Κοζάνης & Τύρισσας ιστορία – Σταύρου Π. Καπλάνογλου, Συγγραφέα -Ιστορικού ερευνητή

Η καταγραφή της ιστορίας τους σε βιβλίο – Αποσπάσματα των υπό επεξεργασιών των κειμένων των δυο πόλεων που βρισκόταν στο ίδιο χώρο σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα ,

Η ΤΥΡΙΣΣΑ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Έπειτα από προτροπή φίλων αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε όσα γράψαμε κατ καιρούς για την ΚΟΖΑΝΗ και να τα κάνουμε ένα βιβλίο για την ιστορία της πόλης που γεννηθήκαμε , γιατί όπως μου είπαν αυτά που δημοσιεύσαμε κατά καιρούς στον τύπο, είτε παρουσιάσαμε σε σειρά εκπομπών στην τηλεόραση για την πόλη μας είναι κρίμα να χαθούν.

Κάναμε το πρώτο βήμα και συγκεντρώσαμε παρα πολλές σελίδες σχετικές με την Κοζάνη αλλά και τις εκπομπές που κάναμε .
Το δεύτερο βήμα είναι η επεξεργασία των κειμένων γιατί άλλη δουλειά θέλει η εκπομπή όταν γράφεται για την TV, εκεί το βασικό ρόλο παίζουν οι εικόνες,

Άλλη δουλειά θέλει το κάθε κείμενο -άρθρο που δημοσιευτεί στον τύπο (ηλεκτρονικό ή έντυπο ) ,εκεί τα κείμενα πρέπει να είναι μικρά ,όποτε συμπυκνώνεις το κείμενο, έχει περιορισμό στο χώρο που διαθέτεις για εικόνες και δεν έχεις περιθώριο να παραθέσεις βιβλιογραφία.
Σίγουρα η δημιουργία ενός βιβλίου αναλυτικότερη παρουσίαση και θέλει πολύ μεγάλη προσοχή , λάθη δεν δικαιολογούνται.
Για επαλήθευση ορισμένων θεμάτων ,θέλω να πιστεύω, μπορεί να βοηθήσει στο διάστημα της επεξεργασίας η συνεργασία με τους αναγνώστες, με δημοσίευση ορισμένων αποσπασμάτων κειμένων ή ολόκληρων κεφαλαίων και εικόνων όπου θα μπορεί ο καθένας να παρεμβαίνει και να επισημαίνει οτι μας διαφεύγει.

Η ιστορία με βάσει το υλικό που συγκεντρώσαμε πρέπει να ξεκινά από το 1600 π.Χ. μια τα ευρήματα που βρέθηκαν στο παρελθόν από ανασκαφές ή τυχαία γεγονότα μας παραπέμπουν στην 2η χιλιετία π.Χ. ,η έρευνα που κάναμε στην βιβλιογραφία για βρούμε το όνομα της πόλης, που εκτιμούμε ότι υπήρχε (και πριν από μας κάποιοι άλλοι ) μας έδωσε το όνομα <<Τύρισσα >>

Η βιβλιογραφία και τα ευρήματα δείχνουν ότι η ζωή στην πόλη με το όνομα Τύρισσα σταμάτησε το 395 μ,Χ, Στην θέση της άρχισε να εμφανίζεται κατοίκηση στο τέλος του 13ου αιώνα και είδαμε την εμφάνιση του ονόματος Κόσδιανη ή Κόζιανι στα μέσα του 16ου αιώνα σε μια απογραφή των Οθωμανών.

Η Κοζάνη κατά συνεπεία είναι η συνέχεια της Τύρισσα αφού όμως μεσολάβησε η καταστροφή της και ένα νεκρό διάστημα 700 ετών
Η ιστορία που θα γραφεί θα πρέπει τελειώνει στα μέσα της δεκαετίας 1950- 1960 μ.Χ μια και είναι αδύνατον ότι σε οποιοδήποτε συγγραφέα να καταγράψει ιστορικά γεγονότα που τα έζησε με αντικειμενικότητα .

Η Αιανή και το Κτένι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην δημιουργία της πόλης ΤΥΡΙΣΣΑ/ΚΟΖΑΝΗ ,η πρώτη ήταν η πρωτεύουσα του βασιλείου της Ελίμειας στο οποίο υπαγόταν και η Τύρισσα , και το Κάστρο του Κτενίου οπού κατοικούσαν οι τότε Κτενίωτες χάθηκε ,οι κάτοικοι του κατέφυγαν στην θέση Κρεβατάκια τεκνό τους ήταν και ο Χαρίσης Τράντας που έζησε στο εξωτερικό ,βρέθηκε με πολλά χρήματά και οραματίστηκε να δημιουργήσει μια πόλη αξιόλογη .

Ο άλογος αητός είναι ότι από σήμερα παρουσιάσουμε ορισμενα αποσπάσματα από το κεφαλαίο που αφορά το Βασίλειο της Ελ’ιμειας .

1ον ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ

Οι πρώτες γνώστες πόλεις Τύρισσα-Ελίμεια – Αιανή
Το Βασίλειο της Ελίμειας εκτείνονταν δυτικά της Πιερίας, νότια της Εορδαίας και της Ορεστίδας, στην πεδιάδα του Αλιάκμονα, μέχρι τα Καμβούνια και το Τιτάριο όρος, που αποτελούσαν και τα φυσικά όρια μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας.
Προς δυσμάς, εκτεινόταν μέχρι το βόρειο τμήμα της Πίνδου (Τύμφης και Γράμμου)- που και αυτό αποτελεί το δυτικό φυσικό όριο μεταξύ Μακεδονίας και Ιλλυρίας.

Αποτελούσε αυτόνομο βασίλειο που το διοικούσε μια τοπική αριστοκρατία, μέχρι την ένωση του με το Μακεδονικό Βασίλειο, ως ημιαυτόνομη επαρχία, επί Αλεξάνδρου Α,’ με μορφή επικυριαρχίας
Αναφερόταν από τον Θουκυδίδη, τον Αριστοτέλη, αλλά και από τον Στράβωνα
Στο βασίλειο αυτό κατοικούσαν οι Αιάνες ή Ελιμιώτες, ήταν αρχαίο φύλο της Μακεδονίας και μιλούσαν την Μακεδονική γλώσσα.
Πρέπει να ιδρύθηκε 50 χρόνια, μετά τον Τρωικό πόλεμο και να ήταν η συνέχεια του βασιλείου των Τυρρινών
Η περίοδος ακμής του ήταν από τον 4ο-2ο αιώνας π.Χ., με βάσει τα ιστορικά δεδομένα ,κανείς, όμως, δεν μπορεί να ξέρει τι συνέβη στους σκοτεινούς λεγόμενους χρόνους της ιστορίας [1200-800 π.Χ.]

ΤΥΡΙΣΣΑ
Ιδού τί γράφει στο βιβλίο του, “Αιανή”, το 1974, ο αείμνηστος Κ. Σιαμπανόπουλος:
“ Η καταγωγή των Ελιμειωτών έχει αμφισβητηθή υπό των αρχαίων συγγραφέων. Ο Θουκυδίδης, ο οποίος εγνώριζε καλώς την Μακεδονίαν, θεωρεί τους Ελιμειώτας γνήσιους γηγενείς Μακεδόνας, οι όποιοι κατώκουν την προϊστορικήν πόλιν της Ελιμιώτιδος Τύρισσαν”.
Οι συντεταγμένες του Πτολεμαίου τοπoθετούν την Τύρισσα στην θέση της σημερινής Κοζάνης.

Πάρα πολλοί, επίσης, χάρτες, συντεταγμένοι από επιφανείς χαρτογράφους, την τοποθετούν στην προαναφερόμενη θέση. Αρχαιότητες διάσπαρτες βρέθηκαν στην πόλη, όπως και μεγάλη νεκρόπολη στην οδό Φιλίππου.
Μια επιγραφή, δυστυχώς σπασμένη και ελλιπής, που βρέθηκε στην κεντρική πλατεία της Κοζάνης, το 1934, μετά την τοποθέτηση της λέξης Τ-υρισσα [το Τ υπάρχει], ολοκληρώνει το σύνολον αυτών που γράφτηκαν στην μαρμάρινη πλάκα, αφού προηγουμένως, ειδικοί επιστήμονες έδωσαν και τις άλλες λέξεις που δεν υπήρχαν

ΕΛΙΜΕΙΑ
Σημαντική πόλη ήταν η Ελίμεια και ,κατά τον Αρριανό, “Ελύμα” .
Η Ελίμεια ιδρύθηκε από τον Βασιλέα των Τυρρινών, Έλιμο, που κατοικούσε στην προϊστορική πόλη Τύρισσα, κατά τον Στ. Βυζάντιο, που έζησε τον 5ο αιώνα μ.Χ. και αντέγραψε παλιότερους αρχαίους συγγραφείς, όπως τον Ηρωδιανό κ.α.
Την αναφέρει ο Αρριανός, [Αλεξάνδρου Ανάβασις, Α, 7,6] αλλά και ο Δ. Κ. Σαμσάρης
Κανένα ίχνος, στην ιστορία, δεν δείχνει την θέση της πόλης·σε παλιούς χάρτες ,την έχουμε βρει τοποθετημένη στην θέση του Αγ. Γεωργίου Γρεβενών, όπου στο παρελθόν βρέθηκαν αρχαιότητες.

ΑΙΑΝΗ
Σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από τη σύγχρονη κωμόπολη της Αιανής βρίσκεται η αρχαία πόλη, που κατά την αρχαιότητα αποτελούσε την πρωτεύουσα του βασιλείου της Ελιμιώτιδος, ενός από τα ισχυρότερα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας. Κατά τις ανασκαφές στην αρχαία Αιανή έχουν εντοπιστεί πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες, μοναδικά αγάλματα, βασιλικοί τάφοι και δημόσια κτίρια. Στο μουσείο της Αιανής αναπτύσσεται η ιστορική εξέλιξη της αρχαίας Αιανής και της ευρύτερης περιοχής, από τα προϊστορικά μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια.

Ως πρώτοι οικισμοί, αναφέρονται κατοικίες κυνηγών και αγροτών, στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα, όπως η Βέρβιρη,η Πουλιμίστρα κι ο Καραματσούκς. Στην κλασσική εποχή δημιουργήθηκε ακρόπολη στο λόφο Ράχ(η) Μιγάλ(η), όπου τοποθετείται η Αιανή.
Πολιτισμική δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής, εντοπίζεται στις θέσεις Ούτσινου και Ράχ(η) Τσέικα.

Κρίνοντας κανείς από την ύπαρξη αρκετών ιερών (όπως του Δία ‘Υψιστου, της Αρτέμιδος, του Πλούτωνα, του Ερμή, της ‘Ισιδας κ.ά.), τόσο μέσα στο αστικό κέντρο, όσο και έξω από αυτό, σύμφωνα με αρχαιολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες, η πόλη αποτελούσε σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο της περιοχής. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, η Αιανή φαίνεται πως ήταν διοικητικό κέντρο της Ελιμιώτιδας (έδρα του «κοινού των Ελιμιωτών»)
Επόμενη δημοσίευση : Οι άλλες πόλεις της Ελίμειας
kapl12_0_1.jpg

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.