Στέβια – Stevia rebaudiana: Διατροφικά οφέλη & ιατροφαρμακευτικές ιδιότητες

Σταύρου Π. Καπλάνογλου Γεωπόνου

Το φυτό στέβια, ονομάζεται επιστημονικά Stevia rebaudiana, είναι ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χρυσάνθεμων, μια υποομάδα της οικογένειας των Asteraceae (οικογένεια αμβροσίας).

Από το φυτό αυτό παράγεται ένας τύπος ζάχαρης που τον συνιστούν οι διαιτολόγοι για αδυνάτισμα, δεν έχει καθόλου θερμίδες, δεν χαλάει τα δόντια και μπορεί να καταναλωθεί ακόμα και από διαβητικούς.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια στην Ελλάδα αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη η καλλιέργεια του φυτού και παραγωγή της ζάχαρης από στέβια δεν επιτρεπόταν ,ακόμη η διάθεση της γινόταν από ειδικά καταστήματα υγιεινής διατροφής .

Μόλις μετά το 2012 έχει επιτραπεί η καλλιέργεια της πειραματικά στην Ελλάδα .

Προφανώς τα συμφέροντα επιχειρήσεων που παρήγαν χημικές γλυκαντικές ουσίες ήταν τόσο μεγάλα που κατόρθωναν για πάρα-πάρα πολλά χρόνια να παρεμποδίζουν την κυκλοφορία της

Παρά το γεγονός ότι η στέβια διαφέρει, βασικά γιατί είναι πολύ απλά ένα βότανο με γλυκά φύλλα, ένα φυσικό γλυκαντικό με πλούσια διατροφική αξία. Είναι πολύ πρακτική στην χρήση της, καθώς τα φύλλα της μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μαγειρική όπως π.χ. ο μαϊντανός! Ξερά ή χλωρά, αλεσμένα, τριμμένα. Η επεξεργασμένη στέβια είναι λευκή και κρυσταλλική, όπως η κοινή ζάχαρη. Δεν έχει πρόβλημα στις υψηλές θερμοκρασίες, γι΄ αυτό χρησιμοποιείται άνετα στην ζαχαροπλαστική, σε αντίθεση με ορισμένες ευρέως διαδομένες συνθετικές γλυκαντικές ουσίες .

Πρόκειται για ένα πολυετές, ποώδες, πολύκλαδο και αυτοφυές φυτό των υψιπέδων της Βραζιλίας και της Παραγουάης.

Το όνομα του φυτού δόθηκε προς τιμή του Ισπανού ιατρού και βοτανολόγου του 16ου αιώνα Pedro Jaime Esteve (Stevius).

Το ύψος του φυτού είναι 60-70 cm, αλλά μπορεί να φθάσει και το 1 m. Τα φύλλα του έχουν μήκος 2 έως 3 εκατ. Κάποια είδη στέβιας (αναφέρονται περί τις 100 έως 200 ποικιλίες στέβιας) βρίσκονται στο Μεξικό και στις πολιτείες Αριζόνα, Νέο Μεξικό και Τέξας των ΗΠΑ.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Βασίλειο: Φυτά (Plantae)

Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)

Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)

Τάξη: Αστερώδη (Asterales)

Οικογένεια: Αστεροειδή (Asteraceae)

Υποοικογένεια: Eupatorieae

Γένος: Στέβια (Stevia)

Είδος: S. rebaudiana

Διώνυμο Stevia rebaudiana Cav.

ΙΣΤΟΡΙΑ



Ανακαλύφθηκε αρχικά από τους Ισπανούς εξερευνητές οι οποίοι όταν γύρισαν στην πατρίδα τους μιλούσαν για ένα γλυκό φυτό με χωνευτικές ιδιότητες. Οι τοπικές φυλές Ινδιάνων την θεωρούσαν θεραπευτικό και διατροφικό θησαυρό.

Ινδιάνοι της φυλής των Γκουαράνι (Guarani), αυτόχθονες των περιοχών της Παραγουάης και Βραζιλίας, χρησιμοποιούσαν για αιώνες τα φύλλα της στέβιας και τα εκχυλίσματά τους ως γλυκαντική και φαρμακευτική ουσία. Την ονόμαζαν “καα-χε-έ” (kaa-he-é), που σημαίνει “φύλλο – μέλι”.

‘Ενα ξερό φύλλο του φυτού είναι 10 έως 15 φορές γλυκύτερο από ίσο βάρος ζάχαρης, ενώ κονιοποιημένα ξηρά παρασκευάσματα από εκχυλίσματα των φύλλων στέβιας είναι μέχρι και 300 φορές γλυκύτερα .

Η στέβια έγινε ευρύτερα γνωστή κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της έλλειψης ζάχαρης και της διανομής της με δελτίο. Τότε, η στέβια άρχισε να καλλιεργείται στη Μ. Βρετανία ως υποκατάστατο της ζάχαρης.

Μετά τον πόλεμο, η Ιαπωνία συνέχισε τις έρευνες πάνω στις δυνατότητες διατροφικής αξιοποίησης της στέβιας και σήμερα παραμένει ως η κύρια παραγωγός χώρα γλυκαντικών προϊόντων στέβιας.

Στη Ελλάδα η καλλιέργεια της στέβιας έχει ξεκινήσει πειραματικά, σε διάφορες περιοχές, εδώ και λίγα χρόνια.

Τις μελέτες κάνει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το κλίμα και το έδαφος της χώρας μας είναι τα πλέον κατάλληλα για την καλλιέργεια της.

Ένας από τους πρωταγωνιστές για την προώθηση της καλλιέργειας της Στέβιας του ιδιωτικού τομέα είναι ο συνάδελφος Γεωπόνος Παύλος Καπόγλου ο οποίος έγραψε και ανάλογο εμπεριστατωμένο βιβλίο για αυτήν.

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ 

H στέβια είναι το ιδανικό γλυκαντικό, εναλλακτικό της ζάχαρης για όσους προσέχουν τη διατροφή τους.

Η στέβια είναι φυσική, σε αντίθεση με άλλα υποκατάστατα ζάχαρης.

Στη Νότια Αμερική και την Ασία, χρησιμοποιούν φύλλα στέβιας για να γλυκάνουν ροφήματα όπως το τσάι εδώ και πολλά χρόνια.

Το γλυκό αυτό βότανο επί πλέον έχει πλούσια διατροφική αξία,

Είναι πλούσιο σε χλωροφύλλη, χρησιμοποιείται ως χωνευτικό και καταπολεμά την τερηδόνα. Βοηθά τους υπερτασικούς και μπορεί να καταναλωθεί άφοβα από τους διαβητικούς.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η στέβια, μεταξύ άλλων, διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες.

Οι δραστικές γλυκαντικές ουσίες της στέβιας είναι μια ποικιλία γλυκοζιτών της στεβιόλης, η οποία μια τερπενική ένωση (τετρακυκλικό διτερπένιο) με συστηματική ονομασία: (4α)-13-υδροξυ-καουρ-16-εν-19-οϊκό οξύ.

Οι γλυκοζίτες, γενικά, είναι ενώσεις που δεν σχετίζονται με τους υδατάνθρακες με μόρια γλυκόζης (γλυκοζίτες γλυκόζης) ή άλλους υδατάνθρακες. Το μη υδατανθρακικό τμήμα των γλυκοζιτών αναφέρεται γενικά ως άγλυκον (aglycon).

Στα φύλλα του φυτού υπάρχει η ουσία η οποία ονομάζεται στεβιόζη ή στεβιόλη η οποία έχει μεγαλύτερη γλυκαντική δύναμη από την ζάχαρη, γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή στην ποσότητα που θα χρησιμοποιήθει.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε με φειδώ και σύνεση για να έχουμε την γεύση εκείνη που θέλουμε.

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

–Διαβήτης

Η στέβια βοηθά στην διατήρηση του έλεγχο του επιπέδου σακχάρου στο αίμα .

Τα γλυκαντικά της στέβιας δεν συνεισφέρουν θερμίδες στη διατροφή και αποτελούν καλό υποκατάστατο για τους διαβητικούς ασθενείς, καθώς δεν έχουν καμία επίδραση στο επίπεδο ινσουλίνης στον οργανισμό.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 ανέφεραν μείωση της ανταπόκρισης γλυκόζης και γλυκαγόνης στο αίμα τους μετά από ένα γεύμα όπου περιλάμβαναν στέβια.

–Παχυσαρκία

Η στέβια δεν περιέχει ζάχαρη ,συμβάλει σε μια ισορροπημένη διατροφή, χωρίς να διακυβεύεται η γεύση.

Τα γλυκαντικά που προέρχονται από στέβια, μπορούν να αποτελέσουν επιλογή για τους ανθρώπους που θέλουν να μειώσουν ή να διατηρήσουν το βάρος τους.

Μελέτη έδειξε ότι η χρήση της άφηνε ικανοποιημένους και χορτάτους τους συμμετέχοντες στην χρήση της παρά τη χαμηλότερη πρόσληψη θερμίδων.

– Παιδική-διατροφή

Οι δίαιτες των παιδιών είναι γεμάτες με γεύματα και σνακ με επίκεντρο τη ζάχαρη. Είναι πιο επιρρεπείς στην παχυσαρκία, επομένως οι γονείς θα πρέπει να αναζητήσουν ποτά και σνακ εναλλακτικά με στέβια που μπορούν να τους δώσουν γεύση χωρίς να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου τους.

– Διαχείριση της χοληστερόλης.

Σε κάποιες περιπτώσεις αυξάνει την καλή χοληστερόλη (ΗDL ) .

–Καρκίνος

Η στέβια περιέχει αντιοξειδωτικές ενώσεις που ονομάζονται καμπφερόλες η οποίες μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος .

Διαπιστώθηκε ακόμη η στεβιοσίδη που περιέχει βοηθά στην ενίσχυση του θανάτου των καρκινικών κυττάρων στους ανθρώπους και βοηθά στη μείωση ορισμένων μιτοχονδριακών οδών που βοηθούν την ανάπτυξη του καρκίνου.

— Αρτηριακή πίεση

– Μια μελέτη έδειξε ότι η στέβια μειώνει την αρτηριακή πίεση.

Υπάρχουν ορισμένες γλυκοσίδες που μπορεί να ομαλοποιήσουν την αρτηριακή πίεση και να ρυθμίσουν τον καρδιακό παλμό.

– Μείωση διάρροιας

Η χρήση της στέβιας έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στον περιορισμό και στη μείωση της διάρροιας και των συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS).

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

H στέβια όταν χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό ή για να αρωματίσει τρόφιμα, οι ειδικοί λένε ότι η υψηλού καθαρισμού στέβια δεν προκαλεί δυσμενείς παρενέργειες.

– Αλλεργικές αντιδράσεις

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές , υπάρχουν πολύ λίγες αναφερόμενες περιπτώσεις αλλεργίας στη στέβια.

Τόσο ο FDA όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο αριθμός των ατόμων που είναι υπερευαίσθητα στη στέβια ή κινδυνεύουν να εμφανίσουν αλλεργική απόκριση σε αυτήν είναι χαμηλός.

– Χρήση ακατέργαστων φύλλων στεβιας

Τα ακατέργαστα φύλλα στέβιας μερικές φορές μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα σε περίπτωση κατάχρησης.

Δεν υπάρχουν δυστυχώς πολλές μελέτες για επιβεβαίωση η απόρριψη του γεγονότος

Ανεξάρτητα από την έλλειψη μελέτης στην περίπτωση των ακατέργαστων φύλλων στέβιας, το φυτό καταναλώνεται από εκατομμύρια ανθρώπους ανά τους αιώνες.

Είναι ασφαλές για κατανάλωση και αποτελεί ιδανική εναλλακτική της ζάχαρης.

–Βλάβη στα νεφρά ;

Λέγεται ότι μπορεί να βλάψουν. τα νεφρά,

Οι επιστήμονες εκφράζουν διαφορετικές απόψεις

α)Βλάβη στα νεφρά

Η στέβια θεωρείται διουρητικό, που σημαίνει ότι αυξάνει την ταχύτητα με την οποία το σώμα αποβάλλει νερό και ηλεκτρολύτες από το σώμα στα ούρα. Επειδή ο νεφρός είναι υπεύθυνος για το φιλτράρισμα και τη δημιουργία ούρων, οι ερευνητές αρχικά θεώρησαν ότι η μακροχρόνια κατανάλωση στέβιας θα μπορούσε να βλάψει το όργανο.

β) Αντιθετη άποψη

Πιο πρόσφατες μελέτες, ωστόσο, κατέληξαν σε αντίθετα συμπέρασματα :

Η στέβια μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της νεφρικής βλάβης.

Μελέτες έδειξαν ότι η στέβια μείωσε την ανάπτυξη κύστεων στα νεφρικά κύτταρα.

– Ενδοκρινική διαταραχή

Η γλυκοσίδες στεβιόλης μπορούν να επηρεάσουν τις ορμόνες που ελέγχονται από το ενδοκρινικό σύστημα. Υπάρχει άποψη πιθανής δυσμενούς επιρροής το αναπαραγωγικό σας σύστημα και ειδικότερα στα ανθρώπινα σπερματοζωάρια

– Γαστρεντερικά συμπτώματα

Ορισμένα προϊόντα στέβιας που εμπεριέχουν πρόσθετες αλκοόλες ζάχαρης μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστα συμπτώματα σε άτομα που είναι πολύ ευαίσθητα στις χημικές ουσίες.

Αν και η υπερευαισθησία στο οινόπνευμα ζάχαρης είναι σπάνια, τα συμπτώματά της μπορεί να περιλαμβάνουν: Ναυτία , εμετό , δυσπεψία ,κράμπες ,φούσκωμα .

– Εμφάνιση υπογλυκαιμίας

Όπως ήδη έχουμε πει στέβια μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη , κάποτε πιστευόταν ότι η μακροχρόνια ή μεγάλη κατανάλωση στέβιας μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία ή χαμηλό σάκχαρο στο αίμα.

Η άποψη αυτή εκτός από άτομα με ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα τελικά δεν φαίνεται να γίνεται αποδεκτή.

–Χαμηλή πίεση αίματος

Η στέβια είναι γνωστό ότι δρα ως αγγειοδιασταλτικό, προκαλώντας διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων και μειώνοντας τη συνολική αρτηριακή πίεση .

Επειδή γενικά ότι μειώνει ενεργά την αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στην υγεία άτομα με χρόνια χαμηλή αρτηριακή πίεση θα πρέπει να μιλήσουν σε γιατρό σχετικά με την παρατεταμένη χρήση στέβιας.

–Αλληλοεπίδραση φαρμάκων .

Η στέβια μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, επομένως είναι σημαντικό να συζητήσετε τη χρήση της στέβιας με έναν γιατρό πριν την καταναλώσετε .

Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο παρενεργειών της στέβιας περιλαμβάνουν:

Σύγχρονη λήψη στέβιας με φάρμακα αρτηριακής πίεσης ,παθήσεις του ήπατος ,παθήσεις των νεφρών ,καρδιακές παθήσεις .Φάρμακα που ρυθμίζουν τις ορμόνες .Στεροειδή και αντικαρκινικά φάρμακα

– Προσοχή στην εγκυμοσύνη

Όταν η στέβια καταναλώνεται σε χαμηλές δόσεις, η καθαρισμένη στέβια γενικά δεν θεωρείται ότι εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία των εγκύων..

Δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίηση ακατέργαστων φύλλων στέβιας σε περίπτωση εγκυμοσύνης.

Οι υψηλές δόσεις ή η βαριά, μακροχρόνια χρήση στέβιας μπορεί να επιδεινώσουν τα κοινά συμπτώματα εγκυμοσύνης αυξάνοντας τον φόρτο εργασίας σε όργανα όπως τα νεφρά, η ουροδόχος κύστη και η καρδιά.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Τα βότανα όπως και τα χημικά φάρμακα πέρα από τις ευεργετικές ικανότητες ,μπορεί σε ορισμένους ανθρώπους να δημιουργήσουν προβλήματα ,πριν από οποιανδήποτε χρήση για φαρμακευτικούς σκοπούς ζητήστε και την άποψη των επιστημόνων υγείας

Η παρούσα δημοσίευση έχει πληροφοριακό χαρακτήρα .

Υ.Γ. ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΕΡΩΤΗΣΗ

Στην ανάρτηση που μας τεθηκε στην προσωπική σελίδα του διαδικτύου προ ολίγων ωρών ,μας τέθηκε μια ενδιαφέρουσα ερώτηση που η απάντηση νομίζουμε ενδιαφέρει πολλούς ανθρώπους

-Μια ερώτηση, αν γνωρίζετε:

Τι ποσότητα επεξεργασμένης στέβιας ισοδυναμεί με μια κουτάλια ζάχαρη, γευστικά;

– Η απάντηση μας

Χονδρικά θα μπορούσαμε να πούμε ισχύει η παρακάτω αναλογία :

Περίπου 1 κουταλάκι γλυκού 0,5 γρ. στέβια αντιστοιχεί προς 1 κουτάλι φαγητού κοινής ζάχαρης 5 γρ..

Επίσης, 1 φλιτζάνι κοινής ζάχαρης 200 γρ. αντιστοιχεί σε 20γρ ζάχαρης στέβιας .

Και επειδή ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά γούστα,παίζοντας με τις αναλογίες βρείτε την σχέση που σας ικανοποιεί

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.