ΤΙ ΗΤΑΝ & Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ
Ήταν αρχαία Ελληνική πόλη στην Μ. Ασία που ιδρύθηκε από Ίωνες σε έδαφος της Αιολίας
Βρισκόταν βόρεια της Σμύρνης ,Βορειοδυτικό της Μενεμένης ,Νοτιοδυτικά της Περγάμου
Υπήρχαν δυο γειτονικές πόλεις με το ίδιο όνομα και η διάκριση γινόταν ανάλογα με τον χρόνο ίδρυσης τους
ΠΑΛΙΑ ΦΩΚΙΑ ήταν η πόλη που ιδρύθηκε πρώτη , η αρχαία Φώκαια και το όνομα της σήμερα είναι Eski (Old) Foça και
ΝΕΑ ΦΩΚΑΙΑ η μικρότερη που ιδρύθηκε προς το τέλος του Βυζαντίου (1250 μ.Χ. ) και το όνομα της στην Τουρκική είναι Yeni (New) Foça.
Η παλιά Φώκαια αποτελείτο από δύο λιμάνια που χωρίζονται από ένα ακρωτήριο.
Το μεγαλύτερο λιμάνι η Μεγάλη Θάλασσα το -Büyük Deniz και
Το μικρότερο λιμάνι, το Kücük Deniz,
Απέναντι από την Φώκαια υπάρχει μια ομάδα από μικρά νησιά.
Στους βράχους από αυτά τα νησιά, αναφέρεται η Οδύσσεια του Ομήρου γράφοντας ότι φιλοξενούσαν τις Σειρήνες.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα πλοία θα έπεφταν σε αυτά τα βράχια λόγω των γοητευτικών ήχων των Σειρήνων, των μυθολογικών θηλυκών πλασμάτων με φτερά.
Τα ίδια τα νησιά αποτελούνται από υπέροχα ηφαιστειακά πετρώματα, που θυμίζουν μορφές σφραγίδων και πουλιών.
Η μουσική που έκαναν, σύμφωνα με το μύθο, ήταν πιθανότατα μελωδίες που προέρχονταν από τους ανέμους.
Τα νησάκια αυτά προστατεύουν τα δυο λιμάνια της από σφοδρές θαλασσοταραχές καθιστώντας τα φυσικά λιμάνια.
Το μεγαλύτερο νησί είναι το Οράκ η Δρέπανο – Μεγαλονήσι – Αλωπεκή,
Η ομάδα των νησιών περιλαμβάνει επίσης τα νησιά
Fener ada η Παρθένη – Ελεούσα ,
Metalik ada ,η Μεταλλικό – Πίττα – Πίντα – Πήτα
Kedi Ferdi ή Νησί της γάτας
Νήσος Hayırsız ,η Καρτερία
Eşek Islet Καλορριζίζτης,
Αnti ή Αντί, – Γιώργος – Άγιος Γεώργιος
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Η πόλη κατοικείτο κυρίως από Έλληνες μέχρι τη σφαγή της Φώκαιας από τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της Ελληνικής γενοκτονίας του 1914 για την οποία θα μιλήσουμε στο 2ο μέρος.
Οι δύο Φώκιες είχαν πάντοτε μεγάλους και οικονομικά ανθηρούς Ελληνικούς πληθυσμούς
Κατά τον Αθανάσιο Παπαδόπουλο-Κεραμέα περί το 1880, υπήρχαν στην Παλιά Φώκαια 4.000 Έλληνες, 1.350 Τούρκοι και 60 Εβραίοι και στην Νέα Φώκαια 4.300 Έλληνες.
Πριν από την έναρξη των διώξεων του 1914 στις 2 αδελφές πόλεις το 1902-1903 υπήρχαν 10380 κάτοικοι ,από αυτούς οι Έλληνες ήταν 7584 ,οι Μουσουλμάνοι 2240 , οι Λεβαντίνοι (οι έχοντες Ευρωπαϊκή καταγωγή κάτοικοι της περιοχής της Σμύρνης και όχι μόνον ) ήταν 459 , οι Εβραίοι ήταν 62 οι Αρμένιοι 23 και οι άλλες Εθνότητες 12
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ
Το όνομα Φώκαια το συναντάμε με διάφορες παραλλαγές από την περίοδο της ίδρυσης της που ανάγεται στο 1000 π.Χ.
ΦΩΚΑΙΑ – ΦΩΚΕΑ – PHOGAEA (Στην Ιωνική διάλεκτο ) – FOGLIA VECCHIA (Για τους Γενοβέζους ) –
FOCA (Για τους Τούρκους )
Υπάρχουν 4 εκδοχές για την προέλευση του ονόματος
1. Πήρε το όνομα της από τους πρώτους αποίκους που ήρθαν από την Φωκίδα στην περιοχή τον 8ο αιώνα π.Χ.
2. Στην θαλάσσια περιοχή της Μικρασιατικής πόλης κυκλοφορούσαν αρκετές φώκιες από τότε ,μάλιστα η εκδοχή αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι νομίσματα της πόλεως, πάνω τους είχαν στην μια πλευρά την παράσταση της φώκιας (υπάρχει και στο κολάζ φωτογραφιών )
3. Το βάθος της θάλασσας στα νησάκια που βρίσκονται απέναντι από την Φώκαια είναι αβαθή και τα βράχια του βυθού δημιουργούσαν την εντύπωση στους ναυτικούς της ύπαρξης στον βυθό των σπάνιων σήμερα θηλαστικών της θάλασσας .
4 . Ο Φωκίς ήταν ο αρχηγός της ομάδος των αποίκων από την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα που ήρθε στην Μ. Ασία και με την άδεια της κυρίαρχης πόλης της περιοχής Κύμης , ίδρυσε τον νέο οικισμό που προς τιμήν του πήρε το όνομα Φώκαια
ΙΣΤΟΡΙΑ
Φέρεται ότι πρώτο ιδρύθηκε από τους Αιολείς τον 11ο αιώνα π.Χ.
Όταν άρχισε ο αποικισμός των Ιώνων των Μικρασιατικών παράλιων το τέλος του 9ου προς στις αρχές του 8ου π.Χ. αιώνα ,σύμφωνα με τον αρχαίο συγγραφέα Παυσανία, ήρθαν στην περιοχή από την Αθήνα και την Φωκίδα με αρχηγό τον Αθηναίο Φιλογένη και αποίκισαν εδάφη που τους παραχώρησαν οι κάτοικοι της Αιολικής Κύμης που βρισκόταν Βορειότερα από αρκετά χρόνια πριν.
Αυτό τουλάχιστον έδειξαν πρόσφατες σχετικά ανασκαφές ,μια και ο χώρος πριν την έλευση των Ιώνων κατοικείτο από Αιολείς και αυτό είναι φανερό από την πληθώρα των κεραμικών που βρεθήκαν και είχαν τα χαρακτηριστικά των κεραμικών των Αιολέων (Τεφρά κεραμική)
Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς Ηρόδοτο, Στράβωνα και Νικόλαο από τη Δαμασκό, ο άρχοντας Φωκίς ήταν αυτός που τους οδήγησε στην Μ. Ασία
Τόπος προέλευσης των αποίκων οι Ερυθρές μια αρχαία Βοιωτική πόλη που βρισκόταν στους πρόποδες του Κιθαιρώνα.
Και η πόλη Τέως που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του Ιωνικού αποικισμού, κοντά στην Σμύρνη το αργότερο το 11ο αιώνα π.Χ και η καταγωγή τους ήταν από τον Ορχομενό Βοιωτίας
Αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο ως μία από τις Βοιωτικές πόλεις που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο.
ΦΩΚΑΕΙΣ ΑΡΙΣΤΟΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ
Οι Φωκαείς υπήρξαν άριστοι ναυτικοί και έμποροι ,αναπτύσσοντας δραστηριότητα σε Ανατολή και Δύση. Έχοντάς στην διάθεση τους τα κατάλληλα πλοία με 50 κουπιά και βάρκες για 500 επιβάτες. Με την ανώτερη νοημοσύνη τους στη μηχανική και τις θαλάσσιες επιτυχίες, άνοιξαν πολλές αποικίες ανοίγοντας το Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα.
Πρωταγωνίστησαν κατά τον δεύτερο αποικισμό ( Δεύτερος ελληνικός αποικισμός ονομάστηκε η οργανωμένη αποικιακή εξάπλωση των αρχαίων Ελλήνων στον χώρο της Μεσογείου του Ευξείνου Πόντου κατά την περίοδο του 8ου, του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. ) στη διάρκεια του οποίου ίδρυσαν αποικίες από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας μέχρι τις ακτές τις Ισπανίας και της Γαλλίας.
Σημαντικότερες αποικίες των Φωκέων ήταν Μήθυμνα της Λέσβου , η Αμισός στον Εύξεινο Πόντο , η Μασσαλία στις ακτές της Γαλατίας, η Ελέα στην κάτω Ιταλία, η Αλαλία στην Κορσική,( η΄Αλερία ) που αποικήθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. η Λάμσακος στον Ελλήσποντο ,το Εμπόριο ( Το Εμπόριο ( Ἐμπόριον,Emporiae) ήταν αρχαία ελληνική και μετέπειτα ρωμαϊκή αποικία στις ακτές της σημερινής Καταλονίας. )και το Ημεροσκοπειον (ή και Ημεροσκόπιον Hemeroscopium ή Αρτεμίσιον ή Διάνιον) στην Ισπανία.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Φωκαείς ήταν οι πρώτοι Έλληνες που πραγματοποίησαν πολύ μακρινά θαλάσσια ταξίδια. Οι Φωκαείς βασίστηκαν σε έναν εξελιγμένο τύπο αρχαίου πλοίου την Πεντηκόντορο, που τους βοήθησε να πραγματοποιήσουν τα μακρινά ταξίδια. Εξερεύνησαν τις ακτές της Αδριαστικής και της Τυρρηνική θάλασσας και έφτασαν μέχρι τις ακτές της Ισπανίας. Και ίσως μέρη από την πλευρά του Ατλαντικού.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Στο πρώτο μισό των 6ου αιώνα π.Χ. η Φώκαια έζησε την χρυσή της εποχή.
Η Φώκαια ήταν από τις πρώτες πόλεις της αρχαιότητας που έκοψαν νομίσματα. Τα πρώτα νομίσματα της πόλης ήταν από κράμα αργυρού και χρυσού. .
Ήταν επίσης μία από τις πρώτες πόλεις της Ιωνίας που εξέδωσε νομίσματα από ήλεκτρον. Αυτά τα κέρματα έφτασαν στη Μεσόγειο και την Αίγυπτο μέσω του θαλάσσιου εμπορίου Ο Δίας, η Ήρα, ο Ηρακλής και ο Ερμής στο μπροστινό μέρος αυτών των νομισμάτων, τα κεφάλια στο πίσω μέρος του γύπα, οι σφραγίδες, οι ταύροι και οι κεφαλές των κριών.
Με αυτά τα επιτεύγματα, η Φώκαια αύξησε την όρεξη πολλών πολιτισμών την κατέλαβαν οι Λυδοί και ήταν η πρώτη πόλη των Ιώνων που καταστράφηκε από τους Πέρσες το 546 π.Χ.
ΛΥΔΟΙ -ΠΕΡΣΕΣ
Όταν την κατέλαβαν οι Λυδοί παράκμασε ,και όταν ο Κύρος κατέλαβε ήταν βασιλιάς της Λυδίας
υποτάχτηκε στους Πέρσες,.
Κατά τη διάρκεια της Περσικής κατοχής πολλοί Φωκαείς κατέφυγαν στη Χίο , στην αποικία τους Αλαλία της Κορσικής ενώ άλλοι ίδρυσαν μία νέα αποικία στην Κάτω Ιταλία που εξελίχθηκε σε σημαντική πόλη, την Ελέα.
ΙΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Οι Φωκαείς συμμετείχαν στην Ιωνική επανάσταση αλλά όντας αδύναμοι πλέον συνεισέφεραν μόνο τρία πλοία σε σύνολο 353 πλοίων.
ΔΗΛΙΑΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Μετά τους Περσικούς πολέμους η Φώκαια έγινε μέρος της Δηλιακής συμμαχίας
ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Από την οποία θα διαφωνήσει και επαναστατώντας κατά των Αθηναίων θα αποσυρθεί με την υποστήριξη της Σπάρτης
ΠΕΡΣΕΣ ΕΚ ΝΕΟΥ
Με την Ανταλκίδειο ειρήνη ,που είχε σαν αποτέλεσμα το τέλος του Κορινθιακού πόλεμου, η Φώκαια έγινε πάλι τμήμα της Περσικής Αυτοκρατορίας, μαζί με τις υπόλοιπες Ιωνικές πόλεις.
Οι Σπαρτιάτες εξαντλημένοι από τον πόλεμο με τους Αθηναίους, τους Θηβαίους, τους Ευβοείς και τους λοιπούς Έλληνες έστειλαν ένα ναυάρχου τον Ανταλκίδα να υπογράψει ειρήνη με τους Πέρσες του Αρταξερξη Β΄το 386 π.Χ.
Με τη συνθήκη αυτή συμφωνήθηκε μεταξύ των Σπαρτιατών και του Πέρση βασιλιά :
α) Να παραδοθούν σε αυτόν οι Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και η Κύπρος
β) Να διακηρυχθεί η αυτονομία των ελληνικών πόλεων και
γ) Να επιβλέπουν οι Σπαρτιάτες την τήρηση της ειρήνης στον Ελλαδικό χώρο.
Μέσα στις πόλεις της Μ. Ασίας συμπεριλαμβανόταν και η Φώκαια
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Μετά το 334 π.Χ. έγινε τμήμα του Μακεδονικού Βασιλείου.
Ο Μέγας Αλέξανδρος μπήκε στην Μ. Ασία το 334 π. Χ. για να εξαλείψει την Περσική κυριαρχία. Και ήταν η αρχή μιας νέας εποχής.
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Μ ε τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου έγινε τμήμα των Ελληνιστικών βασιλείων που σχηματίστηκαν στην περιοχή της Μικράς Ασίας. Επιβλήθηκαν στην εξουσία οι Σελευκίδες, Και στην συνέχεια εντάχθηκε στο Βασίλειο της Περγάμου
ΡΩΜΑΙΟΙ
Η Φώκαια πολέμησε σκληρά για να αποφύγει την υποταγή στους Ρωμαίους.
Κάτι που τελικά δεν απέφυγε.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗ – ΟΙ ΓΕΝΟΥΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΦΩΚΑΙΑ
Τον Μεσαίωνα ανέπτυξε ένα νέο ρόλο ως τόπος Βυζαντινής επισκοπής, πριν παραχωρηθεί για εκμετάλλευση στους Γενουάτες έμπορους.
Η ιστορία της Φώκαιας κατά την βυζαντινή περίοδο αρχίζει μετά τα μέσα του 13ουαιώνα., όταν ο αυτοκράτωρ Μιχαήλ Παλαιολόγος υπέγραψε την λεγομένη συνθήκη του Νυμφαίου με Γενουάτες εμπόρους την 10η Απριλίου 1261.
Με την συνθήκη αυτήν οι Γενουάτες έμποροι έλαβαν την άδεια από τους βυζαντινούς να εκμεταλλευθούν τα κυριότερα προϊόντα της Χίου, όπου έκτισαν οικήματα, λουτρά, αγορά και εκκλησία. Η παρουσία των Γενουατών στην Χίο τους έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουν και τα απέναντι Δυτικά Μικρασιατικά παράλια και τα εμπορικά πλεονεκτήματα που είχαν. Μεταξύ αυτών και η Φώκαια, την οποία τελικώς τους παραχώρησε ο Μιχαήλ Παλαιολόγος και συγκεκριμένα στον Εμμανουήλ της μεγάλης οικογένειας Zaccaria.
Αυτό συνέβη το 1275 και επί μακρόν η οικογένεια αυτή εκμεταλλευόταν την στυπτηρία των γειτονικών ορεινών όγκων της Φώκαιας, την οποία, σημειωτέον, εκμεταλλεύονταν και πριν από αυτούς οι Φωκαείς. Η στυπτηρία, ήταν χρήσιμη στους βαφείς τα πλοία που ερχόταν στην Φώκαια γέμιζαν τα αμπάρια τους, μεταφέροντας την ,στην Ευρώπη την Αφρική Φράγκοι, Γερμανοί, Άγγλοι, Ιταλοί, Ισπανοί, Άραβες, Αιγύπτιοι κ.α
.Η εξαγωγή και το εμπόριο της στυπτηρίας έφερε πολλά πλούτη στην οικογένεια των Zaccaria, που μάλιστα έφθασαν στο σημείο να ζητήσουν και να πετύχουν από τον αυτοκράτορα
να απαγορεύσει την έξοδο προς το Αιγαίο από τα στενά του Βοσπόρου των γενουατικών ανταγωνιστικών τους πλοίων, που μετέφεραν στυπτηρία από τα μέρη του Πόντου.
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΦΩΚΙΑΣ
Η εκμετάλλευση του ορεινού όγκου μεταξύ Παλαιάς Φώκαιας και Νέας Φώκαιας για την εξόρυξη και παραγωγή έπειτα της στυπτηρίας, έγινε αφορμή να ιδρυθεί η Νέα Φώκαια.
Το έτος 1290 μ.Χ. κάτοικοι της Παλιάς Φώκαιας ήλθαν στο άσημο πριν χωριό, όπου οι λιγοστοί κάτοικοί του ασχολούνταν με την γεωργία και την κτηνοτροφία και δημιούργησαν μία δεύτερη, σχετικώς μεγάλη, Ελληνική πόλη, την οποία ονόμασαν Νέα Φώκαια, η απόσταση από την Παλιά δεν ξεπερνούσε τα 15 περίπου χλμ.
Στην οποία έκτισαν ναό , αφιερωμένο στην Αγία Ειρήνη που είχαν και στην προηγούμενη εγκατάσταση τους , τιμώντας έτσι την Παλιά τους πατρίδα .
Αντικείμενο της εργασίας τους η εξόρυξη του κοιτάσματος ενός Θειικού άλατος του καλίου -αργίλιου, που κυρίως εξάγεταn από το βωξίτη και χρησιμοποιείται στην βαφική, βυρσοδεψία, ιατρική και χημεία από το οποίο μετά από ειδική επεξεργασία παρήγαγαν την στυπτηρία
Τα κοιτάσματα τα εκμεταλλεύτηκε η οικογένεια Zacharia μέχρι που ήρθαν οι Οθωμανοί το 1455
ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ
Υπήρχαν στην πόλη 9 συνοικίες Ελληνορθόδοξο πληθυσμό είχαν
1. Η συνοικία του Μικρού Γιαλού
2. Η συνοικία των Βαφέων ή Αγίας Τριάδος ή Boya Mahale
3. Η συνοικία του Αγίου Νικολάου
4. Η συνοικία της Μικρής πόρτας ή Κucuk Kapi.
Μέσα από τα τείχη υπήρχαν 3 συνοικίες Τουρκικές
1.Gami Kebir
2. Bad-i-Asiyab
3. Cebhane και εκτός των τειχών ήταν η
4. H συνοικία του Μεγάλου Γιαλού
Ίσως μικτή ήταν
1.Η συνοικία της Μεγάλης πόρτας ,η Buyuk Kapi
ΘΡΗΣΚΕΙΑ-ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΩΚΑΙΑΣ
Εκκλησιαστικά η Χριστιανική κοινότητα της Φώκαιας ανήκε στην αρχή στην Μητρόπολη Εφέσου
Στα τέλη του 9ου ή στις αρχές του 10ου αιώνα η επισκοπή Φώκαιας αποσπάσθηκε από την μητρόπολη Εφέσου και υπήχθη στην μητρόπολη Σμύρνης, οπότε μεταξύ των επισκοπών της Σμύρνης η Φώκαια είχε την πρώτη θέση κατά τον 12ο αιώνα.
Το 1347 υπήχθη στην Μητρόπολη Φιλαδέλφειας το 1364 επανήλθε στην Μητρόπολη Σμύρνης
Το 1387 υφίσταντο δύο επισκοπές, η μία στην Νέα Φώκαια και η άλλη στην Παλαιά Φώκαια εξαιτίας των νέων δημογραφικών δεδομένων που είχαν δημιουργηθεί στην Μ. Ασία .
ΟΙ ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΦΩΚΑΙΑΣ
Στην Φώκαια υπήρχαν ως το 1922 οι εξής ναοί.
Και πρώτα στην Χώρα, δηλαδή στον Ισθμό που χωρίζει την πόλη στον Μεγάλο και Μικρό Γιαλό συναντούσαμε τον
Άγιο Νικόλαο, παλαιό βυζαντινό ναό και
την Αγία Ειρήνη,
την Αγία Αναστασία και
την Αγία Τριάδα .Ο ναός της Αγίας Τριάδος, στη βόρεια πλευρά της Φώκαιας, στην συνοικία των βαφέων, κτίσθηκε το 1890-1892 και υπέστη πολλές ζημιές το 1914, ώσπου το 1922, όπως και οι άλλες εκκλησίες της Φώκαιας κατεδαφίστηκε.
Δυστυχώς όλοι αυτοί οι ναοί δεν υπάρχουν σήμερα και έχουν γκρεμισθεί μετά το 1922 με το οικοδομικο υλικό να χρησιμοποιείται από τους νέους εποίκους για τις δικές τους ανάγκες.
Υπήρχε και ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Κωνσταντίνου των πλουσίων στα βόρεια της πόλης, αλλά και ένας άλλος των πτωχών που ήταν αφιερωμένος του Αγίου Γεωργίου των πτωχών, που είχε κτισθεί το 1850, σε ερείπια άλλου ναού
Η Αγία Ειρήνη ήταν ο κεντρικός ναός της Παλαιάς Φώκαιας Ο ναός είχε κτισθεί πριν το 1797, οπότε έγιναν επισκευές. Το 1914, στον πρώτο διωγμό, ο ναός λεηλατήθηκε και υπέστη πολλές ζημιές και κυρίως το περίφημο ξυλόγλυπτο τέμπλο του, που ήταν όμοιο με αυτό της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης
Στην Φώκαια υπήρχε το παρεκκλήσι Αη-Γιάννης ο Κασούρης ή Βρωμόνερο, που κτίστηκε το 1853, πιθανόν σε ερείπια παλαιού ναού.
Στο κοντινό Μπαγαράσι υπήρχαν δύο ναοί, του Αγίου Νικολάου και του Αη-Γιάννη του Βαπτιστή ή Μακαρονά.
Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΦΩΚΑΙΑ
Δεν έχουμε πολλές πληροφορίες για την παιδεία στην Παλαιά και Νέα Φώκαια κατά τον 19ο αιωνα
Στην Νέα Φωκαία υπήρχε καλά οργανωμένο αρρενογωγείον καθώς και παρθεναγωγείο. Το σύνολον των μαθητών στα δυο σχολειά ανερχόταν σε 240 μαθητές και μαθήτριες. Στο σχολείο των αρρένων υπήρχε και βιβλιοθήκη με 300 έντυπες εκδόσεις και 22 χειρόγραφα
Στην Παλαιά Φώκαια υπήρχε επίσης αρρεναγωγείον και παρθεναγωγείον, με 220 μαθητές και μαθήτριες.
Και στις δυο περιπτώσεις τα σχολεία ήταν πλούσια και είχαν άφθονα έσοδα που προερχόταν από μια επιβάρυνση στους αγοραστές που υπήρχε για την λειτουργία των σχολείων στην διάθεση του αλατιού που έβγαζαν οι αλυκές της Φώκαιας.
Για ανώτερη μόρφωσή οι νέοι της Φώκαιας σπούδαζαν στην Ευαγγελική Σχολή και στο Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης.
Στην Παλαιά Φώκαια στο Μικρό Γιαλό, σώζεται ως σήμερα το Ελληνικό σχολείο σε πολύ καλή κατάσταση και χρησιμοποιείται στις μέρες μας ως Λέσχη των Εκπαιδευτικών της Φώκαιας. Το σχολείο θηλέων στεγαζόταν στα σπίτια και στην αυλή του κεντρικού ναού της Αγίας Ειρήνης
Τα σπίτια αυτά ήταν δωρεές Παλαιοφωκιανών στον ναό και στην συνέχεια διαμορφώνονταν σε αίθουσες διδασκαλίας.
Πριν το 1922 οι Παλαιοφωκιανοί άρχισαν να κτίζουν στο κτήμα του Δεσπότη ένα νέο σχολείο που η ανέγερσή του δεν τελείωσε ποτέ λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Οι Έλληνες, και λιγότερο οι Τούρκοι, ασχολούνται με το εμπόριο του αλατιού και της σταφίδας και την καλλιέργεια της ελιάς.
Βεβαίως οι Φωκαιανοί παρέμειναν πάντα καλοί ναυτικοί εργαζόμενοι στα καράβια.
ΑΡΧΑΙΑ ΦΩΚΑΙΑ -ΕΥΡΗΜΑΤΑ
1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΛΗΣ Η Αρχαία Φώκαια υπάρχουν τα ερείπια ενός ιερού στη Θεά της Μητέρας Κυβέλης, που κοιτάζει προς τη θάλασσα από τα βράχια γύρω από τη βάση του ακρωτηρίου. Αυτό έχει ανασκαφεί και μοιάζει με κυρίως μεσαιωνικό τοίχο που ανακατασκευάζεται.
Το κτίριο χρονολογείται από το 580 π.Χ.
3. Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Υπάρχει ένας ναός προς τιμήν της Αθηνάς, που ήταν η προστάτιδα θεά της Φώκαιας,
Είναι ένας από τους πρώτους ναούς Ιωνικού τύπου που χτίστηκε το 590-580 π.Χ..
Η ανασκαφή του ναού της Αθηνά ξεκίνησε το 1998-1999 και συνεχίζεται. Ο ναός βρίσκεται στο κέντρο της Φώκαιας . Η κύρια είσοδος βλέπει ανατολικά.
Το ιερό της Αθηνάς χρησιμοποιήθηκε ως χώρος διαβίωσης στον 17ο και 18ο αιώνα..
3. ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ Άλλο σημάδι της παλιάς Φώκαιας στο κέντρο είναι το μακρύ τμήμα του υδραγωγείου που δίπλα στον τερματικό σταθμό λεωφορείων προς την άκρη της πόλης.
4.ΘΕΑΤΡΟ Προχωρώντας προς τη Σμύρνη υπάρχουν πολύ μικρά υπολείμματα ενός θεάτρου που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ., Κτιζμένο το.340-330 π.Χ., το θέατρο βρέθηκε σε πρόσφατες ανασκαφές. Θεωρείται από κάποιους σαν το μεγαλύτερο θέατρο της Μ Ασίας
.Η ανασκαφή διεξήχθη σε δύο ξεχωριστά τμήματα. Στο πρώτο τμήμα, αποκαλύφθηκε το τείχος σε μια καλά διατηρημένη κατάσταση (ύψος 4,5 μ.).
5. ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΙ Ερείπια από ανεμόμυλους υπάρχουν στους λόφους.
6. ΨΗΦΙΔΩΤΑ Μερικά ωραία ρωμαϊκά ψηφιδωτά βρέθηκαν στο κέντρο της πόλης,
7.ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΟΧΥΡΩΣΗΣ Τα τείχη της οχύρωσης της πολης, πάνω στο βράχο κοντά στο Ιερό της Κυβέλης δείχνουν τέσσερις διαφορετικές περιόδους κατασκευής .
Αρχαϊκοί τοίχοι χτίστηκαν χωρίς κονίαμα.
Σε ρωμαϊκά τείχη χρησιμοποιήθηκε ασβεστολιθικό κονίαμα.
Και τείχη Γενουατών και των Οθωμανών., που αποτελούνται ο από ασβεστοκονίαμα, άμμο, τούβλα και σκόνες πλακιδίων.
8.Πάνω από το κάστρο βρίσκεται το Fatih Cami, το οποίο δημιουργήθηκε από τον πρίγκηπα Mustafa το 1530-31 και ουσιαστικά ξαναχτίστηκε το 1890, έχοντας υποστεί σοβαρές ζημιές από σεισμούς.
9.Το Κάστρο Beşkapılar που βρίσκεται ανάμεσα στα δύο λιμάνια χρονολογείται από το 1538 κατά τους Τούρκους αλλά στην πραγματικότητα είχε κτισθεί πιο μπροστά από τους Γενουάτες και ενδεχόμενα να υπήρχε ανακατασκευή.
10. Υπάρχουν στην πόλη πολλά αξιόλογα αρχοντικά και στέκουν ακόμη όρθια που τα εγκατέλειψαν οι Έλληνες με τις επαναλαμβανόμενες διώξεις που υπέστησαν
Η ΦΩΚΑΙΑ ΣΗΜΕΡΑ
Η πόλη Foça βρίσκεται περίπου 69 χιλιόμετρα Β.Δ. του κέντρου της πόλης της Σμύρνης . Ο πόλη είχε το 2012 28000 κατοίκους και τα περίχωρα 32000 .
Υ.Γ. Επειδή η Φώκαια αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση ως προς την αντιμετώπιση της από την άποψη των διώξεων όπως και πολλές άλλες πόλεις στα παράλια του Αιγαίου της Μ. Ασίας μια και άρχισαν βιαιότητες με μεγάλη σφοδρότητα νωρίς από το 1914 θα υπάρξει δεύτερη ανάρτηση που θα συμπεριλαμβάνει τις διώξεις του 1914 και τις επόμενες έως το 1923 καθώς και την
εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα Η δημοσίευση θα γίνει την επόμενη εβδομάδα.