ΚΕΛΑΙΝΑΙ– ΑΠΑΜΕΙΑ -ΝΤΙΝΕΡ ΠΙΣΙΔΙΑΣ & ΦΡΥΓΙΑΣ ( Kuwaliya – Κιβωτός -Απάμεια η πρός Mαιάνδρω- Dinar)
Σταύρου Π. Καπλάνογλου Σπάρταλη εκ πατρός
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το σημερινό Ντινέρ όπως το αποκαλούσαν μέχρι το 1922 οι Έλληνες , ή Dinar όπως το αποκαλούν ακόμα και σήμερα οι Τούρκοι , ήταν η Απάμεια επονομαζόμενη Κιβωτός και ήταν η παλαιότατη πόλη των Κελαινών .
Ιδρύθηκε από τον Αντίοχο Α’ τον Μέγα το Σωτήρα .
Μεταφέρθηκαν οι Κελαινές σε κοντινή θέση από τον Αντίοχο , παίρνοντας το όνομα -Απάμεια που ήταν το όνομα της μητέρας του Αντιόχου της Απάμας , ήταν μια μεγάλη πόλη της Φρυγίας αλλά έγινε τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Πισιδίας, σήμερα ανήκει στην επαρχία (νόμο) του Αφιόν Καραχισάρ
Επειδή βρισκόταν πάνω στην οδό των καραβανιών , έγινε ενδιάμεσος σταθμός και χώρος αποθήκευσης προϊόντων του διαμετακομιστικού εμπορίου Δύσης – Ανατολής , πράγμα που την οδήγησε σύντομα σε οικονομική άνθηση .
Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη ανάμεσα στα ερείπια Κελαινών και Απάμειας κοντά στις πηγές του ποταμού Μαιάνδρου ( Maeander ).*
Με το όνομα Απάμεια αναφέρονταν πολλές πόλεις κατά την Ελληνιστική περίοδο (πιθανόν πάνω από 30).
Οι 10 πιο γνωστές από αυτές ήταν οι:
1. Απάμεια (Ορόντου), στην Συρία.
2. Άνω Απάμεια (Μεσσήνης), μεταξύ Ευφράτη και Τίγρη ποταμών
3. Κάτω Απάμεια (Μεσσήνης), μεταξύ Ευφράτη και Τίγρη ποταμών
4. Απάμεια (Ευφράτου),
5. Απάμεια (Βιθυνίας),
6. Απάμεια Θράκης,
7. Απάμεια η Κιβωτός, στην Φρυγία ( ενίοτε Πισιδίκη Φρυγία )
8. Απάμεια (η Ραγιανή)
9. Απάμεια (η Μηδική)
10. Απάμεια Καππαδοκίας
ΜΑΙΑΝΔΡΟΣ
Μαίανδρος; (Büyük Menderes ) είναι ποτάμι στη νοτιοδυτική Μ.Ασια . Πηγάζει κοντά στο Dinar από εκεί ρέει δυτικά μέσω της κοιλάδας του Μαιάνδρου μέχρι να φτάσει στο Αιγαίο Πέλαγος κοντά στην αρχαία Ιωνική πόλη του Αιγαίου την Μίλητο.
Η λέξη “μαίανδρος” χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα μοτίβο ροής , στο ποτάμι.
Ο Μαίανδρος γιορταζόταν τόσο στην αρχαιότητα για τις πολυάριθμες περιελίξεις του, που η κλασική του ονομασία «Μαίανδρος» έγινε, και εξακολουθεί να είναι, παροιμιώδης.
Όλη η πορεία του έχει νοτιοδυτική κατεύθυνση στα νότια της οροσειράς του όρους Καστανία (Mesogis Dağı’ ). Νότια της Τρίπολης δέχεται τα νερά του Λύκου, οπότε γίνεται ποτάμι κάποιας σημασίας.
Κοντά στην Καρούρα περνά από τη Φρυγία στην Καρία, όπου ρέει στην ελικοειδή πορεία της μέσα από τη Μαιανδρική πεδιάδα και τελικά εκφορτώνεται στον κόλπο του Ικάρου (ένας βραχίονας του Αιγαίου), ανάμεσα στις αρχαίες ελληνικές πόλεις Πριήνη και Μυός, απέναντι από την Ιωνική πόλη της Μιλήτου,
ΜΑΡΣΥΑΣ
Ο Μαρσύας ήταν πολύ μικρότερο ποτάμι από τον Μαίανδρο και θεωρείται παραπόταμος του. Μάλιστα κατά την Ελληνική μυθολογία ο Μαίανδρος και ο Μαρσύας ήταν ποτάμιοι θεοί των αρχαίων Ελλήνων ο Μαρσύας ήταν γιος του Μαιάνδρου.
O Μαρσύας , συνδέονταν με τον Μαίανδρο κοντά στο Ντινέρ
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η Απάμεια βρισκόταν στην θέση που βρίσκεται το σημερινό Ντινέρ (Dinar) του Αφιόν Καραχισάρ. από το οποίο απέχει 106 χλμ. Απέχει από την Σπάρτη 61 χλμ.,το Βουρδούρι 59 χλμ ,την Σωζόπολη 48 χλμ , Το Αϊδίνι 232 χλμ , την Σμύρνη 330 χλμ ,
Ήταν κτισμένη στην συμβολή των ποταμών Μαρσύα και Μαιάνδρου
Το Ντινέρ (Dinar )είναι ένα σταυροδρόμι για ταξίδια από την Άγκυρα (354 χλμ.) ή την Κωνσταντινούπολη (516 χλμ,) προς την Αττάλεια.(189 χλμ. )
Η πόλη είναι χτισμένη ανάμεσα στα ερείπια Κελαινών – Απάμειας , κοντά στις πηγές του Μαιάνδρου ποταμού ( Büyük Menderes )
Υψόμετρο 880 μέτρα
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
H πόλη αναφέρεται στους αρχαίους συγγραφείς με τρία ονόματα: «Kελαιναί», «Aπάμεια», «Κιβωτός».
– – Kuwaliya
Πιθανή η πρώτη ονομασία της πόλης επί Χετταίων να ήταν Kuwaliya
*Μια άποψη υποστηρίζει ότι η ονομασία Κελαίναι που ακολούθησε, να πρόκειται για Ελληνική μετάφραση της Χετταϊκής ονομασίας της πόλης “Kuwaliya”, που μεταφράζεται σκούρος και επομένως ότι οι δύο πόλεις ήταν ταυτόσημες γεωγραφικά.
– Κελαίναι – : Celaenae
*O Στράβων αναφέρει ότι η ονομασία «Κελαιναί» προέρχεται είτε από τον Kελαινό, γιό του Ποσειδώνα και της Δαναΐδας Kελαινώς , είτε από το μαύρο χρώμα της πέτρας μετά το κάψιμο.
-– Απάμεια ή Απάμεα ή Απάμεια στον Μαίανδρο κ.α, ,
Η Απάμεια ήταν αρχαία πόλη της Πισιδικής Φρυγίας, στη Μικρά Ασία.
Ιδρύθηκε πάνω στην αρχαιότερη Φρυγική πόλη Κελαιναί, από τον Αντίοχο Α’ Σωτήρα (281 π.Χ. – 261 π.Χ.) προς τιμήν της μητέρας του Απάμας, κόρης του Βακτρίου ευγενή Σπιταμένη.
Λόγω της ύπαρξης των πηγών του Μαιάνδρου η Απάμεια της Πισιδικής Φρυγίας έφερε το όνομα Απαμία στον Μαίανδρο για να ξεχωρίζει από τις άλλες
Σε επιγραφές από την πόλη και την ευρύτερη περιοχή της, όπως και σε νομίσματα, αναφέρεται απλώς «Aπάμεια» ή «Απαμεύς».
Συχνά προστίθεται ένας χαρακτηριστικός όρος, όπως «Απάμεια Φρυγίας».
Σε κατάλογο νικητών από τη Σάμο αναφέρεται κάποιος «Απαμεύς από Mαιάνδρου», ενώ στη Στρατονίκεια της Kαρίας αποκαλείται «Απάμεια η πρός Mαιάνδρωι».
O Στράβων, o Πλίνιος και ο Πτολεμαίος την αναφέρουν ως «Απάμεια (η) Κιβωτός».
O κατάλογος του conventus (συναθροίσεις των επαρχιών των Ρωμαιων ) της εποχής των Φλαβίων μαρτυρεί “Απαμείς από Kειβωτού”
– Κιβωτός (Cibotus ) – Apamea Cibotus ,
Το όνομα Κιβωτός (Cibotus ) εμφανίζεται σε μερικά νομίσματα της Απάμειας και εικάζεται ότι ονομαζόταν έτσι από τον πλούτο που συγκεντρώθηκε σε αυτό το μεγάλο εμπορικό κεφάλαιο. για το kibôtos στα ελληνικά είναι μπαούλο ή ταμείο.
Ο Πλίνιος λέει ότι ήταν πρώτα οι Κελαίνες, μετά ο Κίβωτος και μετά η Απάμεια. που δεν μπορεί να είναι πολύ σωστό, γιατί οι Κελαίνες, ήταν διαφορετικό μέρος από την Απάμεια, αν και κοντά της. Μπορεί όμως να υπήρχε ένα μέρος στην τοποθεσία της Απάμειας, που ονομαζόταν Κιβωτός
Η επικρατούσα εκδοχή είναι ότι επειδή για ένα διάστημα 60 περίπου χρόνων να νομίσματα έφεραν σε μια πλευρά μια παράσταση της Κιβωτού του Νώε έχοντας επηρεαστεί από την Χριστιανική πίστη την αποκαλούσαν με το προσωνυμία Κιβωτό αντί του κανονικού ονόματος που ήταν Απάμεια ,αυτό συνεχίσθηκε για πολλά χρόνια και μετά την παύση της παράστασης στα νομίσματα της Κιβωτου.
– Ντινάρ Afyonkarahisar
Είναι η σημερινή ονομασία Dinar οι ‘Ελληνες την αποκαλούσαν Ντινέρ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Υπήρχαν αρκετοί Έλληνες που κατοικούσαν στο Ντινέρ λίγο πριν το 1922 και οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Σπαρταλήδες (Έμποροι, σιδηροδρομικοί υπάλληλοι, επιστήμονες κ.α )
Αυτό ισχυριζόταν ο Πάπα Ιωακείμ Πεσμαζόγλου ο οποίος έζησε εκεί 25 χρόνια από τότε που τελείωσε το 7ταξιο αρρεναγωγείο στην Σπάρτη και εγκαταστάθηκε στο Ντινέρ ασχολείτο με την διακίνηση σιτηρών ,
Κλήθηκε τότε από τους προύχοντες της Σπάρτης να ενδυθεί το ιερατικού σχήμα και να αναλάβει ως αρχιερατικός εκπρόσωπος τις τύχες της Έλληνικής κοινότητος γύρω στο 1914
Έτσι τα τελευταία χρόνια πριν την εκδίωξη τους από τους Τούρκους ανέλαβε και με δύναμη και σωφροσύνη έφερε σε πέρας το εργο του και έφερε χιλιάδες Σπαρταλήδες στην Ελλάδα διασώζοντας από βέβαιο θάνατο…
Η μοναδική καταγραφή του Ελληνικού πληθυσμού ανήκει στο έτος 1906, εκείνο τον χρόνο υπήρχαν 59 άτομα στην πόλη του Ντινέρ
Καταγραφή υπάρχει για τον ίδιο χρόνο και για την κωμόπολη του Σαντικλή ( Sandikli ) όπου υπήρχαν 392 Ελληνορθόδοξοι κάτοικοι .
Το Σαντίκλι και τα χωριά του καταλήφθηκαν από τους Έλληνες μετά την απόβαση στην Σμύρνη το 1919-1920 όμως δεν κράτησε πολύ.
Λεπτομέρειες για αυτή την Χριστιανική κοινότητα του 1906 που βρίσκεται λίγο πιο βόρεια στην επόμενη δημοσίευση .
Δεν υπάρχουν αλλά στοιχεία απογραφής και ο αριθμός το εκεί Ελλήνων το 1922 παραμένει άγνωστος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ -ΜΑΡΣΥΑΣ & ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
Στις Κελαινές –Απάμεια έγινε η μουσική μονομαχία μεταξύ του Απόλλωνα και του Μαρσύα. Έτσι έχει καταγραφή στην Ελληνικών μυθολογία.η όποια έχει ως εξής:
Σύμφωνα με το μύθο, γύρω στο 4000 π.Χ., η θεά Αθηνά εφηύρε τον πρώτο αυλό ανοίγοντας τρύπες σε ένα κόκαλο ελαφιού (ή μακριά καλάμια που φύονται σε μια λίμνη στην πηγή του Μαιάνδρου ποταμού . σύμφωνα με έναν άλλο μύθο).
Περήφανη για την εφεύρεσή της, η Αθηνά παρευρίσκεται στη γιορτή των θεών για να παίξει μπροστά τους .
Στο συμπόσιο η Αφροδίτη και η Ήρα κοροϊδεύουν το πρόσωπό της παίζοντας φλάουτο και η Αθηνά θυμώνει και φεύγει από τη συνάντηση.
Πηγαίνοντας σε μια πηγή νερού στους πρόποδες του όρους Ήδη , και βλέποντας στην αντανάκλασή του ότι τα μάγουλά της ήταν πρησμένα και άσχημα ενώ έπαιζε, έβρισε το φλάουτο και ευχήθηκε να τιμωρηθεί αυστηρά αυτός που θα το ξαναχρησιμοποιούσε.
–Ο βοσκός Μαρσύας,
Ο βοσκός Μαρσιάς, που το αγνοεί, βρίσκει το φλάουτο περιπλανώμενος στα χωράφια, αρχίζει να το παίζει και μένει έκπληκτος από τον ήχο του.
Ο βοσκός Μαρσιάς, που παίζει με μεγάλη δεξιοτεχνία το φλάουτο, που βγάζει όμορφους ήχους γιατί είναι έργο Θεάς, αρχίζει να τραγουδά πολύ όμορφες μελωδίες.
Η φήμη του απλώθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα, φτάνοντας μέχρι τον Απόλλωνα , τον θεό των καλών τεχνών και της μουσικής.
– Ο Θεός Απόλλων
Ο Απόλλων ήταν επίσης λάτρης της μουσικής και είναι πολύ ικανός στο να παίζει λύρα. Κανείς δεν τολμά να τον ανταγωνιστεί.
Ο θεός Απόλλωνας ζηλεύει τη φήμη του Μαρσιά στη μουσική και τον καλεί να διαγωνιστεί μπροστά σε όλους.
Ζητά ο νικητής μετά τον διαγωνισμό να μπορεί να επιβάλει όποια τιμωρία επιθυμεί στον νικημένο.
Ο διαγωνισμός διεξάγεται στους πρόποδες του βουνού του Θεού Τίμωλου, ενώπιον τριμελούς κριτικής επιτροπής υπό την προεδρία του Φρύγα βασιλιά Μίδα και ενώπιον του κοινού.
(Κατά μια εκδοχή στην κριτική επιτροπή συμμετέχουν οι Μούσες και οπι νύμφες )
Ο αγώνας αρχίζει και ενώ ο Απόλλωνας παίζει θεϊκές μελωδίες με τη λύρα του, οι μούσες, που είναι νύμφες τέχνης και νερού, τον συνοδεύουν σε χορωδία.
Όταν ο Μαρσύας αρχίζει να παίζει φλάουτο, δεν είναι κατώτερος του Απόλλωνα, και παίζει όμορφες μελωδίες.
Ο κόσμος χειροκροτεί τον Μαρσύα και κρατάει το τέμπο.
Φοβούμενος την τιμωρία του Απόλλωνα, όταν η κριτική επιτροπή ανακοινώσει την απόφασή της, ο βασιλιάς Μίδας ενήργησε δίκαια και έδωσε στον Μαρσύα την ψήφο των δύο πόντων και ήρθαν ισόπαλοι.
Κατα μια άλλη εκδοχή του μύθου Στον διαγωνισμό μεταξύ του Απόλλωνα και του Μαρσύα, που κρίθηκε από τις Μούσες ή τις Νυσιακές νύμφες
Οι όροι δήλωναν ότι ο νικητής μπορούσε να συμπεριφερθεί στο ηττημένο μέρος όπως ήθελε.
Σε αυτό το σημείο της ιστορίας, υπάρχουν δύο απόψεις διαφορετικές για το πώς τον προκάλεσε ο Απόλλωνας:
Σύμφωνα με την πρώτη, ο Μαρσύας, ικανοποιημένος με τη συντροφιά, ετοιμάζεται να φύγει, ενώ ο Απόλλωνας αναποδογυρίζει τη λύρα του και παίζει την ίδια μελωδία και ζητά από τον Μαρσύα να κάνει το ίδιο. Η κριτική επιτροπή κρίνει ότι αυτή η πρόκληση είναι δίκαιη. Ο Μαρσύας ηττάται γιατί το φλάουτο δεν παίζεται ανάποδα.
.2η) ( Διόδωρου Σικελιώτη ):
Ο Μαρσύας ηττήθηκε όταν ο Απόλλωνας πρόσθεσε τη φωνή του στον ήχο της λύρας. Ο Μαρσύας διαμαρτυρήθηκε, υποστηρίζοντας ότι έπρεπε να συγκριθεί η ικανότητα με το όργανο, όχι η φωνή. Ωστόσο, ο Απόλλων απάντησε ότι όταν ο Μαρσύας φύσηξε στους σωλήνες, σχεδόν το ίδιο έκανε και ο ίδιος.
Οι Νυσιακές νύμφες υποστήριξαν τον ισχυρισμό του Απόλλωνα, οδηγώντας στη νίκη του
* Ωστόσο, μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Μαρσύας έπαιζε φλάουτο εκτός μελωδίας, και ως εκ τούτου αποδέχτηκε την ήττα του.
Για τιμωρία τον έριξαν ζωντανό σε μια σπηλιά κοντά στις Κελαινές (Celaenae) λόγω της ύβρις του να αμφισβητήσει έναν θεό .
Από ντροπή, όρισε στον εαυτό του την ποινή του γδαρσίματος με μια κρασοθήκη. Κάτι που τελικά έγινε .
Στη συνέχεια ο Απόλλωνας κάρφωσε το δέρμα του Μαρσύα σε ένα πεύκο, κοντά στη λίμνη Αυλοκρίνες (Aulocrene η σήμερα Karakuyu Gölü ), η οποία ο Στράβων σημείωσε ότι ήταν γεμάτη από καλάμια από τα οποία κατασκευάζονταν οι σωλήνες.
Ο Διόδωρος Σικελός θεώρησε ότι ο Απόλλωνας πρέπει να είχε μετανιώσει για αυτήν την «υπερβολική» πράξη και είπε ότι είχε αφήσει στην άκρη τη λύρα του για λίγο καιρό.
Τα αδέρφια, οι νύμφες, οι θεοί και οι θεές του θρήνησαν το θάνατό του Μαρσύα και τα δάκρυά τους, σύμφωνα με τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου , ήταν η πηγή του ποταμού Μαρσύα στη Φρυγία , ο οποίος ενώνεται με τον Μαίανδρο κοντά στις Κελαίνες, – Απάμεια όπου ο Ηρόδοτος ανέφερε ότι υπήρχε το ξεφλουδισμένο δέρμα του Μαρσύα .
ΙΣΤΟΡΙΑ
Κελαιναί ή Celænæ ή Kelainai ήταν αρχαία πόλη της Φρυγίας και πρωτεύουσα της Περσικής σατραπείας της Μεγάλης Φρυγίας , και βρισκόταν κοντά στην πηγή του ποταμού Μαίανδρου στη σημερινή δυτική κεντρική Τουρκία ( Δηνάρ ΄Ντινέρ της επαρχίας Afyonkarahisar ), και βρισκόταν στον μεγάλο εμπορικό δρόμο προς την Ανατολή.
H ονομασία Kελαιναί σώζεται σε επιτύμβια στήλη των μέσων του 3ου αιώνα. π.X. που βρέθηκε στις Σάρδεις.
Για αυτή την πόλη έγραψαν ο Ηρόδοτος στις ιστορίες του , ο Ξενοφών στην Ανάβαση και ο Στράβων
στα Γεωγραφικά
–Αναφορά από τον Ηρόδοτο
H πόλη αναφέρεται ως Kελαινές στον Hρόδοτο, ο οποίος θεωρεί ότι πρόκειται για ελληνική λέξη, από το επίθετο κελαινός, δηλαδή σκοτεινός.
Αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Ηρόδοτο , στο Βιβλίο VII των Ιστοριών του .
Περιγράφοντας την πορεία του Ξέρξη στο δρόμο του να εισβάλει στην Ελλάδα το 480 π.Χ., γράφει: “Στο δρόμο τους μέσω της Φρυγίας έφτασαν στις Κελαίνες, όπου αναδύονται δύο ποταμοί — ο Μαίανδρος και ο ένας που ονομάζεται Καταρράκτης, ο οποίος είναι τόσο μεγάλος όσο ο Μαίανδρος.
Ο Καταρράκτης υψώνεται ακριβώς στην κεντρική πλατεία των Κελαινών και βγαίνει στον Μαίανδρο.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της πλατείας των Κελαινών είναι ότι το δέρμα του Μαρσύα ο σιληνός κρέμεται εκεί, όπου το έβαλαν, σύμφωνα με τον τοπικό φρυγικό μύθο, αφού ο Μαρσύας είχε ξ –εφλουδιστεί από τον Απόλλωνα »
— Αναφορά από τον Ξενοφώντα
Ο Ξενοφών το περιγράφει, στο Βιβλίο I της Ανάβασής του , ως το μέρος όπου ο Κύρος συγκέντρωσε τους Έλληνες μισθοφόρους του το 401 π.Χ.
«Από αυτό το μέρος βάδισε τρία στάδια, είκοσι παρασάνγκεν πάση περιπτώσει στις Κελαίνες, πολυπληθής πόλη της Φρυγίας, μεγάλη και ευημερούσα.
Εδώ ο Κύρος είχε ένα παλάτι και ένα μεγάλο πάρκο γεμάτο άγρια θηρία, τα οποία συνήθιζε να κυνηγάει έφιππος, όποτε ήθελε να ασκήσει στον εαυτό του ή στα άλογά του. Μέσα από το πάρκο ρέει ο ποταμός Μαίανδρος, οι πηγές του οποίου βρίσκονται μέσα στα κτίρια του παλατιού, και διασχίζει την πόλη Celaenae.
Ο μεγάλος βασιλιάς έχει επίσης ένα παλάτι στις Κελαίνες, ένα ισχυρό μέρος, στις πηγές ενός άλλου ποταμού, του Μαρσύα, στους πρόποδες της ακρόπολης.
Αυτός ο ποταμός ρέει επίσης μέσα από την πόλη, χύνεται στον Μαίανδρο και έχει πλάτος πέντε και είκοσι πόδια. Εδώ είναι το μέρος όπου λέγεται ότι ο Απόλλωνας πέτυχε τον Μαρσύα, όταν τον είχε κατακτήσει στον αγώνα δεξιοτεχνίας.
Κρέμασε το δέρμα του κατακτημένου, στο σπήλαιο όπου αναβλύζει η πηγή, και εξ ου και το όνομα του ποταμού, Μαρσύας.
Σε αυτήν την τοποθεσία ο Ξέρξης, όπως λέει η παράδοση, έχτισε αυτό ακριβώς το παλάτι, καθώς και την ίδια την ακρόπολη των Κελαινών, κατά την υποχώρησή του από την Ελλάδα, αφού έχασε την περίφημη μάχη».
–Αναφορά του Στράβωνα
[12h,15] Ἀπάμεια δ’ ἐστὶν ἐμπόριον μέγα τῆς ἰδίως λεγομένης Ἀσίας, δευτερεῦον μετὰ τὴν Ἔφεσον· αὕτη γὰρ καὶ τῶν ἀπὸ τῆς Ἰταλίας καὶ τῆς Ἑλλάδος ὑποδοχεῖον κοινόν ἐστιν. Ἵδρυται δὲ ἡ Ἀπάμεια ἐπὶ ταῖς ἐκβολαῖς τοῦ Μαρσύου ποταμοῦ, καὶ ῥεῖ διὰ μέσης τῆς πόλεως ὁ ποταμὸς τὰς ἀρχὰς ἀπὸ τῆς πόλεως ἔχων· κατενεχθεὶς δ’ ἐπὶ τὸ προάστειον σφοδρῷ καὶ καταφερεῖ τῷ ῥεύματι συμβάλλει πρὸς τὸν Μαίανδρον, προσειληφότα καὶ ἄλλον ποταμὸν Ὀργᾶν δι’ ὁμαλοῦ φερόμενον πρᾶον καὶ μαλακόν· ἐντεῦθεν δ’ ἤδη γενόμενος Μαίανδρος τέως μὲν διὰ τῆς Φρυγίας φέρεται, ἔπειτα διορίζει τὴν Καρίαν καὶ τὴν Λυδίαν κατὰ τὸ Μαιάνδρου καλούμενον πεδίον, σκολιὸς ὢν εἰς ὑπερβολὴν ὥστε ἐξ ἐκείνου τὰς σκολιότητας ἁπάσας μαιάνδρους καλεῖσθαι· τελευτῶν δὲ καὶ τὴν Καρίαν αὐτὴν διαρρεῖ τὴν ὑπὸ τῶν Ἰώνων νῦν κατεχομένην, καὶ μεταξὺ Μιλήτου καὶ Πριήνης ποιεῖται τὰς ἐκβολάς. Ἄρχεται δὲ ἀπὸ Κελαινῶν, λόφου τινός, ἐν ᾧ πόλις ἦν ὁμώνυμος τῷ λόφῳ· ἐντεῦθεν δ’ ἀναστήσας τοὺς ἀνθρώπους ὁ Σωτὴρ Ἀντίοχος εἰς τὴν νῦν Ἀπάμειαν τῆς μητρὸς ἐπώνυμον τὴν πόλιν ἐπέδειξεν Ἀπάμας, ἣ θυγάτηρ μὲν ἦν Ἀρταβάζου δεδομένη δ’ ἐτύγχανε πρὸς γάμον Σελεύκῳ τῷ Νικάτορι. Ἐνταῦθα δὲ μυθεύεται τὰ περὶ τὸν Ὄλυμπον καὶ τὸν Μαρσύαν καὶ τὴν ἔριν ἣν ἤρισεν ὁ Μαρσύας πρὸς Ἀπόλλωνα. Ὑπέρκειται δὲ καὶ λίμνη φύουσα κάλαμον τὸν εἰς τὰς γλώττας τῶν αὐλῶν ἐπιτήδειον, ἐξ ἧς ἀπολείβεσθαί φασι τὰς πηγὰς ἀμφοτέρας τήν τε τοῦ Μαρσύου καὶ τὴν τοῦ Μαιάνδρου. , Στράβων , Γεωγραφικά βιβλίο ΙΒ
Σε περίληψη το παραπάνω κείμενο μιλά για την αναγνώριση της Απάμεια σαν 2ου εμπορικού κέντρου της περιοχής μετά την ‘Εφςσσο.
Μιλά για τον ποταμό Μαίανδρο και Μαρσύα .Την ίδρυση από τον Σωτήρ Αντίοχο και το όνομα που της έδωσε τιμώντας την μητέρα του αλλά και την σύγκρουση ΤΟΥ Απόλλωνα και του Μαρσύα
ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΧΕΤΤΑΙΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1200 π.χ.
Φαίνεται ότι η πόλη έχει προέλευση από την παρουσία στην περιοχή των Χετταίων όντας παλαιότατος οικισμός
Στην περιοχή μας υπάρχουν πολλοί τύμβοι που ανήκουν στη Νεολιθική Εποχή και στη Χαλκολιθική Εποχή. Ωστόσο, δεν έχει γίνει ακόμη επιστημονική έρευνα
Στις ανασκαφές εντοπίζονται όστρακα αγγείων που ανήκουν σε αυτές τις εποχές. Εκτός από αυτά τα κομμάτια, αιχμές του δόρατος βρίσκονται συχνά στους λόφους Üççiler και Suçıkan. Αντικείμενα που βρέθηκαν στην τάφρο του χωριού Avşar στην περιοχή μας βρίσκονται στο μουσείο μας στο Αφιόν Καραχισάρ σήμερα.
Η καταστροφή της αυτοκρατορίας των Χετταίων κατά πάσα πιθανότητα προκληθεικε από τους << λαούς της θάλασσας >> μετά από αυτή έφτασαν στην περιοχή οι Φρύγες γύρω στον 7ο αιώνα είχε βασιλιά τον με τον βασιλιά Μίδα
ΦΡΥΓΕΣ & Ο ΜΙΔΑΣ
Στην Ελληνική μυθολογία, ο Μίδας ήταν βασιλιάς της Φρυγίας.
Ήταν γνωστός για την ικανότητά του να μετατρέπει σε χρυσάφι οτιδήποτε άγγιζε. Ο Ηρόδοτος γράφει ότι είχε αφιερώσει έναν θρόνο στους Δελφούς πριν από τον Γύγη, δηλαδή λίγο πριν ή λίγο μετά το 700 π.Χ. Ήταν γιος του Γόρδιου, ενός φτωχού αγρότη, απογόνου του Μακεδονικού βασιλικού γένους των Βριγών που μετανάστευσε στη Μικρά Ασία και έγινε βασιλιάς του Γορδίου , παλιάς πρωτεύουσας της Φρυγίας στον άνω ρου στον ποταμού Σαγγάριου.
Όταν πέθανε ο βασιλιάς Γόρδιος τον 8ο αιώνα, ο γιος του Μίδας ο 3ος διαδέχθηκε στην ηλικία αυτού του βασιλιά στη Φρυγία.
Ήταν μια χρυσή εποχή. Ο βασιλιάς Μίδας μετέφερε αρχικά την πρωτεύουσα στο Κελαίνες στολίζοντας ε την πόλη των Κελαινών με πίδακες νερού και εντυπωσιακού κτίρια (παλάτια,) που βρισκόταν σε μια παλιά διάσημη εμπορική οδό, η οποία ήταν γνωστή για τη φυσική ομορφιά της και την αφθονία των νερών, .
ΚΙΜΜΕΡΙΟΙ
Το 660 π.Χ., οι Κιμμέριοι, που εισήλθαν στην Μ. Ασία και , επιτέθηκαν στους Φρύγες και κατέστρεψαν το Φρυγικό κράτος.
ΛΥΔΟΙ
Έκτοτε ανέλαβαν οι Λυδοί που στην εποχή του βασιλιά Κροίσου αντεπετέθησαν οι Πέρσες και κατέλαβαν την περιοχή
Ο Κροίσος (596 π.Χ. – 546 π.Χ.), γιος του Αλυάττη, ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Λυδίας της δυναστείας των Μερμνάδων. Κατά τη διάρκεια της εξουσίας του η Λυδική επιρροή έφτασε στην μεγαλύτερη ακμή της αφού διοικούσε όλη την περιοχή δυτικά του ποταμού Άλυ.
ΠΕΡΣΕΣ
Πέρσες, π.Χ. Το 585, διέκοψαν τον πόλεμο, αναφέροντας την έκλειψη ηλίου ως αιτία.
Οι Πέρσες προσποιούνται ότι υποχωρούν,μετά κάνουν την απρόσμενη κίνηση πάρα την εκεχειρία επιτίθεται και νικά τους Λυδούς.
Έτσι, η επαρχία Αφιόν που βρισκόταν γύρω από την πόλη των Κελαινών,πέρασε στα χέρια των Περσών. Αν και οι Σάρδεις ήταν κέντρο σατραπείας στην Ανατολία, οι Πέρσες έγιναν θερινό κέντρο στις Κελαίνες .
Οι Πέρσες βασιλιάδες Δαρείος και Ξέρξης χρησιμοποίησαν τις Κελαίνες ως βάση κατά την παραμονή τους στην Ιωνία και σαν τόπο παραθερισμού.
Οι κυνηγετικοί κήποι έγιναν διάσημοι εδώ. Η βασιλική οδός δεν έχασε τη σημασία της κατά την εποχή των Λυδών και των Περσών και έγινε όπως ήταν κατά τους Φρυγικούς χρόνους.
Η θέση των Κελαινών ήταν τέτοια που σχεδόν όλες οι μεγάλες στρατιωτικές αποστολές πέρασαν από εκεί.
Ο Ξέρξης έμεινε στις Κελαιναί στην εκστρατεία του στην Ελλάδα
το 481 π.Χ. και στην επιστροφή του μετά την εκστρατεία.
Ο Πύθιος, γιος του Άτυς, που κατοικούσε εδώ και ο πλουσιότερος στον κόσμο μετά τον Πέρση βασιλιά, τον υποδέχτηκε με μεγάλη φιλοξενία
.Ο Ξέρξης ηττήθηκε στον πόλεμο και στο δρόμο της επιστροφής από το Κελαιναί ο, σταμάτησε και χτίστηκε εδώ το κάστρο και τα παλάτια των Κελαιναίων.
Ο νεαρός Κύρος έμεινε στο Κελαιναί για τριάντα ημέρες με τις δέκα χιλιάδες στρατιώτες του το 401 π.Χ.
Έφτιαξε επίσης ένα παλάτι κοντά στις πηγές του Μαιάνδρου και ένα πάρκο γεμάτο άγρια ζώα που ονομαζόταν παράδεισος για να το χρησιμοποιήσει όταν ήθελε να κυνηγήσει.
— Η άφιξη στις Kελαινές του Αγησίλαου Β’ εκ Σπάρτης της Πελοποννήσου
O Αγησίλαος ήταν αρχαίος βασιλιάς και φημισμένος στρατηγός της Σπάρτης από το 444 π.Χ. έως το 360 π.Χ.
Ο Αγησίλαος το 396 π.X. εκστράτευσε εναντίον των Περσών με σκοπό να απελευθερώσει τις πόλεις της Μικράς Ασίας.
Ο σατράπης της Καρίας Τισσαφέρνης του ζήτησε να εγκαταλείψει την Ασία, αλλά ο Αγησίλαος βάδισε προς την Φρυγία, ξεγελώντας τον. Εκεί σατράπης ήταν ο Φαρνάβαζος. Ο Αγησίλαος έφθασε στο Δασκύλιο, όπου όμως αναχαιτίσθηκε από το Περσικό ιππικό και επέστρεψε στην Έφεσο.
Λίγο αργότερα ξεγέλασε πάλι τον Τισσαφέρνη και έφτασε μέχρι τον Πακτωλό ποταμό, όπου νίκησε σε μάχη τους Πέρσες.
Η πρώτη πόλη που κατέλαβε ήταν η Έφεσος, η οποία πέρασε υπό την κηδεμονία του.
Την άνοιξη-καλοκαίρι του 395 π.Χ. ο Αγησίλαος προέλασε προς τις Σάρδεις. Εκεί κοντά στην πόλη έδωσε μάχη εναντίον των δυνάμεων του Τισσαφέρνους και κατήγαγε περιφανή νίκη, αποκομίζοντας πάμπολλα λάφυρα.
Ο Βασιλιάς των Περσών έριξε το βάρος της ήττας προσωπικά στον Τισσαφέρνη και διέταξε την εκτέλεση του στέλνοντας άλλο Σατράπη στην περιοχή
Ο νέος σατράπης αξίωσε από τον Αγησίλαο να εγκαταλείψει τα εδάφη του βασιλιά με την υπόσχεση οι Ελληνικές πόλεις θα είναι μεν αυτόνομες αλλά να συνεχίσουν την καταβολή φόρου στους Πέρσες
Το 394 π.Χ.ο Αγησίλαος Β’ , όταν έφτασε στον Μαίανδρο στην πορεία του μέσω της Φρυγίας, συμβουλεύτηκε έναν χρησμό για να καθορίσει εάν έπρεπε να επιτεθεί στις Κελαίνες. (την πόλη δηλαδή που προϋπήρχε της Απάμειας ) όταν έλαβε έναν αρνητικό οιωνό, επέστρεψε στην κοιλάδα στην Έφεσο .
«Αργότερα επανήλθε και ξαναζήτησε χρησμό αλλά , οι οιωνοί απλώς επιβεβαίωσαν την προηγούμενη απόφαση:ότι η πορεία εναντίον των Κελαινών θα ήταν τρομερά επικίνδυνη».
Για την ιστορία να πούμε ότι : Ο Αγησίλαος, επέστρεψε στην Μητροπολιτική Ελλάδα από τη Μικρά Ασία, έφτασε με το στρατό του στην πεδιάδα της Κορώνειας στη Βοιωτία, όπου τον Αύγουστο του 394 π.Χ. αντιμετώπισε σε μάχη το στρατό Θηβαίων και Αθηναίων.
Επανήλθε στην Μ. Ασία αλλά η ιστορία και συνέχεια της αυτή δεν εμπίπτει στις σχέσεις του με την Απάμεια και αναγκαστικά διακόπτουμε την εξιστόρηση.
— Ο Μέγας Αλέξανδρος στις Κελαινές
Το χειμώνα του 333 π.Χ., ο Αλέξανδρος έφτασε έξω από την πόλη, η οποία «ήταν ένας μεγάλο Περσικός οικισμός» και ήταν γνωστή για το τεράστιο πάρκο της και «τα μεγάλα οχυρά κτήματα ( τετραπύργια ) γύρω από την πόλη», τα οποία «πρόβαλαν τον πλούτο της >>
Η ακρόπολη του άντεξε για πολύ και παραδόθηκε επιτέλους κατόπιν συνεννόησης.
Ο Μέγας Αλέξανδρος έμεινε εκεί δέκα μέρες με τους στρατιώτες του και όταν συνέχισε την εκστρατεία του κατά των Περσών διόρισε σατράπη της Φρυγίας τον Αντίγονο, γιο του Φιλίππου, και ξεκίνησε από τις Κελαινές προς το Γόρδιο Από τη δυναστεία των Σελευκιδών μέχρι τη βασιλεία του Αντίοχου Σώτερ (281-261 π.Χ.), η πόλη ονομαζόταν Κελαιναί.
– Η επανίδρυση της πόλεως ως Απάμεια
Από τον Λυσίμαχο πέρασε στον Σέλευκο Α’ Νικάτορα , ο γιος του οποίου ο Αντίοχος Α’ Σωτήρ , βλέποντας τη γεωγραφική του σημασία, ίδρυσε μια νέα πόλη σε μια πιο ανοιχτή τοποθεσία ως Απάμεια μεταφέροντας εκεί και όλους τους κατοίκους των Κελαινών .
Όταν ο Αντίοχος Α΄ ίδρυσε τη νέα πόλη, την Απάμεια, της έδωσε το όνομα της μητέρας του Άπαμας.
Το νέο όνομα χρησιμοποιήθηκε σε νομίσματα, επίσημα έγγραφα και βυζαντινούς καταλόγους –
Tο όνομα της πόλης και το εθνικό επίθετο είχαν πολλές διαφοροποιήσεις.
– Η συνθήκη της Απάμειας
Η πόλη των Κελαινών με το όνομα Απάμεια έμεινε γνώση στην ιστορία από την συνθήκη που υπογράφηκε από τους Ρωμαίους και τον Αντίοχου Γ’ του Μέγα που οδήγησε μεγάλο μέρος της Μ. Ασίας οριστικά στα χέρια των Ρωμαίων .
Η Συνθήκη της Απάμειας ήταν μια συνθήκη η οποία πραγματοποιήθηκε το 188 π.Χ. και σηματοδότησε το τέλος των Αντιοχικών πολέμων, όπως ονομάσθηκαν, ανάμεσα στους Ρωμαίους και τους Σελευκίδες του Αντίοχου Γ’ του Μέγα.
Με τη Συνθήκη της Απάμειας το 188 π.Χ. ο βασιλιάς των Σελευκιδών εγκατέλειψε τις κτήσεις του βόρεια του Ταύρου, τις οποίες η Ρώμη μοίρασε στους συμμάχους της. Επίσης ο Αντίοχος υποχρεώθηκε να πληρώσει χρηματικά ποσά στη Ρώμη, καθώς και να στείλει εκεί ως όμηρο το μικρότερο από τους γιους του, τον Αντίοχο. Αποτέλεσμα αυτού του πλήγματος στη δύναμη των Σελευκιδών, μερικές από τις επαρχίες που ο Αντίοχος είχε ανακτήσει διεκδίκησαν και πάλι την ανεξαρτησία τους.
Μετά τη Μάχη της Μαγνησίας και την ήττα του Αντίοχου Γ’ του Μέγα, ο τελευταίος υπέγραψε ειρήνη με τους Ρωμαίους που οδήγησε στην οριστική απώλεια των κτήσεων που είχαν κατοχυρώσει την παρουσία του Αντιόχου στο χώρο του Αιγαίου και συνέβαλε στην αύξηση της δύναμης των συμμάχων της Ρώμης Ρόδου με την παραχώρηση της Λυκίας και τμήματος της Καρίας και Περγάμου. Εξαίρεση αποτελούσε και μια σειρά αυτόνομων στο παρελθόν ελληνικών πόλεων που ανέκτησαν την ελευθερίας τους. Άλλοι όροι ήταν:Οι Σελευκίδες θα εγκατέλειπαν τα εδάφη τους βόρεια του Ταύρου, θα περιόριζαν το στόλο τους σε 12 πλοία και θα πλήρωναν πολεμική αποζημίωση 15.000 τάλαντα.
—Βασίλειο της Περγάμου
Μετά την αναχώρηση του Αντιόχου για την Ανατολή, η Απάμεια παρέμεινε στο βασίλειο της Περγάμου
– Μιθριδάτη Ε’ του Πόντου
Από το βασίλειο της Περγάμου κληροδοτήθηκε στη Ρώμη το 133 π.Χ., Και από εκεί μεταπωλήθηκε στον Μιθριδάτη Ε’ του Πόντου , ο οποίος την κράτησε μέχρι το 120 π.Χ.
– Ρωμαίοι
Τον 2ο αιώνα π.Χ. η Απάμεια πέρασε οριστικά στη Ρωμαϊκή κυριαρχία και έγινε σπουδαίο κέντρο Ρωμαίων και Εβραίων εμπόρων.
Το 84 π.Χ. ο Σύλλας το έκανε έδρα ενός μοναστηριού, και διεκδίκησε για πολύ καιρό την πρωτοκαθεδρία μεταξύ των Φρυγικών πόλεων.
Με εντολή του Φλαβίου μια μεγάλη ποσότητα Εβραϊκού χρυσού ( σχεδόν 45 κιλά ) που προοριζόταν για τον Ναό της Ιερουσαλήμ κατασχέθηκε στην Απάμεια το έτος 62 π.Χ.
Ο Στράβων έγραψε ότι η Απάμεια ήταν ένας τόπος μεγάλου εμπορίου στη Ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας , το σπουδαιότερο μετά την Έφεσο .
Το εμπόριο του οφειλόταν στη θέση του στο μεγάλο δρόμο προς την Καππαδοκία , και ήταν επίσης το κέντρο άλλων δρόμων.
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος απαριθμεί έξι πόλεις που υπήρχαν γύρω από Απάμεια, και παρατηρεί ότι υπήρχαν και άλλες εννέα ασήμαντες
Τέλος να πούμε ότι ο Κικέρων Ρωμαίος πολιτικός, ρήτορας, δικηγόρος και φιλόσοφος, ήταν ανθύπατος της Κιλικίας , το 51 π.Χ.,και η Απάμεια βρισκόταν στη δικαιοδοσία του ,θεωρείται ευρέως ως ένας από τους μεγαλύτερους ρήτορες και πεζογράφους
Συνεχίζεται ……………………..
Υ.Γ. Στην επόμενη δημοσίευση θα αναφερθούμε στους συνεχείς σεισμούς που υπέφερε η περιοχή , τα ονόματα επισκόπων της Απάμειας ,τα αρχαιολογικά ευρήματα ,τα νομίσματα , για γεγονότα που αποδεικνύουν την Ελληνική παρουσία λίγο πριν την καταστροφή του 1922 , για το σημερινό Ντινέρ κ.α.