Προάστια της Σμύρνης Β’ – Λίμνη της Αρτέμιδος (Chalkapinar) – Κάστρο του Πάγου (Kadifekale) – Μασμανές (Βασμανε) – (Μελάντια (Karatas) – Ενόπη (Giostepe)

Στην προηγούμενη δημοσίευση δώσαμε πληροφορίες για κάποια από τα προάστια της Ελληνικής Σμύρνης όπως ήταν μέχρι το 1922

(Σεβίνκιοι. Κορδελιό , Μπαυρακλί, Μπουτσά ,Βουρνόβα,Κουκλουζά,το Μπουνάρβασι το Νταρλίκιοι κ.α) Σήμερα θα δώσουμε στοιχεία για άλλες 5 περιοχές ,τα προάστια Μελαντία (Καρατάς), Γκιόστεπε (Ενόπη),Μπασμανέ ,Τα κάστρα της Σμύρνης (Πανώκαστρο, Κρομμυδόκαστρο και Ξώκαστρο. ) , Λίμνη της Αρτέμιδος

Καλλιθέα (Καραντίνα),Για τον Κάστρο του Πάγου (Kantife Kale) και για άλλα 2 που προϋπήρχαν και για μια Λίμνη την αρχαία λίμνη της Αρτέμιδος (Halkapinar)που εξαφανίσθηκε στο διάστημα που μεσολάβησε από το 1922 μέχρι σήμερα

Προς το παρόν θα σταματήσουμε στην παροχή στοιχείων για τις συνοικίες της Σμύρνης μια και η συλλογή πληροφοριών συνεχίζεται από μέρους μας .

Τα προάστια αυτά είναι :

Στα βόρεια Το Νέο Μερσινλή και το Παλαιό Μερσινλή .

Στα νοτιοανατολικά της Σμύρνης συναντάμε τα προάστια , Σφακτηρία (Σαλαχανέ), Καλλιθέα (Καραντίνα),, Κοκάργιαλί (Ρεσαδιέ, Μυρακτή), Λίντζια, Μπαλτσόβα, Τσιφλίκι Αγίου Γεωργίου και Ναρλή Ντερέ (στους πρόποδες του όρους Δύο Αδέλφια).

Άλλα προάστια της Σμύρνης ήταν το Δαραγάτσι, το Τεπετζήκι, το Χατζηλάρι, τα τρία Πηγάδια και πιο μακριά (νότια και νοτιοδυτικά) το Τζιμοβάνι ,και το Μάλκατζε

Και άλλα ίσως μικρότερα

*********************************************************************

ΧΑΛΚΑΠΙΝΑΡ -ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ -ΠEΡΙΚΛΙΣΤΡΑ

Η λίμνη Χαλκαπίναρ,έχει χαθεί στα βάθη της ιστορίας

Τα λουτρά της Αρτέμιδος (Χαλκαπίναρ ) βρισκόταν κοντά στη Σμύρνη (βόρεια) Οι πηγές Χαλκαπίναρ, οι οποίες έδωσαν το όνομά της στην περιοχή όπου βρίσκεται, και η λίμνη που σχηματίζεται από αυτές τις πηγές μετά την εξυπηρέτηση της γης, χρησίμευσε ως το μεγαλύτερο απόθεμα γλυκού νερού στην περιοχή από τους προϊστορικούς χρόνους έως και πριν από 50 χρόνια. Στη Βυζαντινή Εποχή (13ος αιώνας), αυτή η στρογγυλή λιμνοθάλασσα σχηματίστηκε από τη συγχώνευση πολλών πηγών γνωστών ως Περικλστρά (Χαλκαπίναρ)

Γράφουν γι’ αυτές οι :

΅1.Ο διάσημος σοφιστής Αριστείδης (2ος αιώνας μ.Χ.) λέει ότι ο Μέλες ξεπήδησε από το έδαφος σε ένα μέρος που δεν απέχει πολύ από τη θάλασσα, και ο τόπος όπου ξεπήδησε ήταν σαν κολιέ.

2.Ο Χιμέριος (4ος αιώνας μ.Χ.) λέει ότι ο ποταμός της Σμύρνης Μέλις προήλθε από πολλές πηγές και αυτές οι πηγές σχημάτισαν μια λίμνη

Στην λίμνη βρέθηκε άγαλμα της θεάς και όπου σύμφωνα με την παράδοση ένας χάλκινος κρίκος συγκρατούσε τα νερά της πηγής από το να ξεφύγουν και να πνίξουν τη Σμύρνη.

Υπάρχουν ακόμη μαρμάρινα και άλλα κτήρια από τη Ρωμαϊκή περίοδο γύρω και μέσα στη λίμνη. Ίσως αυτά τα ερείπια του κτιρίου συνδυάστηκαν με κάποιες πληροφορίες από τη Βυζαντινή Εποχή, που οδήγησαν στην πεποίθηση ότι υπήρχε ένα λουτρό που ανήκε στην Άρτεμις (Diana) εδώ τον 19ο αιώνα, και πολλοί ταξιδιώτες που επισκέφτηκαν εδώ κατέγραψαν τη λιμνοθάλασσα Halkapınar ως “Diana Baths”. . Πράγματι, ο 13ος αιώνας. Μία «Χώρα Του Αρτεμισίας» (Ναός της Άρτεμις)ονόματα Artemision και Thermon (Ilıca, πηγές ζεστού νερού) στη γη του Μπόρνοβα στη Βυζαντινή Εποχή μπορούν να ταυτιστούν με το όνομα “Diana Baths” που εμφανίστηκε αργότερα. ”

Το 1897 μία Γαλλική ή Βελγική εταιρία χρησιμοποίησε το νερό της πηγής αυτής για την ύδρευση της πόλης της Σμύρνης.

Η δεξαμενή ολοκλήρωσε την κατασκευή του ατμοκίνητου κεντρικού αντλιοστασίου, δεξαμενών νερού και γραμμών διανομής νερού μεταξύ 1886 και 1897. Δημιουργεί επίσης δεξαμενή νερού και αντλιοστάσιο στο Selvilitepe, που βρίσκεται στους πρόποδες του Kadifekale, για να πλημμυρίσει τις υψηλές πόλεις της πόλης. Αυτό το κτίριο βρίσκεται ακόμη στο Selvilitepe. Το σύστημα μετέφερε νερό στο Δήμο της Σμύρνης μετά το 1922

Οι εγκαταστάσεις Halkapınar χρησιμοποιήθηκαν για περίοδο 76 ετών από το 1897 έως το 1973. Λόγω των νέων πηγαδιών που άνοιξαν μετά από αυτήν την ημερομηνία, η λίμνη Halkapınar εξαφανίστηκε πρώτα και χάρη σε αυτές τις πηγές, η υπάρχουσα λίμνη Halkapınar εξαλείφθηκε και τέθηκαν σε λειτουργία νέες αντλίες και εγκαταστάσεις νερού.

Σύμφωνα με μια άλλη προσέγγιση, αυτές οι πηγές νερού που ψεκάζονταν από το Χαλκαπίναρ για χιλιάδες χρόνια τρέφονταν από το νερό που προερχόταν από το Όρος Νιφ.

Ωστόσο, η λήψη των περισσότερων υδάτων που προέρχονται από εδώ για να δοθεί στη Bornova ως πόσιμο νερό οδήγησε στην εξάντληση των υπόγειων υδάτων που τροφοδοτούν το Halkapınar και την εξάντληση των πόρων. Αυτή η δραματική διαδικασία είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή ξήρανση και εξαφάνιση της λίμνης Χαλκαπίναρ

*********************************************************************

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ

Τα κάστρα της Σμύρνης ήταν τρία: Το Πανώκαστρο, το Κρομμυδόκαστρο και το Ξώκαστρο.

–*Το κάστρο του Πάγου – Πανώκαστρο

Το Πανώκαστρο, , ήταν η αρχαία Ακρόπολη επί του Πάγου (αρχαιότατο, από την εποχή των Λελέγων, ανακαινίστηκε στην σειρά από τον Μ. Αλέξανδρο, ύστερα από τους Βυζαντινούς και τέλος από τους Τούρκους.

Το όρος Πάγος ή Λόφος του Καντιφεκαλέ, που σημαίνει «Βελούδινο Κάστρο», βρίσκεται δυο χιλιόμετρα περίπου μακριά από την ακτή

Επάνω του υπάρχει η αρχαία ακρόπολη που κτίστηκε κατά τη διάρκεια της Ελληνιστικής περιόδου, αρχικά με σαράντα πύργους, στους οποίους αργότερα προστέθηκαν και νέα οχυρωματικά έργα

— Που βρίσκεται.

Το κάστρο αυτό βρίσκεται στον ομώνυμο λόφο, νότια της πλατείας Konak.

Η πανοραμική θέα της πόλης από την κορυφή του Πάγου είναι καταλυτική. Εξίσου σημαντική είναι και η διαδρομή της ανάβασης, πραγματοποιούμενη μέσα από τις φτωχογειτονιές της Σμύρνης

Η γειτονιά που βρισκόταν στην πλαγιά του λόφου Πάγος λέγεται Μπασμανέ ή Μπασμανές (τουρκικά: Basmane) είναι μία λαϊκή συνοικία και απ’ τις πιο παλιές της Σμύρνης.

— Ελληνες το 1922

Τα παλιά χρόνια το Μπασμανέ ήταν μία εύπορη συνοικία και είχε αξιόλογο εβραϊκό και ελληνικό πληθυσμό. Στη γειτονιά υπάρχει επίσης η εκκλησία του Άη Βούκλα, η οποία είναι η μοναδική που γλίτωσε από τη Μικρασιατική Καταστροφή και υπάρχει μέχρι και σήμερα.

— Το όνομα

Το όνομά του σημαίνει “βελούδινο κάστρο” και κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Πάγος.

— Ιστορία

Μ. Αλέξανδρος – Το κάστρο χτίστηκε από το διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Λυσίμαχο στην ερειπωμένη ακρόπολη της αρχαίας πόλης, επανιδρύοντας τη Σμύρνη. Αιώνες τώρα αποτελεί σημείο ορόσημο της πόλης και γίνονται συνεχείς προσπάθειες για τη συντήρηση και αποκατάσταση του

. Ο αρχαίος ιστορικός Στράβων αναφέρει ότι μόνο ένα μικρό μέρος της πόλης βρισκόταν εντός των τειχών του κάστρου, με το μεγαλύτερο μέρος της να βρίσκεται ολόγυρά του. Τα τείχη που σώζονται σήμερα ωστόσο δεν είναι εκείνων των χρόνων, αλλά μεσαιωνικά. Δυτικά του κάστρου υπήρχε το Στάδιο, όπου μαρτύρησε ο Άγιος Πολύκαρπος, ο πρώτος επίσκοπος της Σμύρνης, ενώ το αρχαίο θέατρο που υπήρχε ανατολικά του έχει σχεδόν καταστραφεί, αν και μερικά ίχνη καταδεικνύουν την ύπαρξή του.

– Τι υπάρχει σήμερα.

— Το Κάστρο που τα ερείπια του υπάρχουν σήμερα είναι φρούριο που χτίστηκε σε θεμέλια της Ελληνιστικής περιόδου, αρχικά 40 πύργων, στους οποίους αργότερα οι ανά την ιστορία κατακτητές της Σμύρνης, προσέθεταν νέα οχυρωματικά κτίσματα στους οποίους αργότερα οι ανά την ιστορία κατακτητές της Σμύρνης, —Ρωμαίοι, Γενοβέζοι, Οθωμανοί— προσέθεταν νέα οχυρωματικά κτίσματα

Το φρούριο αποτελούσε το επίκεντρο των αμυντικών έργων της πόλης με 2 σειρές συμπαγών τειχών να οδηγούν κατηφορικά ως την ακτή, έχοντας τη μορφή μεγάλων κυκλικών αψίδων

. Τα αμυντικά τείχη της κατωφέρειας σήμερα έχουν εξαφανιστεί και ότι απομένει τώρα πια είναι το φρούριο του όρους Πάγος.

Τα τείχη που σώζονται σήμερα ωστόσο δεν είναι εκείνων των χρόνων, αλλά μεσαιωνικά.

– Στάδιο: Δυτικά του κάστρου υπήρχε το Στάδιο, όπου μαρτύρησε ο Άγιος Πολύκαρπος, ο πρώτος επίσκοπος της Σμύρνης

— Αρχαίο θέατρο : Το αρχαίο θέατρο που υπήρχε ανατολικά του έχει σχεδόν καταστραφεί, αν και μερικά ίχνη καταδεικνύουν την ύπαρξή του

Τόσο το Στάδιο όσο και το αρχαίο θέατρο καταστράφηκαν από το σεισμό του 178 μ.Χ. και ελάχιστα ίχνη τους σώζονται ως σήμερα.

-** Το Κρομμυδόκαστρο -«Φρούριο του Αγ.Πέτρου».

Το Κρομμυδόκαστρο ήταν βυζαντινό κάστρο, Χτίστηκε τον 11ο αιώνα , την εποχή του Αλέξιου Α’ του Κομνηνού,

Από τους Φράγκους ( Ιππότες της Ρόδου ) που το κατέλαβαν το 1344 επονομάστηκε «Φρούριο του Αγ.Πέτρου».

Βρισκόταν κοντά στην θάλασσα στο λιμανάκι που ήταν και ναύσταθμος.

Στο στόμα του λιμανιού βρισκόταν το κάστρο του λιμανιού της Σμύρνης, το οποίο ιδρύθηκε από τους Βυζαντινούς τον 12ο αιώνα. Στη δεξιά όχθη του λιμανιού που προστατεύεται από το κάστρο, υπήρχαν καταστήματα Φράγκων εμπόρων και καραβανέρες μέσα στο λιμάνι

Οι Φράγκοι , το επισκεύασαν το κράτησαν κλειστό λιμάνι για μερικές δεκαετίες και το χρησιμοποιούσαν για θαλάσσια προστασία τους από τις επιθέσεις των Τούρκων.

Το κατείχαν 60 χρόνια όταν αντίστοιχα οι Τούρκοι κατείχαν το φρούριο του Πάγου.

Έξω από το κάστρο, οι Φράγκοι έχτισαν μια μικρή πολίχνη,που είχε και εκκλησία.

Τον 13οκαι 14οαι., κατεδαφίστηκε σε δύο φάσεις,το 1865 –1870 και το 1922 –1930.

-*** Ξώκαστρο ή Σαντζάκ Καλέ

Το τρίtο κάστρο, το Ξώκαστρο ή Σαντζάκ Καλέ, ήταν καθαρά τούρκικο και χτίστηκε από τους Τούρκους το 1631, στην συνέχεια του φρουρίου του Αγ.Πέτρου, νοτιοδυτικά για την προστασία της πόλης από τις θαλάσσιες επιδρομές των Ενετών.

**********************************************************************

ΤΟ ΜΠΑΣΜΑΝΕΣ (ΒΑΣΜΑΝΕ)

Μασμανε ήταν η γειτονιά που βρισκόταν στην πλαγιά του λόφου Πάγος λεγόταν Μπασμανέ ή Μπασμανές (τουρκικά: Basmane) είναι σήμερα μία λαϊκή συνοικία και απ’ τις πιο παλιές της Σμύρνης.

Βρίσκεται στο Κονάκι και πίσω από το Μεγάλο Παζάρι (Κεμεράλτι Μπαζάρ), το οποίο είναι το μεγαλύτερο και το πιο ιστορικό της Σμύρνης.

Η συνοικία είναι χτισμένη στον λόφο του Πάγου ή Καντιφέ καλέ (Βελούδινο Κάστρο) ο οποίος πήρε το όνομά του από το ομώνυμο κάστρο που βρίσκεται στη κορυφή του.

Η περιοχή είναι διάσημη για τον σιδηροδρομικό σταθμό της που εγκαινιάστηκε το 1866, αλλά

. Τα παλιά χρόνια το Μπασμανέ ήταν μία εύπορη συνοικία και είχε αξιόλογο εβραϊκό και ελληνικό πληθυσμό. Στη γειτονιά υπάρχει επίσης η εκκλησία του Άη Βούκλα, η οποία είναι η μοναδική που γλίτωσε από τη Μικρασιατική Καταστροφή και υπάρχει μέχρι και σήμερα.

Το Basmane σήμερα είναι ένα είδος πόλης εντός της πόλης της Σμύρνης όπου λόγω της πολυπολιτισμικής κληρονομιάς και της αλληλεγγύης που προέκυψε γύρω από τη γειτονιά, πολλοί πρόσφυγες βρήκαν ένα ασφαλές καταφύγιο.

Η περιοχή διατηρεί την αρχική πολυπολιτισμική ψυχή της Σμύρνης, την πόλη όπου Έλληνες, Αρμένιοι, Ευρωπαίοι και Τούρκοι ζούσαν αρμονικά πριν από την καταστροφική πυρκαγιά του 1922.

. Ο Basmane εμφανίζεται ως ένα κουβάρι απότομων δρόμων που ανεβαίνουν στο λόφο όπου τα παλιά σπίτια είναι βαμμένα και μερικά είναι ερείπια.

Το πάνω μέρος του Basmane, στους πρόποδες του κάστρου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ονομάζεται Kadifekale.

Οι δρόμοι γύρω από το σιδηροδρομικό σταθμό Basmane είναι ένα πραγματικό παζάρι, με εστιατόρια, πάγκους και δραστηριότητες που διαχειρίζονται οι Σύριοι.

Η καρδιά του Basmane είναι ο Kapılar,

Η περιοχή είναι διάσημη για τον σιδηροδρομικό σταθμό της που εγκαινιάστηκε το 1866, αλλά και για τη Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης.

Σήμερα η περιοχή είναι πολύ υποβαθμισμένη. Εκεί έχουν μεταναστεύσει πολλοί Κούρδοι από τα βάθη της Ανατολίας οι οποίοι μένουν σε σπίτια που έχτισαν χωρίς άδεια. Ορισμένοι από αυτούς συχνάζουν ως πλανόδιοι πωλητές στο κάστρο του Kadifekale. όπου πουλάνε αναμνηστικά. Επίσης, πολλοί Σύριοι και Ιρακινοί πρόσφυγες/μετανάστες έχουν βρεί καταφύγιο στα εγκαταλελειμμένα αρχοντικά της και στα παλιά ξενοδοχεία

***************************************************************************

ΜΕΛΑΝΤΙΑ – (KARATAS )

Η Εβραϊκή συνοικία Karzas του Σμύρνη γύρω στο 1900 (η Μελάντια ήταν το εναλλακτικό ελληνικό όνομα της συνοικίας ) Το Karatas βρισκόταν μέσα στα όρια της κεντρικής μητροπολιτικής περιοχής της πόλης Konak ., εκτείνεται κατά μήκος του μικρού όρμου με το ίδιο όνομα ( Karataş Cove (Koyu) ) στον Κόλπο του Σμύρνης

Η Μελάντια είναι ιστορικά το τμήμα του Σμύρνης όπου συγκεντρώθηκε ο Εβραϊκός πληθυσμός της πόλης, ειδικά για τις μεσαίες έως τις πλουσιότερες τάξεις.

Οι φτωχότεροι Εβραίοι ν συνήθως είτε συγκεντρωμένοι στη συνοικία Mezarlıkbaşı είτε γύρω από την Συναγωγή ,.

Το Karataş εξακολουθεί να είναι η περιοχή στο Σμύρνη όπου τα περισσότερα μέλη της εβραϊκής κοινότητας της πόλης συνεχίζουν να ζουν.

Η σύσταση μιας οργανωμένης εβραϊκής κοινότητας στην Οθωμανική Σμύρνη έχει τις ρίζες της στην έξωση των Εβραίων από την Ισπανία το 1492, αν και είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν υπήρξε άμεση και άμεση μετανάστευση από την Ισπανία στην πόλη του Σμύρνης.

Η εβραϊκή παρουσία στην κοινότητα στο Σμύρνη πιστοποιείται σε οθωμανικές επαρχιακές έρευνες) από το 1605 και στην προέλευση Θεσσαλονικείς

Όμως ο πυρήνας του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης αυξήθηκε γρήγορα και σύντομα, φτάνοντας σε περίπου 7.000 το 1631 και σε 15.000 το 1675,

Η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας του Σμύρνη χαρακτηρίστηκε γενικά με σταθερότητα παρά τις διαδοχικές αναταραχές που πέρασε η Τουρκία. Σύμφωνα με μια βρετανική έκθεση του 1856 που παρουσιάστηκε στον Υπουργό Εξωτερικών για τον Πόλεμο , αριθμούσαν μέχρι και 17.000 στο Σμύρνη εκείνη την εποχή, και λόγω της συγκριτικής ελευθερίας και ασυλίας από την καταπίεση που απολάμβαναν, ο αριθμός τους αυξήθηκε ταχύτατα

Έργα των Εβραίων στην Σμύρνη

1.Το Beth Israel, η μεγαλύτερη συναγωγή της πόλης,

2 ΤοYahudi Hastanesi ή «εβραϊκό νοσοκομείο» το οποίο ανήκει και λειτουργεί από εβραϊκό ίδρυμα, εξακολουθεί να λειτουργεί ακόμη

3.. Πολλά παλιά και ωραία σπίτια που εξαφανίζονται σιγά-σιγά

4. Το Asansör ;ή ”Ασανσέρ” που είναι στην κυριολεξία ένας ανελκυστήρας που χτίστηκε το 1907 από έναν επιχειρηματία που ονομαζόταν Nesim Levi για να επιτρέψει στους ανθρώπους να ανέβουν στο υπερυψωμένο τμήμα της περιοχής που χωρίζεται από το παράκτιο στενό από έναν απότομο βράχο, είναι ένα από τα κύρια ορόσημα της Μελάντιας καθώς και για την Σμύρνη στο σύνολό της.

****************************************************************************************

ΕΝΟΠΗ (GIOSTEPE )

Αφήνοντας το κέντρο της Σμύρνης, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων νοτιότερα της πόλης βρίσκεται το παραθαλάσσιο προάστιο του Γκιοζ-Τεπέ (ελληνική ονομασία Ενόπη).

Αμέσως μετά το προάστιο του Γκιος-Τεπέ, βρίσκεται το Κοκαργιαλί (Ρεσαδιέ, Μυρακτή τότε για τους Έλληνες, σήμερα με την τουρκική ονομασία Güzelyali). Το Κοκαργιαλί ήταν εξοχικός προορισμός για τους Σμυρνιούς, παρά προάστιο εγκατάστασης.

Στο πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα ο Σμυρναίος λόγιος Ικέσιος Λάτρης προσπάθησε να καθιερώσει το εξελληνισμένο όνομα Ενόπη, αντί του τουρκικού το οποίο και χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τη Σμυρναϊκή ελληνική δημοσιογραφία καθώς και σε επίσημα κοινοτικά έγγραφα, αν και ο λαός εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί την τουρκική ονομασία.

Πριν την ανταλλαγή πληθυσμών η Ενόπη κατοικούνταν αποκλειστικά από Eλληνογενές στοιχείο.

Το Γκιοζ Τεπέ συνδεόταν με τη Σμύρνη μέσω του τραμ αλλά και με βαποράκι.

Η ειδυλλιακή του τοποθεσία προσέλκυσε αρκετούς ευκατάστατους Σμυρνιούς, κυρίως Έλληνες, αλλά και Αρμένιους, Τούρκους και Εβραίους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, χτίζοντας εξοχικές κατοικίες στην ακτή του προαστίου.

Το προάστιο διέθετε ορθόδοξη και καθολική εκκλησία..

. Στο Γκιοστεπέ υπήρχαν ελληνικό αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο, Το σχολικό έτος 1921-1922, φοιτούσαν 262 μαθητές και απασχολούνταν 5 διδάσκοντες Ακόμη υπήρχε γαλλική σχολή και διεθνής.