Η Βαρενού πολύ πιθανόν να ήταν η μακρινή πατρίδα μέρους των κάτοικων της Ποντοκώμης Κοζάνης
Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα-Ιστορικού-ερευνητή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Βαρενού ήταν μικρός ορεινός οικισμός της Τουρκίας πριν το 1923
σήμερα ενδεχόμενα να υπάρχουν μομομ ερείπια.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Ήταν χτισμένη σε υψόμετρο 1750 μ., στους πρόποδες του όρους Κουλάτ, ανάμεσα στο ύψωμα Κορκόντελος ή Κροκόδειλος και στο ποτάμι Γιαγλίντερε. Ανατολικά, στην ίδια όχθη του ποταμού, είναι το Παρτίν και απέναντι το Λυκάστ. Σε απόσταση μιας ώρας βρίσκεται η Κρώμνη. Υπαγόταν στην υποδιοίκηση της Αργυρούπολης (Gumushane). 80 οικογένειες Ελλήνων κατοικούσαν τα τελευταία χρόνια. Σήμερα είναι ακατοίκητη
Πρόποδες του όρους Κουλατ Δαγ και κοντά στο ποτάμι Γιαγλι Δερε επί του Κορκοντίλου
Συντεταγμένες 40° 33′ 10” D, 39° 33′ 19” K
Η κοντινότερη πόλη, δυτικότερα της Βαρενούς, ήταν η Αργυρούπολη (Gümüşhane) σε απόσταση τρεις και κάτι ώρες με ζώο. α.
ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΌΝΟΜΑ
– Βαρενού
Βαρενού, όμως, η προέλευση του ονόματος έχει χαθεί ,πολύ πιθανόν κατά την άποψη μας να οφείλεται σε αρχαία φυλή που κατοικούσαν στην περιοχή τους Τιβαρενούς που κατοικούσαν στην Τιβαρένια η λέξη εκφυλίστηκε , έφυγε το ΤΙ απέμεινε η Βαρενία και έγινε Βαρενία ή Βαρενού .
– Κροκόδειλος
Η ονομασία αυτή δεν είναι βέβαιο ότι αποτελούσε το όνομα του χωρίου ,αλλά πιθανολογούμε ότι έτσι ονόμασαν την ομαλή λωρίδα γης οι πρώτοι φυγάδες που έφτασαν στην περιοχή της Τραπεζούντας λόγω του σχήματος.
–Βαρενλί ή Varenli
Αναζητώντας την ύπαρξη Τούρκικου χωρίου στην θέση της Βαρενους ανακαλύψαμε ένα χάρτη που στην θέση του είχε το όνομα Varenli προς τα Ανατολικά φαινόταν το όνομα της Κρώμνης
Συνεχίζοντας την αναζήτηση στην εξειδικευμένη σελίδα ονομάτων οικισμών διαχρονικά IDEX ANATOLICUS είδαμε ότι το 1926 έφερε το όνομα Varenli με την σημειωση ότι ήταν Ελληνικός οικισμός χωρίς να δίνει σημερινή ονομασία ,
έγραφε : <<Dışbudak mahalle (Yağlıdere bağ) – Gümüşhane Merkez – Gümüşhane 1926rh 📖: Varenli [ Yunanca ] >>
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΩΣ ΤΟ 1922
Στα μέσα του 19ου αι., οπότε φανερωθήκαν και η εμφάνιση του Κρυπτοχριστιανικού ζητήματος, η Βαρενού είχε 650 κατοίκους, από τους οποίους οι 200 ήταν κλωστοί.
Οι κάτοικοι της Βαρενούς ήσαν όλοι τους Πόντιοι Έλληνες, Χριστιανοί ορθόδοξοι (φανεροι ή κρυφο[ι. Σε τόσο μικρό χωριό οι περισσότεροι ήσαν συγγενείς μεταξύ τους. Κανένας Τούρκος δεν υπήρχε στο χωριό.
80 οικογένειες με 280 -300 κάτοικους
— Οικογένειες της Βαρενούς
Αηλέτσα, Χ“Βαρβάρα, Ζεϊπέκης, Κουσίδης Χρήστος, Λευθερίνα, Παρχάρα, Κιοταρία, Σιαλάβα, Μουζενίδης, Γιαλτόγλου Γεώργιος, Παπαγιαννίδης, Κουλή, Χατζάβα, Πλακίδας Ευστάθιος, Πλακίδας Θεοδωρος, (Πλακιδάντων), Παπαδόπουλος-Χαριτάντης Ιωάννης, Παπαδόπουλος-Χαριτάντης Θεόδωρος (Οικόνομον), (Χαριτάντων), Χοϊχοϊσαββας, Τραντούλα, Παργιαμίνα, Εμινίνα, Χ“Παρασκευάς (τραπεζίτης), Σοπρανίνα, Παπαλαζάρου (Παπαλαζαράντων), Πετρίδης Πέτρος, Αμπατζής Ανδρέας, Αμπατζής Παναγιώτης (Πάντζος), Ευτυχιδάντων, Γεωργιάδου Αζιζίνα, Φερμάντς, Κουσιδάντων (Θεόδωρος, Σάββας Ηρακλής), Κλωναρέτσα, Μουζενίτσα Μαργαρίτα, Κομεσσία, Χανιφέτσα, Παπασαββίνα, Ιάκωβος της Κουλής, Σαπρανίνα, Οικονόμου, Σουμελιδάντων, Γοϊμτσής-Χρυσοχόου (Χρυσοχοάντων), Ξαντινίνα Αντωνιάδου, Μουτσανίνα, Βασιλειάδης Νικόλαος, Ξαντινίνα, Αβραμάντων, Αποστολιδάντων, Παπαπαναγιώτου, Μολέσα, Κισίδης (Κισιδάντων).
Η Βαρενού ήταν η μακρινή πατρίδα μέρους των κάτοικων της Ποντοκώμης Κοζάνης ;
Διαβάζοντας αυτά τα ονόματα και μελετώντας την ιστορία των κάτοικων της Ποντοκώμης σε συνδυασμό με άλλες πληροφορίες πιθανολογώ ότι ένα μέρος των πολύπαθων κάτοικων του έχει μακρινή καταγωγή από την Βαρενού
Χρησιμοποιήσαμε τον όρο << πολύπαθοι >> γιατί
Το μέρος αυτό του πληθυσμού και όχι μόνον όταν στην Αργυρούπολη του Πόντου τα ορυχεία βρισκόταν στην ακμή του και η πόλη είχε 60000 κάτοικους οι κάτοικοι της Βαρενούς και άλλων χωρίων συνέρρεαν στην πόλη ,είχαν δουλείες με καλές οικονομικές απολαβές ,και είχαν και θρησκευτική ελευθερία λόγω των προνομίων που υπήρχαν για τους αλλόθρησκους εργάτες των ορυχείων που είχαν δοθεί από τους Σουλτάνους ,όταν τα ορυχεία άρχισαν να σβήνουν και προκύψει η ήττα των Ρώσων που είχαν έρθει στην περιοχή λόγω του Ρωσοτουρκικού πόλεμου του 1978 μετανάστευσαν στο Καρς που τότε άνηκε στην Τσαρική Ρωσία οι περισσοτεροι από αυτούς χωριό Γιαλιαουτσαμ έμειναν εκεί 40 χρόνια περίπου ,μετά την Ρωσική επανάσταση του 1917 και την υπογραφή της συνθήκης του1918 ανάμεσα σε Τούρκους και τους Ρώσους .. και την αποχώρηση των τελευταίων , έφυγαν έντρομοι στην νότια Ρωσία και την Γεωργία και από εκεί μετά την ανταλλαγή στην περιοχή του Πόντου άλλα και πιο μπροστά δεν παρέμειναν στην ΕΣΣΔ άλλα ήρθαν στην Ελλάδα , κάποιοι εγκαταστάθηκαν στην Ποντοκώμη και την Χαραυγή όταν τα 2 αυτά χωριά έπεσαν θύματα της εξόρυξης του λιγνίτη απαλλοτριωθήκαν τα σπίτια τους και σκόρπισαν στους 4 ανέμους χάνοντας και αυτό τον οικισμό που πίστεψαν θα είναι η οριστική τους πατρίδα. η Ποντοκώμη
( Περισσότερα για την Ποντοκώμη και τι 5 πατρίδες τους στην δημοσίευση για το Καρς τον Νοέμβριο )
–Τι ήταν ο Κροκόδειλος
Το χωριό της ΒαρενοΥς είχε χτιστεί στις παρυφές του βουνού Κουλάτ Δαγ, σε μια κατεβασιά του βουνού που ήταν ξεχωριστή από μακριά για το σχήμα της, γιατί έμοιαζε πολύ με ουρά κροκόδειλου.
Στην ανατολική πλευρά αυτής της ουράς υπήρχε ένας απότομος βράχος, κάτω από τον οποίο χτίσανε τα σπίτια τους.
Τον βράχο το ονόμασαν Κροκότειλο (ή Κροκόδειλο).
Ορισμένα από τα πρώτα σπίτια, που σώζονταν ακόμα, μέχρι και την εποχή του εκ διωγμού το 1922, ήταν χτισμένα επάνω σε κορμούς δέντρων, αφού, η περιοχή ήταν αρχικά δασώδης.
Ο Κροκότειλος ήταν πάντα το σημάδι προσανατολισμού τους, όταν από μακριά προσέγγιζαν το χωριό.
Ιδιαίτερα, όταν όλα ήταν σκεπασμένα με χιόνι, ο Κροκότειλος ήταν ο φάρος τους
ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Διοικητικά ανήκε στην υποδιοίκηση Αργυρουπόλεως, από την οποία απείχε 4 ώρες. Φυσικά με τα ποδιά ή ζώα .
ΙΣΤΟΡΙΑ
Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το πότε και ποιοι ίδρυσαν τον οικισμό της Βαρενούς λένε ότι δημιουργήθηκε μετά την άλωση της Τραπεζούντας ότι ν κάτοικοι των πόλεων του Πόντου που βρισκόταν στα παράλια αναζήτησαν δυσπρόσιτα μέρη για να αποφύγουν την καταπίεση των κατακτητών έτσι έφτασαν στην Χαλδία και την έρημη περιοχή του Κροκοντίλου σε υψόμετρο 1750 μέτρων
Γράφτηκε από κάποιους φυγάδες ότι το όνομα Βαρενού αποτελούσε όνομα μιας αυτόχθονης φυλής
Η ανταπάντηση από τον γιατρό Αθανάσιο (Θάνο) Χρυσοχόου,που καταγόταν από την Βαρενου ήταν οτι το όνομα Βαρενού δεν προέρχεται, από το όνομα της αυτόχθονης φυλής των Τιβαρηνών (Τιβαρηνού-Βαρενού. )
Η αυτόχθονη φυλή των Τιβαρινών ουδόλως σχετίζεται με το χωριό Βαρενού.
Και σαν απόδειξη των λεγομένων παραθέτει την επιγραφει που χαραχθεικε στον τάφο του Μητροπολίτη Δράμας το 1943 που γεννήθηκε στην Βαρενου προφφανως που είχε γράψει ο ίδιος πριν το θάνατο ρου του
«Λαυρέντιος μεν Τιβαρινός Χαλδίας
ενθάδε κείμαι πλείσθ’ όσα καμών παθών
Δράμαν τρισολβίαν τε εύχρονος λιπών
Ως τω Θεώ έτυχον, ώ γε η δόξα».
–Τιβαρηνοί
Εμείς πάρα τις αμφιβολιες που τέθηκαν και διαχωρίζοντας την λέξη Τιβαρινοί σε δυο μέρη ΤΙ + ΒΑΡΗΝΟΙ αναζητήσαμε την ιστορία των Τιβαρηνών την παραθέτουμε και τα συμπεράσματα δικά σας
<<Ο ι Τιβαρενοί ή Τιβαρηνοί,) ήταν ένας λαός που κατοικούσε στις ακτές του αρχαίου Πόντου που αναφέρεται στον Ηρόδοτο, τον Ξενοφώντα, τον Στράβωνα και άλλους κλασικούς συγγραφείς. Οι Τιβαρηνοί πιστεύεται ότι ήταν Σκυθικής καταγωγής,. Η περιοχή των Τιβαρηνών καταλάμβανε τη χώρα μεταξύ των Χαλυβών και των Μοσινόητσι, στα ανατολικά του ποταμού Ίσιδα, και η χώρα ονομαζόταν Τιβαρένια (αρχαία ελληνικά: Τιβαρηνία). Αναφέρονται ήδη από την εποχή του Ηροδότου. Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, οι Τιβαρηνοί ήταν Σκύθες. Ο Στράβων τους περιγράφει ότι κατοικούσαν στα βουνά που διακλαδίζονται από τα Montes Moschici και Colchici, και αναφέρει την Cotyura ως την κύρια πόλη τους. Φαίνεται ότι ήταν ένας ακίνδυνος και χαρούμενος λαός, που εκτελούσε όλα τα καθήκοντά του με χαρούμενο τρόπο. Τα μπράτσα τους αποτελούνταν από ξύλινα κράνη, μικρές ασπίδες και κοντά δόρατα με μακριές αιχμές. Ο Ξενοφών και οι Έλληνες του πέρασαν τρεις ημέρες ταξιδεύοντας στη χώρα τους. Και οι τρεις φυλές — Tibareni, Chalybes και Mosynoeci — εξακολουθούσαν να γειτονεύουν μεταξύ τους, κατά μήκος της ακτής της Μαύρης Θάλασσας στον αρχαίο Πόντος, τόσο αργά όσο και στους Ρωμαϊκούς χρόνους. Οι Τιβαρηνοί μαζί με τις γειτονικές φυλές, υποτάχθηκαν από την Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία (Πέρσες )τον 6ο-5ο αι. π.Χ. και ενσωματώθηκαν στη 19η σατραπεία. >>
–Η κατοίκηση μετά την δημιουργία του οικισμού τον 15ο και 16ο αιώνα μ.Χ.
.
Η δύσκολες συνθήκες επιβίωσης στην Βαρενού οδήγησαν στα επόμενα χρόνια πολλούς από αυτούς στην μετανάστευση .
Πολλοί εργάσθηκαν στα λατομεία της Αργυρούπολη και πάρα πολλοί από αυτούς έγιναν Ιεράρχες, παπάδες, ιερομόναχοι, δάσκαλοι, γιατροί, δικηγόροι, ζωγράφοι και τραπεζίτες που ήσαν γνωστοί σε όλον τον Πόντο και ίσως βοήθησε η έφεση που είχαν για τα γράμματα. .
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Εκκλησιαστικά η Βαρενού υπαγόταν στη μητρόπολη Χαλδίας και Κερασούντος. Μάλιστα οι δύο τελευταίοι μητροπολίτες Χαλδίας προέρχονταν από τη Βαρενού. Αυτοί ήταν ο Γερβάσιος Σουμελίδης, ο επονομαζόμενος και Άγιος της Παιδείας και ο ΛΣτη Βαρενού είχε γεννηθεί και ο μητροπολίτης Γρεβενών Γερβάσιος Σουμελίδης, ο από Σεβαστείας, ανιψιός των προηγουμένων μητροπολιτών Χαλδίας Λαυρέντιος Παπαδόπουλος, μετέπειτα μητροπολίτης Δράμας.
–Εκκλησίες
Στο χωριό υπήρχαν δυο ενοριακές εκκλησίες, του
Αγίου Νικολάου και των
Τριών Ιεραρχών,
καθώς και αρκετά παρεκκλήσια :
Αγία Μαρίνα,
Άγιος Ιωάννης,
Άγιος Στέφανος,
Γενέθλιον Θεοτόκου κ.ά.)
–Κρυπτοχριστιανοί
Μας δόθηκε η ευκαιρία σε προηγούμενες δημοσιεύσεις να μιλήσουμε για τους κρυπροχριστιανούς που δεν ήταν άλλοι από χριστιανούς άλλα ζούσαν φανερά και επίσημα ως μουσουλμάνοι και την ίδια στιγμή κρυφά διατηρούσαν την πίστη τους προκειμένου να μην υφίστανται την καταπίεση του κατακτητή .
χ.
Σύμφωνα με μαρτυρία του Σεβαστείας Γερβασίου, στη Βαρενού υπήρχαν κρυπτοχριστιανοί (Κλωστοί) και στην οικία της επιφανούς οικογένειας των Μολλάντων , ένας υπόγειος ναός εξυπηρετούσε τις λατρευτικές τους ανάγκες. Γόνος της οικογένειας αυτής ήταν και ο Σουλεϊμάν εφένδης, ο οποίος διετέλεσε καϊμακάμης του Αγίου Όρους και πρόσφερε πολλές εκδουλεύσεις στις εκεί μονές.
–Μητροπολίτες από την Βαρενού
*Γερβάσιος A` Σουμελίδης (1820-1905)
Μητροπολίτης Χαλδίας & Χεροιανών του Πόντου
Ο κατά κόσμον Απόστολος Σουμελίδης γεννήθηκε στη Βαρενού της Χαλδίας του Πόντου το 1820. Εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά λαβών το όνομα Αζαρίας κατά το μικρό σχήμα κατά δε το μεγάλο σχήμα έλαβε το όνομα Γερβάσιος.
Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1858. Υπηρέτησε ως δάσκαλος και Εφημέριος στο Τζιβαλί της Κωνσταντινουπόλεως και ως Αρχιερατικός Επίτροπος της Μητροπόλεως Μελενίκου στο Σιδηρόκαστρο.
Στις 14 Ιουλίου 1864 εξελέγη Μητροπολίτης Χαλδίας .
Στις 9 Αυγούστου 1864 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Τζιβαλίου Κωνσταντινουπόλεως Μητροπολίτης Χαλδίας.
Συνοδικός επί των Πατριαρχών Ιωακείμ του Β΄, Ιωακείμ του Δ΄, Νεοφύτου του Η΄ και Κωνσταντίνου του Ε΄.
Κατά την τελευταία Συνοδική του θητεία του αποδόθηκε ο τίτλος του “υπερτίμου και εξάρχου Ελενοπόντου”.
Στις 10 Μαΐου 1905 παραιτήθηκε.
Εκοιμήθη στην Αργυρούπολη του Πόντου στις 8 Μαρτίου 1906.
Πνευματικά του αναστήματα υπήρξαν : οι Μητροπολίτες π. Ιωαννίνων Γερβάσιος, π. Ροδοπόλεως Λεόντιος, Αλεξανδρουπόλεως Γερβάσιος και Δράμας Λαυρέντιος
–Μονή Πρασάρεως -Εργο Γερβάσιου A` Σουμελίδη.
Η Ιερά Μονή Πρασάρεως ήταν ορθόδοξο μοναστήρι, το οποίο λειτούργησε στις αρχές του 20ού αιώνα κοντά στο χωριό Πράσαρη (σημερινό Hisarkoy) του Πόντου, περίπου 40 χιλιόμετρα νοτίως της Κερασούντας.
Η μονή ήταν αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και ήταν κτισμένη σε απότομο και οχυρωμένο βράχο.
Ιδρύθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, στη θέση αρχαίου προσκυνήματος. Με ενέργειες του εκ Βαρενους καταγόμενου μητροπολίτη Χαλδίας Γερβασίου Σουμελίδη (1864-1905) το 1901 χτίστηκε ο ναός και κατόπιν τα άλλα κτίσματα της μονής (κελιά, ξενώνες, εστιατόριο, βιβλιοθήκη κλπ.).
Ο διάδοχος του Γερβασίου, Λαυρέντιος, εγκαινίασε το 1907 σχολή, η οποία αρχικά ονομάστηκε Ιεροδιδασκαλείο Πρασάρεως. Στην κατασκευή της σχολής βοήθησαν οι κάτοικοι του χωριού υπό την εποπτεία του Έλληνα προέδρου. Η λειτουργία της σχολής άρχισε το 1909 με 200 μαθητές από τα περίχωρα και λίγους από την Κερασούντα.
Αργότερα μετονομάστηκε σε Θεολογική Σχολή του Πόντου. Λειτούργησε με κανονισμό και πρόγραμμα μαθημάτων ανωτέρου κύκλου σπουδών, αλλά μόνο ως το 1914, λόγω της έναρξης της Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Το σχολικό κτίριο αποτελούνταν από 48 αίθουσες που ήταν αίθουσες διδασκαλίας, κοιτώνες σπουδαστών, αίθουσες καθηγητών, κουζίνα και τραπεζαρία. Σύμφωνα με τον κανονισμό του σχολείου, τα παιδιά γίνονταν δεκτά μετά από αυστηρή εξέταση. Όλα τα παιδιά ζούσαν στο εσωτερικό του σχολείου, φορούσαν ομοιόμορφη και ομοιόχρωμη στολή και κατέβαλλαν 10 χρυσές τουρκικές λίρες το χρόνο[3]. Μερικά παιδιά με ειδικές ανάγκες είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν δωρεάν, αλλά μόνο αν ήταν άριστοι μαθητές. Μόνον οι καλύτεροι καθηγητές επιλέχθηκαν να διδάξουν στη σχολή.
.Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923, το χωριό εκκενώθηκε από Έλληνες και η μονή ερημώθηκε. Σήμερα σώζονται μόνο ερείπια
–**Λαυρέντιος Παπαδόπουλος (1866-1928)
Γεννήθηκε στο χωριό Βαρενού της Κρώμνης από πατέρα ιερέα, έλαβε στοιχειώδη μόρφωση στην ιδιαίτερη πατρίδα του και συνέχισε στο Φροντιστήριο της Αργυρούπολης.
Με την αρωγή του Μητροπολίτη Γερβάσιου σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από όπου αποφοίτησε με άριστα.
Μπήκε στην υπηρεσία του Πατριαρχείου και σταδιακά έφτασε στο βαθμό του μεγάλου αρχιδιακόνου επί Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄.
Κατά την περίοδο που ήταν αρχιδιάκονος εκτελώντας εντολή του Πατριάρχη ταξίδεψε στην Κρήτη για να συγκεντρώσει τις συνδρομές για το Πατριαρχείο. Επίσης, για υπηρεσιακούς λόγους πήγε στη Ρωσία, όπου έμαθε την ρωσική γλώσσα.
Σύντομα χειροτονήθηκε Αρχιδιάκονος και το 1905 αναχώρησε για την Κερασούντα όπου εκλέχτηκε (1912) Μητροπολίτης Χαλδίας.
Με την ιδιότητα του πατριαρχικού εξάρχου ο νέος μητροπολίτης Χαλδίας μεσολάβησε ώστε να εξομαλυνθεί η έκρυθμη κατάσταση στην αρχιεπισκοπή Ροδοπόλεως.
Ενδιαφέρθηκε κυρίως για τα σχολεία.
***Γερβάσιος Χ. Σουμελίδης (Το κοσμικο ονομα Ευριπίδης Σουμελίδης )
Μητροπολίτης Σεβαστείας και μετέπειτα Γρεβενών.
Ο Γερβάσιος (κατά κόσμον Ευριπίδης Σουμελίδης του Χαραλάμπους) γεννήθηκε το 1882 στη Βαρενού της Κρώμνης, στον ανατολικό Πόντο, που ανήκε στη Μητρόπολη Χαλδίας.
Σπούδασε στην Αργυρούπολη την Καισάρεια και το 1906 αποφοίτησε από την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Το 1911-12 ανέλαβε τη διεύθυνση της Ιερατικής σχολής Πρασάρεως. Εργάσθηκε ως δάσκαλος και ιερέας στην Κωνσταντινούπολη, Καισάρεια, Θράκη και το 1912 εξορίσθηκε για τη θρησκευτική και εθνική του δράση στη Σόφια.Χειροτονήθηκε επίσκοπος Σεβαστείας. Το 1919 τοποθετήθηκε στη μητρόπολη Κολωνίας και Νικοπόλεως με έδρα τη Νικόπολη Πόντου. Εκεί ανέπτυξε έντονη δράση για την ανακούφιση των διωκόμενων χριστιανών της επαρχίας του εκτοπίστηκε στο εσωτερικό της Μ. Ασίας και έζησε περιορισμένος στη μονή Ζιντζίντερε μέχρι την Ανταλλαγή. Το 1919 εξέδωσε και τη μελέτη του για το φαινόμενο του Κρυπτοχριστιανισμού στον Πόντο με τίτλο Σταυριώται Το 1934 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Γρεβενών. Στα Γρεβενά περισυνέλεξε και φρόντισε τα ορφανά και αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις κατά των Γερμανών κατακτητών. Πέθανε στην έδρα του στις 16 Απριλίου 1943
ΠΑΙΔΕΙΑ
Για την εκπαίδευση των παιδιών του χωριού υπήρχε «λαμπρά» Σχολή, που χτίστηκε και με δαπάνη του αρχιτέκτονα Ευσταθίου Χ’’Παν. Σαραντίδη. Δάσκαλοι τα τελευταία χρόνια ήταν ο Ζαχαρίας Αυγερινός, ο Χαράλαμπος Σουμελίδης, ο Στέφανος Χατζόπουλος, ο Σπύρος Παπαδόπουλος από το Λυκάστ κ.ά.
Οι κάτοικοι της Βαρενού αγαπούσαν πολύ τα γράμματα με αποτέλεσμα σχεδόν κάθε οικογένεια είχε αναδείξει τουλάχιστον έναν σπουδαγμένο.
Οι άντρες όλοι είχαν ελληνική εκπαίδευση διατηρώντας από τους προγόνους τους την μεγάλη έφεση για τα γράμματα.
Κάποιοι ελάχιστοι είχαν και παράλληλη εκπαίδευση, από τούρκικα σχολεία σε διπλανά χωριά, για την εκμάθηση μόνον της τουρκικής γλώσσας.
Οι άντρες μιλούσαν τα ποντιακά, ενώ, στις συναλλαγές τους με τους Τούρκους κάποιοι, όχι όλοι, μιλούσαν τα τούρκικα. Για τις περισσότερες γυναίκες η εκπαίδευση περιορίζονταν στο βασικό επίπεδο του δημοτικού σχολείου, και επειδή ποτέ οι γυναίκες δεν συναλλάσσονταν με Τούρκους, από τούρκικα γνώριζαν μόνον λίγες λέξεις, αυτές που είχαν εισχωρήσει στο ποντιακό λεξιλόγιό τους. Η ανώτερη μόρφωση των γυναικών δεν τους απασχολούσε και πολύ.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
–Γεωργία
Η Βαρενού είχε μεγάλη έκταση και ήταν αρκετά εύφορη. Τα σπουδαιότερα από τα προϊόντα που παρήγαγε ήταν τα οπωρικά, δηλαδή μήλα, απίδια, βερίκοκα. βύσσινα. κεράσια, λαχανικά και καλαμπόκι.
Κατά το χειμώνα είχαν πολλά αποξηραμένα φρούτα, τα τσίρια, με τα οποία έκαμναν αφέψιμες κομπόστες
Στην καλή παραγωγή συντελούσε τα μέγιστα ο ποταμός Γιαγλή-Δερέ ο οποίος κατερχόταν από την Κρώμνη και την Ίμερα, βοηθώντας κατά πολύ, στην πυκνή βλάστηση της περιφέρειας.
—Κτηνοτροφία
Αρκετοί ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Δεν υπήρχε καμία οικογένεια που να μην είχε στην κατοχή της αρκετές αγελάδες και κάποιοι συντηρούσαν και λίγα πρόβατα.[ Οι αγελάδες ήσαν για αυτούς κάτι σαν ιερό ζώο. Χαριτολογώντας έλεγαν ότι, μια αγελάδα είναι σαν μια μικρή βιομηχανία, και δεν είχαν άδικο. Από τις αγελάδες έπαιρναν το άφθονο γάλα και με αυτό έκαμναν το ξύγαλα, δηλαδή, το οξύγαλα, που, όμως, στην Ελλάδα το λέμε με το τούρκικο όνομά του, γιαούρτι. Από το ξύγαλα έφτιαχναν το καϊμάκι, το βούτωρον, το ιλιστόν, το πασκιτάν, το αϊράνι. Από τις αγελάδες εξασφάλιζαν και το κρέας τους. Ακόμα και αυτές οι κοπριές των αγελάδων ήταν χρήσιμες διότι ήταν το καλύτερο και μοναδικό λίπασμα για τους λιγοστούς κήπους τους.
Με το δέρμα τους έφτιαχναν παπούτσια (τσαρούχια) και ενδύματα, ενώ, με τα κέρατά τους έφτιαχναν χτένες, χειροτεχνήματα και εργαλεία.
Τίποτα δεν πετάγονταν στα άχρηστα, όμως, το σημαντικότερο απ’ όλα τα προϊόντα του γάλατος ήταν το βούτυρο, που ήταν η βασική πηγή ενέργειας για τους ανθρώπους των ορεινών κρύων τόπων.
Το αγελαδινό βούτυρο ήταν το βασικότερο προϊόν τους και μπορούσε να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
–Τα άλλα επαγγέλματα
Οι οικογένειες επιβίωναν από τα γράμματα, τις τέχνες, το εμπόριο.
–Τοπος παραθερισμού
Την εποχή της άνοιξης έρχονταν πολλοί παραθεριστές από την Τραπεζούντα στο γραφικό αυτό χωριό, για το υγιεινό του κλίμα.
Απέναντι από την Βαρενού πρόβαλαν μεγαλοπρεπή δύο βουνά, το Καμέλ (ονομασία που έλαβε λόγω του σχήματος του), με άφθονες άγριες λεπτοκαρυές και λεύκες, καθώς επίσης και το όρος Βουρζομούμ, με αρκετά δασωμένη έκταση.
–Οικονομικοί μετανάστες
Πολλοί από αυτούς ξενιτεύονταν, ενώ όσοι έμεναν πίσω , καταγίνονταν με την καλλιέργεια των κτημάτων τους.
Αρκετά ήταν και τα χρήματα (ρούβλια), που έστελναν οι ξενιτεμένοι.
Ιεράρχες, παπάδες, ιερομόναχοι, δάσκαλοι, γιατροί, δικηγόροι, ζωγράφοι και τραπεζίτες από τη Βαρενού ήσαν γνωστοί σε όλον τον Πόντο.
ΔΙΩΞΕΣ
Υπήρχαν διώξεις το 1916 στην περιοχή και ο Μητροπολίτης Λαυρέντιο έγραψε στο πατριαρχείο ,στις 15 Δεκεμβρίου 1916
<<… Και ήρξαντο επιτεινόμεναι αι διώξεις, ατιμώσεις, παρθένων γυναικών, αι φορολογίαι, οι δαρμοί και οι φόνοι εν τοις ελληνικοίς χωρίοις υπό εμπίστου οργάνου του Βαλή, του θηριώδους και απαισίου τέρατος Οσμάν αγά Φιρτίνογλου, συνοδευόμενου υπό πεντηκοντάδος ενόπλων κακούργων και πολλάς κακουχίας και εν τη πόλει διαπράξαντος και νυν έτι διαπράττοντος, τη συνενοχή των αρχών, επί τη προφάσει ότι αναζητεί εν ταις οικίαις των Ελλήνων όπλα και φυγόστρατους. Δέον να σημειώσωμεν ενταύθα ότι ο ρηθείς Οσμάν αγάς, άνθρωπος εντελώς αγράμματος και θηριώδης είναι το πιστόν και προσφιλές όργανον και τη επινεύσει αυτού και των επιτοπίων αρχών κατέστη από της αρχής του πολέμου ο τύραννος και ο δικτάτωρ της Κερασούντος και των ελληνικών χωρίων, δέρων, λεηλατών, ατιμάζων, φορολογών, φονεύων, εισερχόμενος νύκτωρ εις τας ελληνικάς οικίας μετά της περί αυτόν πολυαρίθμου σπείρας ενόπλων κακούργων, ενεργών άνευ επισήμου τινός εντολής κατ’ οίκον ερεύνας, φυλακίζων αυθαιρέτως και εν γένει καταστάς φοβερά δια τους Έλληγνας μάστιξ…>>
Την ίδια τύχη με τον υπόλοιπο Ελληνισμό του Πόντου είχαν και οι κάτοικοι της Βαρενούς. Κατ’ εφαρμογή της Συνθήκης Ανταλλαγής της Λωζάννης, το χωριό, στα τέλη του 1923, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του, που διεσπάρησαν σε διάφορους προσφυγικούς οικισμούς της Ελλάδας.
Ο Πόντιος ποιητής της Καμπάνας του Πόντου, Φίλων Κτενίδης, αναφέρεται στο γεγονός με τους στίχους του:
<< Εμπροδιαβαίνει το Σταυρίν, η Μούζενα ’κλ’ουθά το, με το Παρτίν, τη Βαρενού και το Λυκάστ εντάμαν. >>
ΣΉΜΕΡΑ Η – ΒΑΡΕΝΟΥ
Η Βαρενού ή Varenli στους πρόποδες του όρους Κουλάτ-Δαγ και πλησίον του ποταμού Γιαγλή-Δερέ, σε υψόμετρο 1750 μέτρων δεν υπάρχει πια.
Κάναμε έρευνα για βρούμε αν υπάρχει κάποιο χωριό στην θέση της Βαρενους άλλα δεν εντοπίσαμε κάτι .
Σε κάποιους παλιούς χάρτες εντοπίσαμε στην θέση της Βαρενούς την ονομασία Varenli και ανατολικά σε μικρή απόσταση την Κρώμνη ως Kurum
Από ότι φαίνεται ότι το χωριό δεν επιβίωσε για μεγάλο διάστημα μετά την εκδίωξη των Ελλήνων και σήμερα μόνον κάποια ερείπια εκκλησιών θυμίζουν την παλαι ποτέ ύπαρξη του .