
Η πόλη αποτελούσε την πύλη της Τρωάδος προς τη Δύση, χάρη στο οργανωμένο λιμάνι της,
Ο σίδηρος και άργυρος που παρήγαγε συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της πόλης.
Υπήρχαν εργαστήρια σιδηρουργών.
Λατομεία ανδεσίτη λίθου ο οποίος, σύμφωνα με τον Πλίνιο, που κατασκεύαζαν σαρκοφάγους
ΠΡΟΣΩΠΑ
Ερμείας
Ο τύραννος Ερμείας ήταν μαθητής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και κυβέρνησε την Άσσο, την Τρωάδα και τη Λέσβο για ένα χρονικό διάστημα, στο οποίο η πόλη γνώρισε την μεγάλη ευημερία της. Υπό την ηγεμονία του, ενθάρρυνε τους φιλοσόφους να προσέλθουν στην πόλη.
Αριστοτέλης
Το 348 π.Χ. ο Αριστοτέλης ήρθε εδώ και παντρεύτηκε την ανιψιά του βασιλιά Ερμείου, την Πυθία, πριν φύγει για τη Λέσβο, τρία χρόνια αργότερα στο 345 π.Χ
Κλεάνθης
Ο στωικός φιλόσοφος Κλεάνθης, που έζησε στον Άσσο τον α΄ μισό του 3ου αι. π.Χ..
Η ΑΣΣΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Κάτω από την απότομη πλευρά του λόφου που υπάρχει ο αρχαϊκός ναός της Αθηνάς στην άκρη της θάλασσας βρίσκεται ο οικισμός Behram , ο οποίος στην πραγματικότητα ονομάζεται İskele από όλους, με παλιά πέτρινα σπίτια που τώρα λειτουργούν ως πανδοχεία, ξενοδοχεία και εστιατόρια .
Η Άσσος (Behramkale) αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους της Μικράς Ασίας, αλλά και μία από τις πλέον μελετημένες αρχαίες ελληνικές πόλεις της Τρωάδος