Σεβάστεια του Πόντου – Σταύρου Π. Καπλάνογλου, συγγραφέα ,ιστορικού, ερευνητή

Μεγαλόπολη, Σεβάστεια, Σεβαστή, Σίβας: Sebastia , Sebastea , Sebastia, Siwas, Sivas

Βασίλαγας (Βασίλειος Ανθόπουλος ) & Κοτζά Αναστάς (Αναστάσιος Παπαδόπουλος ) οι 2 καπεταναίοι που έδωσαν την ζωή τους για να προστατέψουν τους συγχωριανούς τους το 1922 )

Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα ,ιστορικού ερευνητή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Σεβάστεια τουρκικά: Sivas «Σίβας» ονομαζόταν παλαιότερα Σουβάζ και ήταν αρχαία πόλη και τώρα έδρα νομού της Τουρκίας , ανήκει στο Διαμέρισμα Κεντρικής Ανατολίας , μιας περιοχής που ονομάζεται ιστορικά ς Μικρή Αρμενία .

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ

Η Σεβάστεια, ήταν κωμόπολη στα νότια του Πόντου, στη βόρεια όχθη ττου ποταμού Άνω Αλί. Καθώς ήταν κοντά στα σύνορα, ο Πλίνιος (στ. 3) θεωρεί ότι δεν ανήκει στον Πόντο, αλλά στην Κολοπένη της Καππαδοκίας. (Ptol. v. 6. § 10; Hierocl. p. 702; It. Ant. σελ. 204, 205.)

Η πόλη χτίστηκε στους πρόποδες του όρους Paryadris (Gr) και τώρα έδρα νομού της Τουρκίας. και 2km από τον ποταμό Ali/Halys (Tr: Kizilirmak). Βρίσκεται σε απόσταση 200 περίπου χλμ από την Καισάρεια , από την Σινώπη 470 , από την Νεοκαισάρεια 162 χλμ , 599 χλμ από την Άγκυρα 603 χλμ, 390 χλμ από την Τραπεζούντα .

Σε υψόμετρο 1.285 μέτρα

Κοντά στην πόλη βρίσκεται ένας δρόμος που συνδέει τις βόρειες περιοχές της Μικράς Ασίας με την Καισάρεια καθώς και ο δρόμος που οδηγεί στη Βαγδάτη

ΤΟ ΟΝΟΜΑ

– Πόλη αγνώστου ονόματος

Η πόλη υπήρχε ως μικρό μέρος πριν από την κυριαρχία των Ρωμαίων σε εκείνα τα μέρη, αλλά το αρχαίο όνομά της είναι άγνωστο. .

– Μεγαλόπολη»

Επανίδρυση από το Πομπήιο το 64 Π.χ με το όνομα Μεγαλόπολη

Το 64 π.Χ., ως μέρος της αναδιοργάνωσις του στη Μικρά Ασία μετά τον Τρίτο Μιθριδατικό Πόλεμο , ο Μέγας Πομπήιος ίδρυσε μια πόλη στη θέση που ονομαζόταν «Μεγαλόπολη».

– Σεβάστεια

Τελευταία χρόνια του 1ου αιώνα π.Χ.

Το όνομα Sebastia πρέπει να του είχε δοθεί πριν από την εποχή του Πλίνιου, αφού ήταν ο πρώτος που το χρησιμοποίησε. Το Σεβάστεια δόθηκε προς τιμή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου . Το ελληνικό sebastos , «Σεβάστος», είναι μετάφραση του λατινικού επιθέτου Αugustus (Αύγουστος ).

–Σιβάς – Siwas

Το σύγχρονο όνομα της πόλις , ειναι διατήρηση το ονόματος Sebaste της Ρωμαϊκής περιόδου. Το όνομα «Σίβας» είναι η τουρκική εκδοχή που προέρχεται από το όνομα Σεβάστεια, όπως ήταν γνωστή η πόλη . Στα κουρδικά ονομάζεται Sêwas.

Η ταυτότητα της Sebastia με τους σύγχρονους Siwas αποδεικνύεται εν μέρει από την ομοιότητα των ονομάτων, και εν μέρει από τη συμφωνία της τοποθεσίας Σίβας με την περιγραφή του Γρηγορίου Νύσσης, ο οποίος αναφέρει ότι η πόλη βρισκόταν στην κοιλάδα των Χαλύων

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922

– 16ος αιών

Στις αρχές του 16ου αιώνα ζούσαν στην πόλη 750 χριστιανικές οικογένειες (περιπου 4300 ) και 261 μουσουλμανικές οικογένειες (περίπου 1350 άτομα }

– Τέλος του 19ου αιώνος

Η Σεβάστεια ταν η κύρια πόλη ενός βιλαετίου και αριθμούσε 45.000 κατοίκους, εκ των οποίων οι 2000 ήταν σχισματικοί Έλληνες 10.000 είναι Αρμένιοι Γρηγοριανοί, , 200 Καθολικοί και οι υπόλοιποι Τούρκοι

– 1912

Το 1912, στην πόλη ζούσαν Τούρκοι – 86 171 άτομα. Αρμένιοι – 17.233 άτομα και Έλληνες – 962 άτομα.

ΙΣΤΟΡΙΑ

–Χετταίοι

Αν και οι ανασκαφές σε έναν τύμβο γνωστό ως Τοπράκ Τεπε υποδεικνύουν οικισμούς Χετταίων στην περιοχή, τίποτα δεν είναι γνωστό για την ιστορία της πριν από την εμφάνισή της ως Ρωμαϊκής πόλης , η οποία έγινε πρωτεύουσα της Μικράς Αρμενίας υπό τον αυτοκράτορα Διοκλητιανού στα τέλη του 3ου αιώνα μ. Χ.

–Κλασικοί & Ελληνιστικοί χρόνοι

Υπάρχουν ενδείξεις ότι κατά πάσα πιθανότητα υπήρχε πόλη στους κλασσικούς και Ελληνιστικούς χρόνους

Η πόλη, που υπήρχε προφανώς είχε άλλο όνομα στους προ ρωμαϊκούς χρόνους που δίστιχος πέρασε στην λήθη της ιστορίας και δεν έφθασε στις μέρες μας,

–Ρωμαίοι

Η πόλη, που υπήρχε ίσως με άλλο όνομα πιθανόν εκεί κοντά επανιδρύθηκε απο τον Πομπήιος το 64 π.Χ. με το όνομα Μεγαλόπολη, π στη νοτιότερη περιοχή του πρώην βασιλείου του Μιθριδάτη.

Σε μεταγενέστερο στάδιο η Μεγαλόπολη ανήκε στην βασίλισσα << Πυθοδωρή του Πόντου>>. Η Πυθοδωρίς Φιλομήτωρ (30/29 π.Χ. – 38 μ.Χ.) ήταν βασίλισσα τού Πόντου ως σύζυγος τού Πολέμωνα Α΄ και βασίλισσα της Καππαδοκίας ως σύζυγος τού Αρχέλαου.

Πριν όμως από την Πυθοδωρίς πέρασαν από εκεί ο Αντώνιος που ενδεχόμενα μετακίνησε ένα μέρος του πληθυσμού στη Κόμανα Ποντική μια αρχαία πόλη που βρισκόταν στον Πόντο , στον ποταμό Ίριδα , κοντά στο Τοκάατ

–Προσάρτηση στην Γαλατία, αλλαγή ονόματος

Αργότερα δόθηκε το όνομα Σεβάστεια ένα όνομα που πιθανό να θυμίζει μια επανίδρυση όταν η πόλη προσαρτήθηκε στη Γαλατία μεταξύ 2-1 π.Χ. και 1-2 μ.Χ.

. Το όνομα «Σίβας» είναι η τουρκική εκδοχή που προέρχεται από το όνομα Σεβάστεια, όπως ήταν γνωστή η πόλη κατά την ύστερη ρωμαϊκή (βυζαντινή) αυτοκρατορία..

Η Σεβάστεια είχε μητροπολιτική ιδιότητα από την εποχή του Βέρου

–Διοκλητιανός

Η Σεβάστεια έγινε η πρωτεύουσα της επαρχίας της Μικράς Αρμενίας υπό τον αυτοκράτορα Διοκλητιανού , ήταν μια πόλη με κάποια σημασία στην πρώιμη ιστορία της Χριστιανικής Εκκλησίας. Αυτό συνέβη κατ την αναδιοργάνωση τω

–Σαράντα μάρτυρες

Ήταν επίσης ο τόπος του μαρτυρίου των Σαράντα Μαρτύρων της Σεβαστής , επίσης τον 4ου αιώνα .

–Ιουστινιανός

Την εποχή του Ιουστινιανού Α’ η πόλη είχε γύρω της οχυρωμένο τείχος που ξανάχτισε

ορισμένα τμήματα τον 6ο αιώνα. μ.Χ. για να την προστατέψει και να την ισχυροποιήσει.

Υπό τους Βυζαντινούς η Σεβάστεια ήταν μια μεγάλη και πλούσια πόλη της Μ.Ασιας

– 11ος αιών

Το 1021 ο Σενναχερίμπ- Ιωάννης, ο Αρμένιος βασιλιάς του Βασπουρακάν ( Βαν ), παραχώρησε τις κυριαρχίες του στον αυτοκράτορα Βασίλειο Β’ και έγινε ο Βυζαντινός αντιβασιλέας της Σεβάστειας. Οι διάδοχοί του υπηρέτησαν στην ίδια θέση μέχρι που οι Τούρκοι έφτασαν στη Σεβάστεια

Η Σεβάστεια ήταν η πρώτη σημαντική πόλη που λεηλατήθηκε από Τουρκικές φυλές το 1059. Τον Αύγουστο εκείνου του έτους τα στρατεύματα διαφόρων εμίρηδων συγκεντρώθηκαν μπροστά στην τείχη της πόλης.

Αρχικά δίστασαν να το λεηλατήσουν, παρερμηνεύοντας τους τρούλους πολλών χριστιανικών εκκλησιών της πόλης με σκηνές στρατιωτικών στρατοπέδων. Μόλις κατάλαβαν ότι η πόλη ήταν ανυπεράσπιστη την έκαψαν για οκτώ μέρες, έσφαξαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού της και αιχμαλώτισαν πολλούς.

– Δανισμέντ

] Η πόλη περιήλθε στην κυριαρχία της δυναστείας του Τουρκμενιστάν Δανισμέντ (1071–1174) μετά τη μάχη του Μαντζικέρτ το 1071. Μετά το θάνατο του Ντανισμέντ Γκαζί, ο Σίβας πέρασε στον Νιζαμετίν Γιαγκιμπασάνπου το κέρδισε μετά από αγώνα με τους διαδόχους του Danişmend Gazi.

– Kilij Arslan II

Το 1174, η πόλη καταλήφθηκε από τον Σελτζούκο ηγεμόνα Kilij Arslan II και χρησίμευε περιοδικά ως πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Σελτζούκων μαζί με το Ικόνιο . Υπό την κυριαρχία των Σελτζούκων, η Σίβας ήταν σημαντικό κέντρο εμπορίου κατά μήκος του δρόμου του μεταξιού και τοποθεσία ακρόπολης, μαζί με τζαμιά και μεντρεσέ (ισλαμικά εκπαιδευτικά ιδρύματα), τέσσερα από τα οποία σώζονται σήμερα και ένα από τα οποία στεγάζει το Μουσείο Σίβας.

–Η συνέχεια του Αρσλαν Β

Στη συνέχεια πέρασε στους Ιλχανίδες , την Ερέτνα και τον Καντί Μπουρχανετίν

–Τουρκομάνοι

Τον δωδέκατο αιώνα έγινε η κατοικία των Τουρκομανών εμίρηδων. τον δέκατο τρίτο αιώνα, από τους Σελτζούκους πρίγκιπες, ένας από τους οποίους, ο Ala-ed-Din, ανοικοδόμησε την πόλη το 1224.

— Βογιαζ’ιτ Α

Η πόλη αποκτήθηκε από τον Οθωμανό Σουλτάνο Βογιαζιτ Α (1389–1402).

–Ταμερλάνος – Τιμούρ

Το 1398, ο Ταμερλάνος εισέβαλε στην περιοχή και οι δυνάμεις του

καταστράφηκε το 1400 μ.Χ., λέγεται, προκάλεσε τη σφαγή των 100.000 κατοίκων της,

–Οθωμανοί

Ανακαταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1408 μ.Χ .

Υπό τους Οθωμανούς, ο Σίβας χρησίμευε ως το διοικητικό κέντρο του Πριγκιπάτο του Ρουμ μέχρι περίπου στα τέλη του 19ου αιώνα.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

* ΧΕΤΤΑΙΟΙ

Στην θέση Topraktepe όπου αργότερα κτίστηκε το κάστρο της Σεβάστειας

διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν αρχαιολογικά κατάλοιπα απο την εποχή των Χετταίων στις αρχές της 2ης χιλιετίας. π.Χ. και υπήρχε κατοίκιση .

** ΡΩΜΑΙΟΙ -ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ

– Το Κάστρο της Σεβάστειας

Είναι ένας μεγάλος λοφώδης οικισμός που χρησιμοποιήθηκε ως κάστρο κατά τον Ρωμαϊκό και τον Μεσαίωνα, που βρίσκεται στην περιοχή Merkez της επαρχίας Σίβας στο κέντρο της πόλης . Ο φυσικός βραχώδης λόφος εκτείνεται στη νοτιοανατολική, βορειοδυτική κατεύθυνση Απο τον K. Bittel (Bittel το 1934 υποστηριχθηκε πτι ειναι η αρχαία Σεβάστεια .

Το κάστρο Κάστρο της Σεβάστειας (Topraktepe), που κατέχει σημαντική θέση στην ανάπτυξη του κέντρου της πόλης Σίβας, χτίστηκε την Ρωμαϊκή εποχή σύμφωνα με άλλους ιστορικούς κτίστηκε τον 6ο αιώνα επί Ιουστινιανού αποτέλεσμα των ανασκαφών που έκανε ο Tahsin Özgüç το 1946 π.Χ.

Η επιγραφή του κάστρου που περιγράφει αυτήν την επισκευή που έγινε πριν από τον πόλεμο μεταξύ των Σελτζούκων και των Μογγολικών στρατών το 1243 σώζεται στο Μουσείο Της Σεβάστειας .

Τα εξωτερικά τείχη που περιβάλλουν πλήρως την πόλη έχουν πέντε ή επτά πύλες. Οι αλλαγές στον αριθμό των θυρών προέκυψαν από το άνοιγμα ή το κλείσιμο νέων θυρών με κάθε επισκευή.

Σύμφωνα με τον Εβλιγιά Τσελεμπί είχε 5 πύλες και περιέβαλε ολόκληρη την πόλη

. Σύμφωνα με άλλο περιηγητή τον Σεραφεντιν Υεντι είχε 7 πύλες

–Γέφυρες

Υπάρχουν τρεις γέφυρες στην περιοχή που περνούν πάνω από το Kizilirmak. Το ένα χτίστηκε κατά τη ρωμαϊκή εποχή και οδηγεί στο Τοκάτ ενώ τα άλλα δύο είναι για δρόμους που οδηγούν στο Καϊσέρι και τη Βαγδάτη.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ (Χριστιανική )

* ΕΛΛΗΝΕΣ

– Ιερά Μητρόπολις Σεβαστείας

Ιερά Μητρόπολις Σεβαστείας ή Σεβαστής ήταν επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έδρα της Μητρόπολις ήταν η πόλη Σεβάστεια στον Πόντο. Σήμερα αποτελεί τιμητικό τίτλο που αποδίδεται σε ιεράρχη του Πατριαρχείου.

Στην Μητρόπολη ανήκαν διοικητικά οι επισκοπές Νικοπόλεως, Βηρίσσης, Σατάλων, Σεβαστουπόλεως και Κολωνείας.

Τον 9ο αιώνα αποσπάστηκε η Κολώνεια, η οποία έγινε ανεξάρτητη αρχιεπισκοπή και έπειτα Μητρόπολη[.

– Εκκλησιά

Υπηρχε μια Ελληνορθόδοξη Εκκλησία πιθανής αφιερωμένη στον τοπικοί Άγιο

Βλάσιο .

** ΑΡΜΕΝΙΟΙ – ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ κ.α

Η Αρμενική Καθολική Εκκλησία και οι Λατίνοι είχαν επίσης μια εκκλησία , όπως και η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία .

Υπήρχαν επίσης 2 Προτεσταντικές εκκλησίες

. Η Καθολική Αρμενική επισκοπή περιλαμβάνει 3.000 πιστούς , 18 ιερείς , 7 εκκλησίες , 4 παρεκκλήσια ,

ΠΡΟΣΩΠΑ & ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

* Επισκοπικός κατάλογος

Βλάσιος ; – 316

Μελέτιος[ 357 – 360 κατόπιν Πατριάρχης Αντιοχείας

Ευστάθιος ~ 372 Αρειανός

Πέτρος 380 – 392 πήρε μέρος στην Β΄ Οικουμενική Σύνοδο

Ιωάννης 5ος αιώνας πήρε μέρος στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο

Μαρκιανός ~ 535

Λέων 8ος αιώνας χειροτονήθηκε επί Πατριάρχου Γερμανού[7]

Μακάριος ; – 1490 κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης

Τιτουλάριοι Μητροπολίτες

Γερμανός (Ζαφειρόπουλος) ; – 1807

Σωφρόνιος Αύγουστος 1826 ~ 1835 †

Γρηγόριος Απρίλιος 1836 ~ 1839 †

Παΐσιος Μάρτιος 1840 – 4 Ιουλίου 1877 †

Άνθιμος (Τουμπαλίδης) 17 Σεπτεμβρίου 1900 – Δεκέμβριος 1905 παραιτήθηκε για λόγους υγείας, μετέπειτα Πρεσπών και Αχριδών

Γερβάσιος (Σουμελίδης) 29 Δεκεμβρίου 1913 – 12 Φεβρουαρίου 1934 κατόπιν Γρεβενών

Η Σεβάστεια γέννησε πολλούς μάρτυρες :

Άγιος Αντίοχος, εορτή 16 Ιουλίου. Άγιος Ειρήναρχος επί Διοκλητιανού

29 Νοεμβρίου. Αγ. Ο Αττικός, ο Ευδόξιος και οι σύντροφοί τους, μάρτυρές υπό τον αυτοκράτορα Λικίνιο, 2 Νοεμβρίου. St. Severian, 9 Σεπτεμβρίου; και ιδιαίτερα οι

Σαράντα Μάρτυρες, στρατιώτες που βυθίστηκαν σε παγωμένη λίμνη και υπέστησαν μαρτύριο το 320, και των οποίων η γιορτή γίνεται στις 9 Μαρτίου

* Άγιος Βλάσιος

Ο Άγιος Βλάσιος επίσκοπος Σεβαστείας ήταν Μικρασιάτης καταγόταν από τη Σεβάστεια του Πόντου ιατρός, μάρτυρας και άγιος της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας που έζησε περί τα 308-323 μ.Χ. επί βασιλείας Λικινίου στη Μικρά Ασία.[1] Η μνήμη του εορτάζεται από τους ορθοδόξους στις 11 Φεβρουαρίου και είναι πολιούχος πολλών οικισμών που φέρουν το όνομά το καθώς και των Αχαρνών Αττικής και του Ξυλόκαστρου Κορινθίας. Από τους Ρωμαιοκαθολικούς τιμάται στις 3 Φεβρουαρίου και αποτελεί πολιούχο του Ντουμπρόβνικ και άλλων πόλεων.[2]

Η αγάπη του για τον Χριστό ήταν μεγάλη και προσπαθούσε να τη μεταλαμπαδεύσει και στους γύρω του. Χειροτονήθηκε επίσκοπος Σεβάστειας της ιστορικής Αρμενίας και Επίσκοπος Λέτσε της Ιταλίας

Ασκήτεψε σε μια σπηλιά και στο Άγιον όρος.

** Μελέτιος Αντιοχείας

Ο Μελέτιος είναι άγιος και ομολογητής της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Υπήρξε επίσκοπος στην Αντιόχεια. Προερχόταν από την Αρειανική ομάδα των Ομοίων, αργότερα προσχώρησε στους πιο μετριοπαθείς Ομοιουσιανούς και τελικά κατέληξε στους Ορθόδοξους που αποδέχονταν το Σύμβολο της Νίκαιας

Γεννήθηκε περί το 310 στη Μελιτινή της Μικρής Αρμενίας. Ήταν μορφωμένος, πράος και ευσεβής. Το 357 εξελέγη επίσκοπος Σεβαστείας και το 360 Αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας. Αυτός χειροτόνησε διάκονο τον Ιωάννη το Χρυσόστομο. Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 12 Φεβρουαρίου.

*** Πέτρος Σεβάστειας

Ο Πέτρος γεννήθηκε πριν το 349. Ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγόριου Νύσσης. Είχε επίσης και μια αδελφή την Μακρίνα,η οποία τον παρώθησε να εγκαταβιώσει στη μονή του αδελφού τους Βασίλειου. Το 370 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον αδελφό του Βασίλειο. Το 380 χειροτονήθηκε επίσκοπος Σεβαστείας στη Μικρά Αρμενία. Πέθανε περί το 392. Η μνήμη του τιμάται στις 9 Ιανουαρίου.

**** Μακάριος Κων/πολεως \

Ο Πέτρος γεννήθηκε πριν το 349. Ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγόριου Νύσσης. Είχε επίσης και μια αδελφή την Μακρίνα,η οποία τον παρώθησε να εγκαταβιώσει στη μονή του αδελφού τους Βασίλειου. Το 370 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον αδελφό του Βασίλειο. Το 380 χειροτονήθηκε επίσκοπος Σεβαστείας στη Μικρά Αρμενία. Πέθανε περί το 392. Η μνήμη του τιμάται στις 9 Ιανουαρίου.

***** Γερβάσιος Σουμελίδης ( Επίσκοπος Σεβαστείας.)

Ο Γερβάσιος (κατά κόσμον Ευριπίδης Σουμελίδης του Χαραλάμπους) γεννήθηκε το 1882 στη Βαρενού της Κρώμνης, στον ανατολικό Πόντο, που ανήκε στη Μητρόπολη Χαλδίας. Σπούδασε στην Αργυρούπολη (Γκιουμούσχανε), την Καισάρεια και το 1906 αποφοίτησε από την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Το 1911-12 ανέλαβε τη διεύθυνση της Ιερατικής σχολής Πρασάρεως. Εργάσθηκε ως δάσκαλος και ιερέας στην Κωνσταντινούπολη, Καισάρεια, Θράκη και το 1912 εξορίσθηκε για τη θρησκευτική και εθνική του δράση στη Σόφια.

Με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων χειροτονήθηκε επίσκοπος Σεβαστείας. Το 1919 τοποθετήθηκε στη μητρόπολη Κολωνίας και Νικοπόλεως με έδρα τη Νικόπολη Πόντου. Εκεί ανέπτυξε έντονη δράση για την ανακούφιση των διωκόμενων χριστιανών της επαρχίας του Την ίδια όμως εποχή αυξήθηκε η επιρροή του κινήματος του Κεμάλ και το 1921 ο πληθυσμός της περιοχής εκτοπίστηκε στο εσωτερικό της Μ. Ασίας ενώ ο Γερβάσιος έζησε περιορισμένος στη μονή Ζιντζίντερε μέχρι την Ανταλλαγή. Το 1919 εξέδωσε και τη μελέτη του για το φαινόμενο του Κρυπτοχριστιανισμού στον Πόντο με τίτλο Σταυριώται

Μητροπολίτης Γρεβενών

Το 1934 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Γρεβενών. Στα Γρεβενά περισυνέλεξε και φρόντισε τα ορφανά και αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις κατά των Γερμανών κατακτητών. Πέθανε στην έδρα του στις 16 Απριλίου 1943.

–ΣΑΡΑΝΤΑ ΜΑΡΤΥΡΕΣ

Σε κοντινή απόσταση από το σημερινό Σίβας βρισκόταν η λίμνη Σεβάστειας (Sebaste) όπου σκοτώθηκαν οι 40 μάρτυρες , σήμερα η λίμνη δεν υπάρχει.

Οι Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες ήταν επίλεκτοι στρατιώτες τάγματος του στρατού του ΛικινΊου. Όταν αυτός εξαπέλυσε διωγμό κατά των χριστιανών, απαιτήθηκε από τους Τεσσαράκοντα να θυσιάσουν στα είδωλα, όμως αυτοί αρνήθηκαν. Άμεση συνέπεια της άρνησής τους ήταν να συλληφθούν από τον Ἐπαρχο της Σεβάστειας, Αγρικόλα, ο οποίος, αρχικά, προσπάθησε να τους καλοπιάσει με επαίνους, τάζοντας τους αμοιβές και αξιώματα, σε περίπτωση που θυσίαζαν στα είδωλα και απαρνιόντουσαν την Πίστη τους. Αυτοί όμως επέμεναν παρά τις πιέσεις να υπερασπίζονται την πίστη τους.

Ο Αγρικόλας κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να τους μεταπείσει. Έτσι, διέταξε να τους βασανίσουν.

Τους γύμνωσαν και τους έριξαν μέσα σε παγωμένη λίμνη, προκειμένου να πεθάνουν από το κρύο. Επίσης, διέταξε έναν φρουρό να φυλάει τον τόπο του μαρτυρίου μήπως και διαφύγουν οι Τεσσαράκοντα. Η ώρα περνούσε, αλλά οι μάρτυρες υπέμεναν καρτερικά το φρικτό μαρτύριο. Κι όταν τα σώματά τους άρχισαν να μελανιάζουν από την παγωνιά, ο ένας ενθάρρυνε τον άλλον λέγοντας: «Δριμύς ο χειμών, αλλά γλυκύς ο Παράδεισος. Ας υπομείνουμε αυτήν τη νύχτα, και θα κερδίσουμε ολόκληρη την αιωνιότητα.».

Το πρωί έβγαλαν τους Αγίους από τη λίμνη μισοπεθαμένους, και συνέτριψαν τα σκέλη τους. Τα λείψανά τους βρέθηκαν από πιστούς Χριστιανούς, οι οποίοι στη συνέχεια τα ενταφίασαν με ευλάβεια.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Υπήρχε εξατάξιο δημοτικό σχολείο για τους Έλληνες της πόλης .

Υπήρχαν ακόμη αρκετά σχολεία Αρμενίων και ένα μεγάλο κολέγιο που διευθύνουν οι Γάλλοι Ιησουίτες και ένα σχολείο που διδάσκουν οι Αδελφές του Αγίου Ιωσήφ της Λυών .και οκτώ, κυρίως γερμανικά – και αμερικανικά – σχολεία .

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Στο παρελθόν, Η Σεβάστεια όφειλε μεγάλο μέρος της σημασίας της σαν κέντρο επικοινωνιών στις εμπορικές οδούς βορρά-νότου και δυτικής ανατολής προς το Ιράκ και το Ιράν , αντίστοιχα. Με την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων, η πόλη απέκτησε νέα οικονομική σημασία. Βρίσκεται στη διασταύρωση πολλών σιδηροδρόμων και αυτοκινητοδρόμων και συνδέεται αεροπορικώς με την Κωνσταντινούπολη μέσω Άγκυρας . Οι κατασκευές της πόλης περιλαμβάνουν τσιμέντο και βαμβακερά και μάλλινα υφάσματα. . Είναι μια σημαντική περιοχή παραγωγής δημητριακών και περιέχει μεγάλα κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματα .

ΔΙΩΞΕΙΣ

*ΑΡΜΕΝΙΩΝ

Οι διώξεις στις αρχές του 20 ου αιώνα ξεκίνησαν σε βάρος των Αρμενίων .

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αρμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, στη δεκαετία του 1880 υπήρχαν 670 χιλιάδες Αρμένιοι στην επαρχία Σεβαστιαίας και στο σαντζάκι του Καϊσέρι.

Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, 418 χιλιάδες Αρμένιοι ζούσαν στην επαρχία Σεβαστιαίας (Σίβας).

Μέχρι το 1914, στο κέντρο της επαρχίας ζούσαν 36 χιλιάδες Αρμένιοι.Στα τέλη του 1914, η τουρκική κυβέρνηση έστειλε εκατοντάδες Σεβαστιανούς σε καταναγκαστικά έργα και τους έσφαξε, αφόπλισε και πυροβόλησε πολλούς στρατευμένους Αρμένιους.

Τούρκοι στρατιώτες σκότωσαν μερικούς από τους Αρμένιους διανοούμενους της Σεβαστείας σε ομάδες στο Paşaçayırı, στις όχθες του ποταμού Αλή (Kızilirmak), και έπνιξαν τους υπόλοιπους στα νερά του ποταμού Τίγρη (Τίγρης) στην εξορία.

Οι 1.500 επιζώντες της Γενοκτονίας επέστρεψαν στην πατρίδα τους μεταξύ 1917 και 1918.

Μέχρι το 1920, ο πληθυσμός έφτασε τις 5 χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένων των Αρμενίων που επέστρεψαν από διάφορες χώρες. Μερικοί από αυτούς μετανάστευσαν στη Σοβιετική Αρμενία μεταξύ 1920 και 1930 και το 1927 ίδρυσαν τη συνοικία Yeni Sebastia (Γενί Σίβας), 8 χλμ. από το Ερεβάν.

*ΕΛΛΗΝΩΝ

Ανάλογη κατάσταση η δημιουργήθηκε και σε βάρος των Ελλήνων με αποτέλεσμα να ξεσπάσει αντάρτικο κίνημα με επικεφαλής τους οπλαρχηγους του Ποντιακού αντάρτικου

Αναστάσιο Παπαδόπουλου- Κοτζά Αναστάς, ( 1896 – 1922), και τον Βασίλ-αγά, κατά κόσμον Βασίλειο Ανθόπουλο (1888-1922)

– Βασίλειος Ανθόπουλος = Βασίλ-αγά , ( 1888 – 1922 )

Ο Βασίλειος Ανθόπουλος γεννήθηκε το 1888 στο χωριό Κιζίκ της επαρχίας Απές του νομού Σεβάστειας Γνωστός και ως Βασίλ-αγά, ή Βασίλ-ουστά ,εξαιτίας της δουλειάς του ως εργολάβου δημοσίων έργων, βγήκε στην παρανομία λίγο πριν από την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Αιτία ήταν μια δολοφονία, αυτή του Τούρκου βιαστή της γυναίκας του αδερφού του.

Ο Βασίλειος Ανθόπουλος σχημάτισε ομάδα ανταρτών με Ρωμιούς που λιποτάκτησαν από τον τουρκικό στρατό. Η απελευθέρωση Ρώσου στρατηγού από τις φυλακές της Σεβάστειας τράβηξε την προσοχή της ρωσικής Αυλής, η οποία τον προσέγγισε μέσω πρακτόρων. Σε συνάντηση στην Τραπεζούντα με τον συνταγματάρχη Αρτάνοφ, του ανέλυσε το σχέδιο του για το πώς με τη βοήθεια των Ρώσων θα μπορούσε να απελευθερωθεί όλος ο Πόντος.

Ο Έλληνας οπλαρχηγός, έχοντας στα χέρια του γιαπωνέζικα όπλα από τους Ρώσους, άρχισε να συγκεντρώνει στρατιωτικές πληροφορίες για τις τουρκικές δυνάμεις της Σαμψούντας, και παράλληλα να καταδιώκει τουρκικές συμμορίες, να συλλαμβάνει τα μέλη τους και να τα εκτελεί. Περιμένοντας εναγωνίως τη βοήθεια των Ρώσων και την προέλασή τους, παράλληλα προσπαθούσε να οργανώσει το αντάρτικο σε όλο τον δυτικό Πόντο. Τον Σεπτέμβριο του 1916 πήρε τη ριψοκίνδυνη απόφαση να πάει στην Τραπεζούντα προκειμένου να διαπιστώσει την αιτία της καθυστέρησης. Έχοντας δίπλα του τη γυναίκα του Αναστασία και μαζί 80 επιλέκτους, και δίνοντας συνεχείς μάχες, έφτασε στην πόλη για τη νέα συνάντηση με τον Αρτάνοφ. Όμως το μόνο που κατάφερε να πάρει ήταν αόριστες υποσχέσεις και εξοπλισμό για επιπλέον 600 αντάρτες.Μετά την αποχώρηση των Ρώσων από τον Πόντο, ο ήρθε στην Ελλάδα προτείνοντας και απαιτώντας βοήθεια για τους Έλληνες.

Ζήτησε να σταλούν αξιωματικοί για να οργανώσουν τους χιλιάδες αντάρτες, ώστε να ανακοπεί η πορεία των εθνικιστών. Βλέποντας όμως ότι δεν υπάρχει ανταπόκριση, επέστρεψε στον Πόντο έχοντας στο μυαλό του μια παράτολμη ιδέα που έκανε πράξη: Παραχάραξε το τουρκικό νόμισμα προκειμένου να βρει πόρους για να εξοπλίσει τους αντάρτες.

Οι Τούρκοι, όμως, που κατάλαβαν τι έκανε, τον επικήρυξαν. Δολοφονήθηκε το 1922 σε ενέδρα στην Κωνσταντινούπολη, όχι όμως προτού καταφέρει να σκοτώσει δύο από την ομάδα των δολοφόνων του.

Μνημειο ανεγέρθη στην Σκυδρα της Ναουσας.

– Ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος – Κοτζά Αναστάς ( 1896 – 1922),

Ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος ήταν οπλαρχηγός αντάρτικων σωμάτων του δυτικού Πόντου, και έμεινε γνωστός κυρίως με το παρωνύμιο Κοτζά Αναστάς. Γεννήθηκε στο χωριό Εντίκ Πινάρ της Έρπαας, το 1896.

. Το ψευδώνυμό του σήμαινε Μέγας Αναστάσης, ενώ οι Τούρκοι σε αντίθεση τον ονόμαζαν Κοτζά Γκιαούρ, που σήμαινε Μέγας Άπιστος. Συγκρινόταν πολλές φορές από τους Ποντίους με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, οπλαρχηγό της Επανάστασης του 1821. Χαρακτηριστικό του ήταν ότι πολεμούσε κρατώντας μαχαίρι και μία ελληνική σημαία, η οποία απεικόνιζε τον ποντιακό αετό.

Ήταν υψηλόσωμος και με φωνή βροντερή. Ο παππούς του, παπα-Κυριάκος, ήταν ιερέας γνωστός στην περιοχή και έξαρχος του μητροπολίτη Αμάσειας.

Ο Κοτζά Αναστάς ανέβηκε στο βουνό, στο Τόπσαμ (= συγκεντρωμένα πεύκα) σε ηλικία 19 ετών. Αρχηγός των ανταρτών του Τόπσαμ ήταν τότε (1915) ο καπετάν Γιακόφ.

Μαζί του στο βουνό ανέβηκαν και άλλοι αντάρτες από το χωριό του, όπως ο Θεόφιλος Χατζη-Παυλίδης, ο Αναστάσιος Τεκτονίδης, ο Μιχαήλ Ιωαννίδης, ο Ιωάννης Γελαστόπουλος, ο Δημήτριος Χατζη-Παυλίδης, ο Βασίλειος Παπαδόπουλος, ο Δημήτριος Ιωαννίδης κ.ά.

Σε μια μάχη μεταξύ ανταρτών και Τούρκων, κοντά στο Εντίκ Πινάρ, το 1916, ο καπετάν Γιακόφ σκοτώνεται και την ηγεσία των ανταρτών αναλαμβάνει ο Αναστάσιος. Η δράση του δίνει ελπίδες στους Έλληνες της περιοχής, .

Εναντίον του ήρθαν πολλές φορές οι Τούρκοι, μια φορά έχοντας επικεφαλής τους τον Λίβα πασά, ο οποίος λόγω της αποτυχίας του αντικαταστάθηκε αργότερα από τον Τσαμίτ πασά. Οι αποτυχίες των Τούρκων τούς ανάγκασαν να έρθουν σε συνεννόηση με τον Κοτζά Αναστάς και, έπειτα από σχετική μεταξύ τους συμφωνία, τα γυναικόπαιδα που είχαν καταφύγει στα βουνά της περιοχής μπόρεσαν να απομακρυνθούν.

Λίγο μετά την υπογραφή της συμφωνίας ανταλλαγής των πληθυσμών, ο Κοτζά Αναστάς σκοτώθηκε στο τουρκικό χωριό Εζενούς από τσέτες της περιοχής στις 2 Δεκεμβρίου 1922. Οι δολοφόνοι έκοψαν το κεφάλι του και το κρέμασαν σε ένα τηλεγραφόξυλο στην Τοκάτη.

Προσπαθώντας να πάρει και να θάψει το σώμα του, σκοτώθηκε και ο αδελφός του Γεώργιος Παπαδόπουλος. Στην Ελλάδα ήρθαν η γυναίκα του Δέσποινα Λαζαρίδου, δύο αδελφές του και ο αδελφός του Αμβρόσιος Παπαδόπουλος.

Προς τιμήν του το 2015 στη Νεράιδα Κοζάνης, έχει ανεγερθεί μνημείο

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Απόγονοι των προσφύγων από την Σεβάστεια,Έλληνες εγκαταστάθηκαν και ζουν στο χωριό Σαβαστειανά στον Ν.Πέλλας και στο χωριό Βατερό , Λεύκαρα και Νεράιδα Κοζάνης.

ΣΗΜΕΡΑ

Σύμφωνα με την τουρκική απογραφή του 2007, ο πληθυσμός της ήταν 300.795.

Ειναι εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της περιοχής, παρόλο που η οικονομία παραδοσιακά βασίζεται στη γεωργία.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.