Αρχιμ. Παϊσίου Παπαδόπουλου Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Φιλώτα
Το ζήτημα της μόλυνσης των πιστών εντός των ιερών ναών είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε, κλήρος και λαός, ότι είναι πολύ σοβαρό καθώς δεν είναι καθόλου άσχετο με το θέμα της σχέσεως μας με τον Θεό ως προς τις άκτιστες ενέργειες Του, το οποίο σαφώς είναι από τα πιο βασικά θέματα της Ορθόδοξης Θεολογίας, αφού αποτελεί τον τρόπο που ο άνθρωπος γίνεται μέλος της Εκκλησίας και στην συνέχεια ξεκινά μία πνευματική πορεία, η οποία διέρχεται από τα στάδια της κάθαρσης, του φωτισμού και της θέωσης που και αυτά αποτελούν το ουσιαστικό περιεχόμενο της Ορθόδοξης διδασκαλίας της Εκκλησίας μας. Ο κτιστός και πεπερασμένος άνθρωπος το μόνο με το οποίο έρχεται σε κοινωνία από τον Θεό δεν είναι η ουσία και οι υποστάσεις του Θεού αλλά οι ενέργειες Του, οι οποίες είναι άκτιστες, διότι πηγάζουν από την άκτιστη ουσία του Θεού. Αφού ο Θεός μετέχεται από τον άνθρωπο δια των ακτίστων ενεργειών Του, αυτό γίνεται όχι μόνο στον ιερό ναό, κατ’ εξοχήν όμως σε αυτόν, και κατά τις συνάξεις που τελείται η Θεία Λατρεία. Όμως εκτός από τον χρόνο, τον χώρο υπάρχει και ο τρόπος με τον οποίο εκκλησιάζονται οι πιστοί και όταν ακόμη δεν είναι ώρα κοινής λατρείας αλλά ατομικής, καθώς ο Ορθόδοξος πιστός δεν επισκέπτεται έναν ναό ως αξιοθέατο αλλά για προσκυνήσει και να προσευχηθεί. Και εξετάζουμε μία μία τώρα τις περιπτώσεις:
1. Όταν ο πιστός μετέχει στις συνάξεις σε ορισμένο χρόνο που γίνονται τα άγια Μυστήρια, οι ακολουθίες και οι ιεροπραξίες οπωσδήποτε ενεργεί η Χάρις του Θεού, δηλαδή οι άκτιστες ενέργειες του Θεού, γι’ αυτό δεν είναι δυνατόν η Χάρις που είναι αγιαστκή, καθαρτική, θεοποιός, δημιουργική, συνεκτική θεραπευτική, όταν ενεργεί να υπερισχύει η φθοροποιός ενέργεια της θνητότητας που είναι αποτέλεσμα της φθοράς, της αμαρτίας και του θανάτου. «Θεολόγοι» σχίστε τα πτυχία σας, αν ισχυρίζεστε κάτι τέτοιο, ότι όταν ενεργεί η Χάρις και συνάμα ενεργεί η ασθένεια ακόμη και αν υπάρχει όντως εκείνη την στιγμή προσβολή από κορωνοϊό!
2. Όταν, πάλι, δεν είναι χρόνος λειτουργικής Συνάξεως -εννοείτε είτε με λειτουργία είτε με κάποια ακολουθία ή ιεροπραξία- είναι όμως ο χώρος του ιερού ναού όπου «ο Θεός ενοικεί και εμπεριπατεί» κατά τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανό. Κατά Χάριν ο Θεός ενοικεί και εμπεριπατεί γι’ αυτό είναι καθαγιασμένος, αφού δεν είναι μόνο εγκαινιασμένος αλλά αενάως προσφέρεται η υπέρτατη Θυσία της Αγίας Αναφοράς, οποία τί είναι;
· Θεοφάνεια Τριαδική
· Σύνοδος Ουρανού και Γης
· Ανακεφαλαίωση όλου του Έργου της Θείας Οικονομίας.
3. Δεν είναι όμως, ούτε μόνο ο χώρος ούτε μόνο ο χρόνος που είναι καθαγιασμένα εκεί στην Εκκλησία είτε γίνονται συνάξεις είτε είναι ώρα που δεν τελείται η λατρεία. Υπάρχει κάτι εξίσου βασικό ο τρόπος! Δηλαδή το εξετάζουμε το θέμα χρονικώς, τοπικώς και τροπικώς. Τί κάνει ο πιστός στον Ιερό Ναό; Ποιός είναι ο λόγος για τον οποίο εισέρχεται; ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ εισέρχεται επειδή πιστεύει! Αν δεν πιστεύει δεν πρέπει να εισέρχεται. Εφόσον, λοιπόν εισέρχεται δια πίστεως ισχύει αυτό που λέει ο Απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους Επιστολή του: “οἳ διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων·ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν·…Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως…(Εβρ. 11,1-40).
Εσείς λαϊκοί,παπάδες, δεσποτάδες αλλάξατε το Ευαγγέλιο. Τί λέει όμως ο Παύλος των Εθνών γι’ αυτούς που αλλάζουν το Ευαγγέλιο; Μαράν Αθά!
Ο Θεός λοιπόν μετέχεται από τον άνθρωπο δια των ακτίστων ενεργειών Του. Αυτό, αν δεν το πιστεύει κάποιος δεν έχει θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία είτε είναι κληρικός είτε λαϊκός. Δεν συνάδει οι επίσκοποι ενώ κατά την χειροτονία εκφωνούν: «Ἡ Θεία Χάρις, ἡ πάντοτε τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα, προχειρίζεται … τὸν εὐλαβέστατον…» και έπειτα στην Θεία Λειτουργία να ισχυρίζονται ότι χρειάζονται προληπτικά μέτρα, μάσκες και απολυμάνσεις μέσα στον ιερό ναό για να μην κολλήσουν οι εκκλησιαζόμενοι από ιούς ασθένεια! Κατ’ αρχήν είναι ανακόλουθο αυτό που κάνουν αλλά και δεν εκφράζουν την Πίστη της Καθολικής (Ορθόδοξης) Εκκλησίας όταν υποβιβάζουν στην πραγματικότητα την Χάρι έναντι της προσβολής των πιστών από κάποιον ιό. Ω! Μέγεθος βλασφημίας!!! Συνεπώς, γιατί να τους υπακούει το ποίμνιο σ’ ότι είναι αλλότριο της διδασκαλίας των Αγίων που είναι οι αυθεντικοί ερμηνευτές της Θείας Αποκαλύψεως; Οι πιστοί δεν υπακούν σε άλλο Ευαγγέλιο! Στο Ευαγγέλιο του Χριστού υπακούουν! Και όταν ο επίσκοπος υπακούει και αυτός στο Ευαγγέλιο του Χριστού τότε θα υπακούσουν και οι αληθινά πιστοί σ’ αυτόν.
II
Επειδή όμως ορισμένοι θα ισχυριστούν ότι η επίκληση αυτή: «Ἡ Θεία Χάρις, ἡ πάντοτε τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα…» αναφέρεται σε αδυναμίες και ασθένειες του χαρακτήρος και της προσωπικότητος, και όχι και αυτές του σώματος, θα απαντήσουμε και σ’ αυτό εκθέτοντας, ενδεικτικά και μόνο, κάποια από τα κείμενα της Θείας λατρείας.
Στην ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού.
v Στα ειρηνικά μεταξύ άλλων ζητούμε;
Ὑπὲρ τοῦ ἁγιασθῆναι τὸ ὕδωρ τοῦτο, τῇ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ καὶ ἐπιφοιτήσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ὑπὲρ τοῦ καταφοιτῆσαι τοῖς ὕδασι τούτοις τὴν καθαρτικὴν τῆς ὑπερουσίου Τριάδος ἐνέργειαν, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ὑπὲρ τοῦ δωρηθῆναι αὐτοῖς τὴν χάριν τῆς ἀπολυτρώσεως, τὴν εὐλογίαν τοῦ Ἰορδάνου, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ὑπὲρ τοῦ γενέσθαι τὸ ὕδωρ τοῦτο ἁγιασμοῦ δῶρον, ἁμαρτημάτων λυτήριον, εἰς ἴασιν ψυχῆς καὶ σώματος, καὶ πᾶσαν ὠφέλειαν ἐπιτήδειον, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ὑπὲρ τοῦ γενέσθαι αὐτὸ πρὸς καθαρισμὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων, πᾶσι τοῖς ἀρυομένοις πίστει, καὶ μεταλαμβάνουσιν ἐξ αὐτοῦ, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
v Στην Ευχή του Αγιασμού μεταξύ άλλων γράφει:
«Αὐτὸς οὖν, φιλάνθρωπε Βασιλεῦ, πάρεσο καὶ νῦν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, καὶ ἁγίασον τὸ ὕδωρ τοῦτο (ἐκ γ΄ ). Καὶ δὸς αὐτῷ τὴν χάριν τῆς ἀπολυτρώσεως, τὴν εὐλογίαν τοῦ Ἰορδάνου. Ποίησον αὐτὸ ἀφθαρσίας πηγήν, ἁγιασμοῦ δῶρον, ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον, ταῖς ἐναντίαις δυνάμεσιν ἀπρόσιτον, Ἀγγελικῆς ἰσχύος πεπληρωμένον, ἵνα πάντες οἱ ἀρυόμενοι καὶ μεταλαμβάνοντες ἔχοιεν αὐτὸ πρὸς καθαρισμὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων, πρὸς ἰατρείαν παθῶν, πρὸς ἁγιασμὸν οἴκων, πρὸς πᾶσαν ὠφέλειαν ἐπιτήδειον…». «Δὸς πᾶσι, τοῖς τε μεταλαμβάνουσι, τὸν ἁγιασμόν, τὴν εὐλογίαν, τὴν κάθαρσιν, τὴν ὑγείαν…». Η δε κατακλείδα της ευχής του Μεγάλου αγιασμού έχει περιεκτικά όλη την ορθόδοξη θεολογία για το πως συμμετέχει, συνεπώς και πως αγιάζεται όλη η κτίσις μέσα από την σχέση της με τον Θεό:« Ἵνα καὶ διὰ στοιχείων, καὶ διὰ Ἀγγέλων, καὶ διὰ ἀνθρώπων, καὶ διὰ ὁρωμένων, καὶ διὰ ἀοράτων, δοξάζηταί σου τὸ πανάγιον ὄνομα, σὺν τῷ Πατρί, καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν, καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν». Χρειάζεται άραγε να δούμε αναλυτικά όλα τα λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας για να πούμε το αυτονόητο σε κληρικούς, και μάλιστα σε επισκόπους, ότι η Χάρις του Θεού δεν ενεργεί μόνο στην ψυχή αλλά και στο σώμα, γι’ αυτό και έχουμε όχι μόνο άγια λείψανα αλλά και ολόκληρα άφθορα σώματα; Αναλογίζεται κανείς πόσο ξέφυγε η εκκλησιαστική διοίκηση, η οποία δεν πορεύεται πλέον σύμφωνα με την Παράδοση της Εκκλησίας, καθώς διαπιστώνεται με σύγκριση από ιστορικά προηγούμενα αλλά επιμένει να συνεργεί στις κυβερνητικές αποφάσεις για λόγους πρόληψης όπως ισχυρίζεται. Το ότι και μόνο που συζητούμε την δυνατότητα μόλυνσης των πιστών εντός της ιερών ναών, και μάλιστα εν ώρα λατρείας, συνιστά άρνηση στην Πίστη -για το έργο της αγιαστικής Χάριτος- και συνιστά τέτοιου βαθμού πνευματική πτώση, η οποία δεν διαφέρει από αυτή των Παπικών. Το πρόβλημα είναι ακόμη βαθύτερο όταν συνειδητοποιεί κανείς ότι στην πραγματικότητα είναι μια άλλη έκφραση της αίρεσης του Βαρλαάμ του Καλαβρού τον οποίο αντιμετώπισε καίρια εξ απόψεως Ορθοδόξου Θεολογίας ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αφού σε όλη αυτή την θεώρηση της μόλυνσης των ιερών ναών και όσων μετέχουν τα Άγια Μυστήρια στην πραγματικότητα εξοβελίζουν την ενεργούσα Χάρι. Διότι, πώς ισχυρίζεται ο εκκλησιαστικός ταγός ότι μολύνεται ο πιστός εκεί που ενεργεί η Χάρις όταν θεολογικά γνωρίζει και ως μέλος της Εκκλησίας πιστεύει στις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Αν όντως πιστεύει, τότε οπωσδήποτε και γνωρίζει και τον τρόπο που ενεργούν αλλά και την δύναμή τους! Αφού λοιπόν αμφισβητεί την προστασία των πιστών από την Θεία Χάρι,ακόμη και στην περίπτωση ύπαρξης μολυσματικού ιού που προκαλεί πράγματι ασθένεια με την μετάδοσή του, μήπως τελικά δεν πιστεύει στην ύπαρξη των ακτίστων ενεργειών που πηγάζουν από την άκτιστη ουσία του Θεού; Διότι, αν όντως πίστευε στην ύπαρξη ενεργούσας Χάριτος δια των ακτίστων ενεργειών του Θεού θα πίστευε και στην ποικίλη ενέργεια αυτών. Και είναι να απορεί κανείς! Κληρικοί, θεολόγοι, βαπτισμένοι άνθρωποι, μέλη της Εκκλησίας δεν γνωρίζουν ότι ενέργεια του Θεού είναι δημιουργική, προνοητική, συνεκτική, καθαρτική, φωτιστική, αγιαστική, θεραπευτική, ενισχυτική, φωτιστική… Θεοποιός; Και πόσο άλλα που δεν αναφέραμε, διότι ενώ είναι η κοινή ενέργεια των τριών Προσώπων της μιας τριαδικής Θεότητος, Πατρός, Υιού και Πνεύματος Αγίου, μερίζεται αμερίστως και ενεργεί με άπειρους τρόπους που δεν μπορεί να συλλάβει ο κτιστός και περασμένος άνθρωπος με την μικρή διάνοιά του. Το πρόβλημα λοιπόν είναι σοβαρό και έχει ακόμη μεγαλύτερες προεκτάσεις, αφού παραπέμπει σε μια ιδρυματική θεώρηση της Εκκλησίας με εγκοσμιοκρατικό χαρακτήρα με γραφεία, θρησκευτικούς υπαλλήλους και λειτουργούς με ρόλο όπως εκείνο ή ανάλογο των κοινωνικών λειτουργών με προϊσταμένους που ορισμένοι εξ αυτών είναι οργανωμένοι και σε Μασονικές Στοές και Λέσχες. Και βέβαια κανείς δεν αμφισβητεί την θεσμική πλευρά της Εκκλησίας, η οποία ως Σώμα Χριστού έχει και την ανθρώπινή της πλευρά,το ανθρώπινο στοιχείο, αφού εργάζεται μέσα στην κοινωνία, δρα εν χρόνω μέσα στην ιστορία, λειτουργεί μέσα σε ένα οργανωμένο Κράτος και απευθύνεται σε ανθρώπους. Όμως προσέξτε το κρίσιμο σημείο «τομής».
§ Είναι Σώμα Χριστού που έχει κεφαλή της, όχι τον Καίσαρα, αλλά τον Κύριο Ιησού Χριστό γι’ αυτό σεβαστοί πατέρες «Ἀπόδοτε τοίνυν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ» (Λκ.20,25). Κάθε φορά που ένας «νόμος» ενός Κράτους -όχι απαραίτητα χριστιανικού όταν δεν έχει ως πηδάλιο να κυβερνάται το Ευαγγέλιο- αντιβαίνει στον Νόμο του Θεού, αν υπάρχει σύγκρουση καθηκόντων ισχύει για τους πιστούς η Αποστολική ρήση: «πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις» (Πράξ. 5, 29).
§ Το ότι όλοι οι πιστοί είναι ενωμένοι -δια της ευχαριστιακής συνάξεως υπό τον προεστώτα της εκκλησιαστικής κοινότητος (ενορία ή μονή), η οποία υπάγεται στον χειροτονημένο με αποστολική Διαδοχή και κανονικό Επίσκοπο- στο Σώμα του Χριστού και είναι αλλήλων μέλη, αυτό δεν καταργεί ούτε την ελευθερία ούτε την αυτοσυνειδησία που είναι κύριες εκδηλώσεις του πνεύματος κατά τον Όσιο Θεοφάνη τον Έγκλειστο.
§ Για το πρώτο, την ελευθερία, ο ίδιος ο Απόστολος Πέτρος γράφει στην Α΄ επιστολή του: «Πρεσβυτέρους τοὺς ἐν ὑμῖν παρακαλῶ ὁ συμπρεσβύτερος καὶ μάρτυς τῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων, ὁ καὶ τῆς μελλούσης ἀποκαλύπτεσθαι δόξης κοινωνός, ποιμάνατε τὸ ἐν ὑμῖν ποίμνιον τοῦ Θεοῦ, ἐπισκοποῦντες μὴ ἀναγκαστῶς, ἀλλ’ ἑκουσίως… μηδ’ ὡς κατακυριεύοντες τῶν κλήρων, ἀλλὰ τύποι γινόμενοι τοῦ ποιμνίου· καὶ φανερωθέντος τοῦ ἀρχιποίμενος κομιεῖσθε τὸν ἀμαράντινον τῆς δόξης στέφανον (Α’ Πετρ. 5,1-4).
§ Για την δεύτερη εκδήλωση του πνεύματος ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς έγραψε: «Η μετά την υπέρτατη Τριάδα τριαδική φύση, δηλαδή η ανθρώπινη ψυχή, επειδή έχει δημιουργηθεί από Εκείνη κατ’ εικόνα Της περισσότερο απ’ ό,τι οι άλλες φύσεις, κι είναι νοερή, λογική και πνευματική, οφείλει να κρατά την τάξη της και ν’ ακολουθεί μόνο το Θεό, μόνο κάτω από το ζυγό Του να μπαίνει και μόνο σ’ Αυτόν να υποτάσσεται και να υπακούει».
§ Το πιο βασικό όμως είναι ότι για να υποταχθούν οι ποιμενόμενοι στους εκκλησιαστικούς ταγούς πρέπει να εκφράζουν την Πίστη της Εκκλησίας,δηλαδή όλο το έργο της Θείας Οικονομίας όπως αυτό είναι υπομνηματισμένο στα Άγια Ευαγγέλια και τα υπόλοιπα Θεόπνευστα (συνολικά 27) βιβλία της Καινής Διαθήκης, όπως έχει ερμηνευθεί από τους Αγίους Πατέρες και όπως είναι εκφρασμένο από τις Αποφάσεις των Αγίων Οικουμενικών και τοπικών Συνόδων, καθώς και την Παράδοση της Εκκλησίας μέσα από τα συγγράμματα, την υμνογραφία, τα λειτουργικά κείμενα και όλη την Θεία Λατρεία.
Το κύριο θέμα πάντως του τρόπου πώς μετέχει όχι μόνο η ψυχή αλλά το σώμα στις άκτιστες ενέργειες του Θεού το αναλύει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μιλώντας για το παθητικό της ψυχής, το οποίο ενώνει το σώμα με την ψυχή μας. Θεωρώ ότι είναι καιρός πλέον να γίνει γνωστή πιο αναλυτικά η διδασκαλία του Αγίου για πως συνδέεται η ψυχή με το σώμα και αντίστροφα, και αυτό βέβαια δεν έχει μόνο θεολογικό ενδιαφέρον έχει και ιατρικές προεκτάσεις, τις οποίες από καιρό ήθελα να εκθέσω, και τώρα με αφορμή τον κορωνοϊό ξεκινώ αυτή την εργασία που θα δημοσιεύω σταδιακά και θα παρουσιάσω στην αγάπη σας, φίλοι αναγνώστες, με έναν επιστημονικό χαρακτήρα για να αξιοποιηθεί και από την ιατρική-επιστημονική κοινότητα, και γι’ αυτό ζητώ την κατανόησή σας. Διότι θα έχει και κάποιο βαθμό δυσκολίας, άλλωστε δεν είναι καθόλου εύκολα αυτά τα θέματα έχουν το υψηλό επίπεδο της ανάλυσης του Αγίου Γρηγορίου. Θα είναι πολύ ενδιαφέρον, να μελετήσει κανείς τις σχετικά άρθρα. Εδώ κλείνοντας θα θέσουμε μόνο έναν προβληματισμό: Εφόσον, η Θεία Χάρις ενεργεί και στο βιολογικό μας σώμα, την ώρα που ενεργεί υπάρχει περίπτωση να υπερισχύει η ασθένεια; Και όμως το κάνει αυτό η Εκκλησιαστική διοίκηση της Εκκλησίας, η θεσμική, συστημική «Εκκλησία» της Νέας Τάξης! Γιατί το κάνει αυτό; Το συνειδητοποιήσατε; Διότι απομονώνει το έργο της από το έργο της Θείας Οικονομίας του Χριστού! Και όταν απομονώνει τον ρόλο της τότε που να βρεί την Χάρι; Πιστεύει ότι είναι μιά σαν τις άλλες θρησκείες και από τις άλλες Εκκλησίες του Χριστιανισμού, αφού εξίσωσε στο Κολυμβάρι τον ευατότης με αυτές. Αυτές όμως δεν έχουν την Θεία Χάρι!
§ Στην Εκκλησία σωζόμαστε με την απολύτρωση του Κυρίου γιατί αποδεχόμαστε το έργο της Θείας Οικονομίας.
§ Όταν ξεχωρίζουμε τον εαυτό μας από τα δεσποτικά γεγονότα του Σωτήρος Χριστού που συνιστούν το έργο της Θείας Οικονομίας δεν σωζόμαστε.
§ Αυτό που κάνει ο Οικουμενισμός ως Παναίρεση είναι να αποσυνδέει τους πιστούς από το έργο της Θείας οικονομίας. Πώς;
§ Το κάνει αυτό ο Οικουμενισμός διακηρύσσοντας ότι όλες οι θρησκείες είναι παράλληλοι οδοί σωτηρίας και αλλοιώντας έτσι το περιεχόμενο της Θείας Αποκαλύψεως, αυτά δηλαδή που μας φανέρωσε ο Χριστός, για την σωτηρία μας. Αυτό ως προς τον διαθρησκειακό Οικουμενισμό. Υπάρχει όμως και διαχριστιανικός Οικουμενισμός!
§ Με τον διαχριστιανικό Οικομενισμό πάλι νοθεύει την αυθεντική ερμηνεία της Θείας Αποκαλύψεως και την έκφρασή της από τους αγίους πατέρες όπως διατυπώθηκε στις Άγιες Συνόδους.
§ Ο τρόπος με τον οποίο το κάνει αυτό είναι να ανακατεύει τις αιρετικές ομολογίες με την Ορθόδοξη Εκκλησία.
§ Πώς το κάνει αυτό; Με διπλό τρόπο:
Ø Θεωρητικά με τις μή ορθόδοξες διατυπώσεις σε κοινές δηλώσεις, συμφωνίες, ομιλίες κ.λπ.
Ø Πρακτικά μέσα από την ποιμαντική και την λειτουργική της πράξη.
Με αυτή την πρακτική στην ποιμαντική και λειτουργική της πράξη η «Εκκλησία», και σε ένα θεωρητικό υπόβαθρο που ανακατεύει και νοθεύει την Πίστη της, και έτσι οι πιστοί μολύνονται όταν τους ακολουθούν ως εκκλησιαζόμενοι, ως προς την κοινωνία τους στην Πίστη αυτή που δεν εκφράζει την Ορθόδοξη Παράδοση που ερμηνεύει την Θεία Αποκάλυψη, έχουν την ευθύνη μαζί με τους εκκλησιαστικούς τους ταγούς για όλα την θεσμική πλέον εκτροπή στην Ορθοδοξία, αφού δεν τοποθετούνται αγωνιζόμενοι με ομολογία!