Το ισχυρό κύμα καύσωνα που πλήττει την Ευρώπη έχει οδηγήσει αρκετές χώρες να εκδώσουν προειδοποιήσεις προτρέποντας τους πολίτες να παραμείνουν σε κλιματιζόμενους και δροσερούς χώρους, και να λάβουν μία σειρά από έκτακτα μέτρα.
Ήδη πάντως οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν προκαλέσει δασικές πυρκαγιές και έχουν δημιουργήσει προβλήματα στις μεταφορές καθηλώνοντας στο έδαφος αεροσκάφη και προκαλώντας προβλήματα στις ράγες των τρένων.
Αρκετές χώρες έχουν λάβει μία σειρά από έκτακτα μέτρα, όπως για παράδειγμα η Γαλλία που έκλεισε τα σχολεία μέχρι το τέλος της εβδομάδας και η Ιταλία όπου στο Μιλάνο οι αρχές μοίρασαν 10.000 μπουκάλια με νερό σε άστεγους και ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια.
Αντίξοες είναι όμως οι συνθήκες και στη Γερμανία, όπου οι πολίτες βάζουν μπουκάλια με νερό στις καταψύξεις και στη συνέχεια τα παίρνουν μαζί τους στο κρεβάτι.
Καθώς όμως ο καύσωνας παραμένει και ο υδράργυρος συνεχίζει να ανεβαίνει, δημιουργείται το ερώτημα: πού οφείλεται τελικά αυτός ο καύσωνας;
Γιατί συμβαίνει τώρα
Τα κύματα καύσωνα εμφανίζονται στη βόρεια Ευρώπη όταν η υψηλή ατμοσφαιρική πίεση αντλεί θερμό αέρα από τη βόρεια Αφρική, την Πορτογαλία και την Ισπανία, αυξάνοντας τις θερμοκρασίες και την υγρασία. Στην περίπτωση του τελευταίου κύματος καύσωνα, αυτό προκλήθηκε από εξαιρετικά θερμές αέριες μάζες που προέρχονται από τη Σαχάρα.
Μιλώντας στο BBC o Τίμοθι Χιούσον, που διευθύνει μία ομάδα προβλέψεων στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων μετεωρολογικών Προβλέψεων (ECMWF), αποδίδει τις υψηλές θερμοκρασίες στον καθαρό ουρανό που σε συνδυασμό με την έντονη ηλιοφάνεια του Ιουνίου οδήγησαν σε αύξηση της θερμοκρασίας. Όπως εξήγησε επίσης, οι συνθήκες ξηρού εδάφους σημαίνουν ότι υπάρχει πολύ λιγότερο νερό να εξατμιστεί, κάτι που είναι απαραίτητο για τη φυσική του ψύξη.
Αν και τα κύματα καύσωνα δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο, σύμφωνα με τους ειδικούς ενισχύονται από την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη και είναι πιθανό να συμβαίνουν ακόμη πιο συχνά. Αυτή άλλωστε είναι και μία από τις πιο προβλέψιμες επιπτώσεις της άνοδος της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Από την πλευρά του, ο Γράχαμ Ματζ που εξειδικεύεται στο κλίμα και εργάζεται στη Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, εξήγησε μιλώντας στο BBC, ότι, ενώ οι καιρικές μεταβολές συμβαίνουν φυσιολογικά, η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά ένα βαθμό σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, και ως εκ τούτου τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι πιο πιθανά. Με βάση τα παραπάνω σημειώνει ότι πλέον στους καύσωνες είναι πιθανό η θερμοκρασία να αυξάνεται παραπάνω κατά ένα βαθμό περίπου. «Παραμένουν ακραία φαινόμενα, αλλά συμβαίνουν επίσης συχνότερα», τονίζει.
Στην Αθήνα η πιο υψηλή θερμοκρασία όλων των εποχών
‘Όπως υπενθυμίζει το BBC, η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη ήταν τον Ιούλιο του 1977 στην Αθήνα. Σημειώνει ωστόσο ότι από τότε ξεκίνησαν να κρατούνται αρχεία, τα 20 θερμότερα έτη είναι ανάμεσα στα 22 τελευταία. Σύμφωνα μάλιστα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, τα έτη 2015-2018 ήταν τα πιο θερμά.
Ο ανθρώπινος παράγοντας
Όπως συμπέρανε πάντως μία επιστημονική μελέτη σχετικά με τον καύσωνα που έπληξε την Ευρώπη τον περασμένο χρόνο, οι ανθρώπινες δραστηριότητες που συνέβαλαν στην αλλαγή του κλίματος κατέστησαν πιο πιθανές τις υψηλές θερμοκρασίες.
Η ίδια μελέτη σημειώνει ότι αν η σημερινή τάση συνεχιστεί, οι καύσωνες θα χτυπούν τη Ευρώπη με συχνότητα κάθε δύο χρόνων μέχρι το 2040, ενώ η θερμοκρασία είναι πιθανό να αυξηθεί από 3 έως 5 βαθμούς Κελσίου.
Τι είναι ο καύσωνας
Λόγω των διακυμάνσεων των κλιματικών συνθηκών σε διάφορες περιοχές του κόσμου, δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτός ορισμός του καύσωνα. Συνήθως ωστόσο ορίζεται από μια ασυνήθιστα ζεστή περίοδο – συνήθως πέντε βαθμοί ή περισσότερο πάνω από το μέσο ημερήσιο μέγιστο – που διαρκεί τουλάχιστον τρεις ημέρες. Άλλοι παράγοντες που προσμετρώνται είναι η θερμοκρασία το βράδυ, η υγρασία και η ταχύτητα του ανέμου. Τον καύσωνα ενισχύουν η υγρασία και οι χαμηλές ριπές ανέμου.
Γιατί είναι επικίνδυνος ο καύσωνας
Οι επιπτώσεις του καύσωνα μπορεί να είναι ιδιαίτερα ακραίες στις μεγάλες πόλεις λόγω της αυξημένης δραστηριότητας, της μάζας των κτιρίων, του σκυροδέματος και των δρόμων.
Όπως εξηγεί πάντως ο Χιούσον, ο καύσωνας που πλήττει αυτή τη στιγμή την Ευρώπη είναι αρκετά παρόμοιος με εκείνον του 2015.
Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να επηρεάσουν τον οποιοδήποτε, αλλά η αφυδάτωση, η εξάντληση που προκαλεί ο καύσωνας, και η θερμοπληξία, μπορεί να αποβούν μοιραίες για τους ανθρώπους που υποφέρουν από καρδιακές, νεφρικές και αναπνευστικές παθήσεις, τους ηλικιωμένους και τα βρέφη.
«Οι καύσωνες μπορεί να είναι επικίνδυνοι επειδή μειώνουν την ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του, να τη διατηρεί σε ασφαλή επίπεδα», εξηγεί ο Χιούσον. Από την πλευρά του ο Ματζ συμπληρώνει ότι οι ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού μπορεί να υποφέρουν αν οι θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας δεν πέσουν κάτω από τους 25 βαθμούς Κελσίου.