Βαϊβούρτη – (Μπαϊμπούρτ) Πόντου / Σταύρου Π. Καπλανογλου Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή

Γυμνιάδα – Βαιβερτη – Baiberdon και Παιπέρτη- Paiperte.–Παιπουρτ -Painpurth, – Baydbert – Σμπαδάπερτ – Bayburd – Baiburt

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Μπαϊμπούρτ (τουρκικά: Bayburt, αρμενικά: Բաբերդ) είναι πόλη στα βορειοδυτικά της Μικράς Ασίας, στις όχθες του ποταμού Τσορούχ (τουρκ. Çoruh, αρχ. ελλ. Άκαμψις). Στην περιοχή του ανατολικού Ποντίου.
Η πόλη περιβάλλεται από χαμηλά βουνά από τρεις πλευρές – από βόρεια, δυτικά και ανατολικά – είναι ανοιχτή μόνο από τη νότια πλευρά, όπου ο δρόμος πηγαίνει στο Karin.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Βρίσκεται μεταξύ της Αργυρούπολης και του Ερζερούμ και είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας
Βρίσκεται στην κοιλάδα Τσορούχ ακριβώς νότια της οροσειράς της Ανατολικής Μαύρης Θάλασσας.
Συνορεύει με τις επαρχίες Τραπεζούντας και Ριζαίου στα βόρεια, με το Ερζερούμ στα ανατολικά, με την Ερζιντζάν στα νότια και με την Αργυρούπολη στα δυτικά.
Απέχει από την Αργυρούπολη 75 χλμ , από το Ερζερούμ 125 χλμ και από την Τραπεζούντα 178 χλμ.
Σε Υψόμετρο 1.555 μέτρα

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΌΝΟΜΑ
– Γυμνιάδα
Η πόλη πιθανολογείται ότι βρίσκεται στη θέση της αρχαίας Γυμνιάδος.
– Βαιβέρτη – Baiberdon και Παιπέρτη- Paiperte .
Ήταν γνωστό με διάφορα ονόματα κατά τη Βυζαντινή περίοδο.
Ο Προκόπιος ονομάζει την πόλη Baiberdon , ενώ ο Κεδρηνός την αποκαλεί Paiperte Το όνομα προέρχεται από το μεσαιωνικό αρμενικό Baydbert Στην Ιστορία της Αρμενίας του Μόβσες του Χορέν, η πόλη ονομάστηκε Μπάιμπερδ
( Paypert)
.–ΠαιποΎρτ -Painpurth,
Με αυτη την ονομασία την αναφέρει τον 12ο αιώνα ο Μάρκο Πόλο όταν πέρασε από εκεί στα τέλη του αιώνα
– Baydbert
Πιστεύεται ότι το Baydbert αποτελείται από δύο λέξεις, το Bayd και το Bert . Το πρώτο έχει συζητηθεί τόσο πολύ, αλλά το αληθινό ετυμόνιο (ρίζα )δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο. Ωστόσο, το δεύτερο είναι πιθανότατα ένα αρμενικό δάνειο bert “φρούριο”.
– Σμπαδάπερτ
Ο Μωβσής ισχυρίζεται ότι το αρχαίο όνομα της πόλης ήταν Σμπαδάπερτ, σε σχέση με τον Σμπάτ Α’, ιδρυτή της δυναστείας των Μπαγκρατούνι
— Bayburd
Το όνομα της πόλης ήταν παλαιότερα στα τουρκικά Bayburd.)
– Baiburt.Στα αγγλικά
To Baiburt. στο Idex anatolicus χρονολογικό είναι καταχωρημένο ,
ως τα διαχρονικά ονόματα που είναι καταχωρημένα είναι
Το 474 μ.Χ…… Baiberton
Το 553 μ.Χ…… Baiberton
Το 961 μ.Χ…… Baiberton
Το 1075 μ.Χ….. Payburd
Το 1484 μ.Χ…. Bayburt
Και δίνει τις συντεταγμένες 40° 15′ 24” E, 40° 13′ 25” Β

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΩΣ ΤΟ 1922
Στην πόλη, όπου ο Χριστιανικός πληθυσμός (Αρμένιοι και Έλληνες ) ήταν υψηλός στα πρώτα χρόνια της οθωμανικής περιόδου, το ποσοστό του μουσουλμανικού πληθυσμού αυξήθηκε από τον 17ο αιώνα.
Σύμφωνα με το μητρώο αβαρίζ του 1642 μ.Χ. , υπήρχαν 6 γειτονιές και 12 κοινοτικές μονάδες στην πόλη, και υπήρχαν 475 (2850 κάτοικοι ) μουσουλμανικά και 247 (1682 κάτοικοι) χριστιανικά νοικοκυριά και 78 στρατιωτικοί που κατέγραφαν τον φόρο αβαρίζ.
Αν και το Bayburt διατήρησε τη σημασία του στην εμπορική ζωή τα επόμενα χρόνια, η σημασία του άρχισε να μειώνεται.
Στην απογραφή ανδρών του 1835 υπήρχαν 1.098 μουσουλμάνοι Τούρκοι και 296 μη μουσουλμάνοι (Αρμένιοι και Έλληνες).
.
Και τα στοιχεία που αφορούν τη νέα εποχή είναι αντιφατικά. Τα στατιστικά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία το Baberd είχε 180 σπίτια Αρμενίων και 820 Τουρκικά σπίτια το 1870, στα τέλη του 19ου αιώνα ο πληθυσμός του έφτασε τα 6000 άτομα και τις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου – 30000 άτομα, εκ των οποίων 10000– Αρμένιοι , και οι υπόλοιποι Τούρκοι, Έλληνες, Κούρδοι και άλλοι. Περίπου μέχρι τον 13ο και 14ο αιώνα, το Baberd ήταν μια αμιγώς αρμενική πόλη. Μετά από αυτό, χιλιάδες κάτοικοι ξένων εθνικοτήτων εγκαταστάθηκαν εδώ σε διαφορετικές εποχές. Το 1829, μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Αδριανούπολης, 1000 Αρμενικές οικογένειες μετανάστευσαν από την πόλη Baberd και τα περίχωρά της και εγκαταστάθηκαν στην Αρμενική Περιφέρεια και στην επαρχία Akhaltskha.
Το 1913 στο κέντρο της περιοχής (πόλη και οικισμοί ) ζούσαν 10.099 άνθρωποι, 8.184 από τους οποίους ήταν μουσουλμάνοι και 1.915 Αρμένιοι οι Έλληνες είχαν εξαφανισθεί

Δεν φαίνεται να είχαν μείνει ‘Ελληνες στην Βαιβούρτη την εποχή της ανταλλαγής 1923 ,πολύ πιθανόν αναγκαστήκαν κάτω από την πίεση των Τούρκων να μεταναστεύσουν στη περιοχή Τσάλκας της Γεωργίας κάτω από την πίεση των Τούρκων όπου εις ανάμνηση της πατρίδας τους έδωσαν το όνομα Μπαιμπούρτ που βρισκόταν κοντά στο χωριό Μπετάσεν

Αρχικά εγκαταστάθηκαν στο χωριό Μπετάσεν αλλά το 1831 ίδρυσαν το δικό τους χωριό με το όνομα Μπαιμπούρτ Το 1998 στο χωριό τους στην Γεωργία που πήρε και το όνομα Σαφάρ Χαραμπά από την τοποθεσία είχε 36 οικογένειες με 189 άτομα.

ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΒΑΙΒΟΥΡΤΗΣ
Κατάλογος Ελληνικών χωρίων στην Βαίβούρτη – BAYPURT.
Παϊπούρτ(η) – Paypourt(i)
Καράγιασμαχ – Karayiasmakh
Κόσκιρι – Koskiri
Παλαιχώρ – Palaikhor
Πουλούλε – Poulele
Τουρνάκαγια – Tournakayia
Τσαμούρ(ε)α – Tsamourea
Χαϊκια – Haykia
Χαλβά-Μαντέν – Halva-Maden
Χατράχ – Khatrakh

ΙΣΤΟΡΙΑ
Στους τύμβους (Siptoros), Çayıryolu (Sünür) και Gökçedere (Pulur) βρήκαν τα τελευταία ευρήματα της Χαλκολιθικής και της Εποχής του Χαλκού.
Το Bayburt, που ήταν ο χώρος διαβίωσης των Σκυθών, των Μακρόνων και των Χαλδών στην Αρχαιότητα, είναι μια πόλη που ιδρύθηκε στις παρυφές του ποταμού Çoruh και σε υψόμετρο 1550 μέτρων από τη θάλασσα.
— Κιμμέριους και Σκύθες
Μεταξύ 770-665 π.Χ, δέχτηκε επίθεση από Κιμμέριους και Σκύθες. –
– Μήδοι
Η περιοχή, που βρισκόταν στα χέρια των Μήδων για μικρό χρονικό διάστημα,
– Πέρσες
περιήλθε αργότερα στην περσική κυριαρχία.
– Αναφορά από τον Ξενοφώντα
Ο Ξενοφόν αναφέρει το Bayburt ως μια μεγάλη, πολυσύχναστη και πλούσια πόλη στο έργο του που ονομάζεται Anabasis.
Το Μπαϊμπούρτ, που ονομαζόταν τότε Γυμνιάς, είναι σκυθική πόλη.
– Βασίλειο του Πόντου
Το Bayburt, που συνδέεται με το βασίλειο του Πόντου από π.Χ.
–Ρωμαίοι
Περιήλθε στη Ρωμαϊκή κυριαρχία τη δεκαετία του ’40.
– Ομαγιάδες
Το Μπαϊμπούρτ, το οποίο κατελήφθη από τους Ομαγιάδες το 705 μ.Χ. –Βυζαντινοί
Καταλήφθηκε ξανά από τους Βυζαντινούς το 715. μ.Χ.
Το Μπαϊμπούρτ, το οποίο υπήρξε το σκηνικό συνεχών πολέμων μεταξύ Τούρκων και Βυζαντινών
–Τούρκοι
Από το 850 μ.Χ., έχει γίνει προσπάθεια εγκατάστασης Μουσουλμάνων Τούρκων. Με συνεχής επιθέσεις
Το 1048 μ.Χ., η περιοχή κατοικείται πλέον με πυκνό τουρκικό πληθυσμό. Το Bayburt κατακτήθηκε από τους Σελτζούκους το 1054 μ.Χ.
Το 1081 μ.Χ., το Μπαϊμπούρτ περιήλθε στην κυριαρχία των Υιών του Σαλτούκ, που υπαγόταν στο κράτος των Σελτζούκων, και στη συνέχεια των γιων του Μενγκούτσεκ.
Ο Άραβας περιηγητής και συγγραφέας Γιακούτ (1179 — 1229), διάσημος Βενετός περιηγητής Μάρκο Πόλο (XIII αιώνας), Ιταλός περιηγητής Χ. Barbabo (XV αιώνας) και άλλοι. Περάσαν από την περιοχή
Ο Yakut γράφει ότι η Βαιβέρτη είναι «μια πόλη με σπουδαίο όνομα και ομορφιά» «στην επαρχία του Ερζερούμ, στη γη της Αρμενίας». Στις σημειώσεις του για το ταξίδι του στην Κίνα (1271), ο Μάρκο Πόλο αναφέρει τα ορυχεία αργύρου στη νοτιοδυτική πλευρά του Μπάμπερντ και ο Χ. Ο Μπαρμπάμπο μαρτυρεί ότι χτίστηκε το 1474 μ.Χ.. είχε 1500 οικογένειες. Ως οχυρωμένη πόλη και σημαντικό εμπορικό κέντρο σε μια οδό διέλευσης,
Ο Ιταλός ταξιδιώτης Χ. Από τη μαρτυρία του Barbabon συνάγεται το συμπέρασμα ότι το Baberd είχε έως και 10 χιλιάδες κατοίκους τον 15ο αιώνα.
– Οικογένεια Γαβρά
Στη συνέχεια, ο Κυβερνήτης της Τραπεζούντας Teodor Gabras πήρε πίσω το Bayburt, το οποίο κατέλαβε ο Danişmentliler και στη συνέχεια οι Βυζαντινοί, και δήλωσε την κυριαρχία του.
– Μογγόλοι
Το Bayburt καταστράφηκε από την εισβολή των Μογγόλων. Περίπου 1000 Τουρκμάνοι στάλθηκαν στο Ντενιζλί από το Μπαϊμπούρτ, όπου εγκαταστάθηκαν 60.000 Τουρκμάνοι, με την αιτιολογία ότι βλάπτουν την περιοχή.
– Αναφορά από τον Εβλιγιά Τσελεμπή,
Ο Εβλιγιά Τσελεμπή, που επισκέφθηκε το Μπαϊμπούρτ, γράφει ότι ο Φατίχ ανάγκασε 3000 Τιρελιώτες να εγκατασταθούν στο Μπαϊμπούρτ.
–Ρώσοι το 1828 μ.Χ.
Το Μπαϊμπούρτ, το οποίο καταλήφθηκε από τους Ρώσους το 1828μ.Χ., νίκησε τους Ρώσους στο Αϊδιντέπε με τις δυνάμεις που συγκέντρωσε ο Σερασκέρ Οσμάν Πασάς. Ωστόσο, οι Ρώσοι, που αργότερα επέστρεψαν με ενισχύσεις, ανάγκασαν τον Σερασκέρ Οσμάν Πασά να υποχωρήσει μέχρι το Κελκίτε. Με αποτέλεσμα την ήττα στο Aydıntepe, οι Ρώσοι έκαψαν και κατέστρεψαν το Bayburt.
. Η ρωσική κατοχή συνεχίστηκε μέχρι τον Οκτώβριο του 1829.
–Ρώσοι το 1916 μ.Χ.
Στη σύγχρονη εποχή, η Βαιβερτη απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό ξανά κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το 1916,
Οι Ρωσικές δυνάμεις και οι συνεργάτες τους Αρμένιοι, που μπήκαν στο Μπαϊμπούρτ στις 16 Ιουλίου 1916 μ.Χ., καταδίωξαν τους Τούρκους και ήταν φυσικό για τους τελευταίους μια και ήδη είχαν δει την διάθεση σε όλη την Μικρά Ασία για οριστική εξόντωση τους
Το 1918, περιήλθε ξανά στην τουρκική κατοχή.
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΒΑΥΒΕΡΤΗΣ ( Bayburt )
Η Βαυβέρτη ήταν μια οχυρή πόλη. φημιζόταν για το φρούριο του, που βρισκόταν στο βόρειο τμήμα, σε δύσβατο σημείο περιτριγυρισμένο από βουνά, περιτριγυρισμένο από όλες τις πλευρές με διπλά τείχη
Το Κάστρο Bayburt είναι ένα ιστορικό κάστρο που βρίσκεται σε ένα λόφο με θέα στην πόλη Bayburt .
Δεν είναι γνωστό πότε και από ποιον χτίστηκε το κάστρο για πρώτη φορά.
Λέγεται ότι το Κάστρο Bayburt, που χτίστηκε από τους Ουράρτους, επισκευάστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βυζαντινού
αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ (527-565 μ.Χ.) ενίσχυσε περαιτέρω το Baberd με νέες αμυντικές κατασκευές και έχτισε επίσης το νέο φρούριο που έφτασε στις μέρες μας στην ερειπωμένη του κατάσταση.
. Το φρούριο του στάθηκε μέχρι τον 19ο αιώνα. το πρώτο μισό και καταστράφηκε το 1829. κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο.
Πέραν αυτού, σώζονται λείψανα άλλων οχυρώσεων γύρω από την πόλη.
Το κάστρο επισκευάστηκε σε διάφορες εποχές.
Το Κάστρο Bayburt, ένα από τα πρώτα μέρη που κατέλαβαν οι Τούρκοι στην Ανατολία, οχυρώθηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Σελτζούκων , των Saltuks και των Danishmends .
II. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Tuğrul Shah, γιου του Kılıçarslan , ο οποίος ήταν ο διαχειριστής του Ερζερούμ , το κάστρο υπέστη την πιο εκτεταμένη και θεμελιώδη επισκευή ενάντια στις απειλές που μπορεί να προέρχονται από την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας .
Ο λόφος όπου βρίσκεται το Κάστρο Bayburt.
Το 1514 μ.Χ., αφού η πολιορκία του Bayburt έπεσε στα χέρια των Οθωμανών , ο Süleyman I και ο III. Έχει υποστεί σημαντικές επισκευές κατά την περίοδο Μουράτ .
Ο Evliya Çelebi, ο οποίος επισκέφτηκε το Bayburt το 1647 , δήλωσε ότι υπήρχε μια γειτονιά 300 κατοικιών και ένα τζαμί μέσα στο κάστρο. Το κάστρο καταστράφηκε στον Οθωμανο-ρωσικό πόλεμο 1828-1829 μ.Χ. . Η περιφέρεια του κάστρου είναι πάνω από 2 χιλιόμετρα μήκος και το ύψος των τειχών είναι 30 μέτρα

ΟΙ ΓΕΦΥΡΕΣ
Στην επικράτεια της πόλης, υπήρχαν 5 πέτρινες γέφυρες πάνω από τον ποταμό Chorrokh, που ένωναν τις δύο κύριες συνοικίες της πόλης απλωμένες στη δεξιά και την αριστερή πλευρά του ποταμού.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ – ΠΑΙΔΕΙΑ
Υπάρχουν πληροφορίες για ύπαρξη 4 Αρμενικών εκκλησιών στις αρχές του 20ου αιώνα αλλά δεν υπάρχουν πληροοριες αν απεμεινα μ εκκλησίες των Ελληνορθοδόξων Χριστιανών
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Λόγω της ευνοϊκής γεωγραφικής του θέσης, το Baberd ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ένας από τους σημαντικούς σταθμούς στον εμπορικό δρόμο από την Τραπεζούντα προς την Καρίν και μετά προς την Περσία. Ο Μπάμπερντ είχε ενεργές εμπορικές σχέσεις με τη Γένοβα και τη Βενετία.
Η εμπορική ζωή στην Βαιβέρτη ήταν ζωηρή στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Κάθε χρόνο τον Μάιο ή τον Ιούνιο διοργανωνόταν στην πόλη μια έκθεση διάρκειας δύο εβδομάδων, όπου εκτός από τοπικά προϊόντα πωλούνταν διάφορα εισαγόμενα προϊόντα όπως υφάσματα, γυαλί, κρυστάλλινο γυαλί, πήλινα, πορσελάνινα αγγεία και άλλα προϊόντα
Υπήρχαν 40 χάνια, μια μεγάλη αγορά με δεκάδες μαγαζιά και πάγκους διατεταγμένα σε σειρές στις τέσσερις πλευρές του δρόμου
. Εξίσου σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή της πόλης έπαιξαν τα επαγγέλματα: κοσμήματα, σιδηρουργία, νηματουργία και υφαντική, ταπητουργία κ.λπ.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, αρκετές μικρές και σχετικά χαμηλού επιπέδου επιχειρήσεις της βιομηχανίας τροφίμων και ελαφριάς βιομηχανίας εμφανίστηκαν σταδιακά .
Το 1915 λειτουργούσαν στην πόλη 481 καταστήματα και περίπτερα, 177 μύλοι, 3 ελαιουργεία, 19 φούρνοι, 1 βυρσοδεψείο, σαπωνοποιεία, βαφεία και χρωμάτων και κεριών. κηροποιεία. Οι κάτοικοι κατά πλειοψηφία Αρμένιοι ασχολούνταν με το εμπόριο και τη βιοτεχνία (κοσμήματα, χαλκουργία, ωρολογοποιία, υποδηματοποιία, ξυλουργική κ.λπ.).
–Γεωργία
Ένα μέρος του πληθυσμού της πόλης ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σύμφωνα με πληροφορίες που δίνουν κάποιες πηγές, στις αρχές του 20ου αιώνα λειτουργούσαν εδώ 3 ελαιουργεία και πολλοί μύλοι.
Από τα ς γεωργικά προϊόντα, στην επαρχία παράγονται ποικιλίες δημητριακών, κτηνοτροφικές καλλιέργειες, ζαχαρότευτλα και μικρή ποσότητα οπωροκηπευτικών και οι ανάγκες σε λαχανικά της επαρχίας καλύπτονται γενικά από άλλες επαρχίες.
Το μεγαλύτερο μέρος της γης είναι άγονο και βρίσκεται στην κοιλάδα Çoruh.
Η αρδευόμενη γεωργία είναι περιορισμένη
– Κτηνοτροφία
Η κτηνοτροφία είναι η σημαντικότερη πηγή εισοδήματος στην επαρχία. Το κλίμα και το έδαφος ήταν κατάλληλα για κτηνοτροφία.
Βοηθούσε η ύπαρξη πολλών βοσκότοπων.
–Μελισσοκομικά
Μικρός αριθμός οικογενειών που ασχολιόταν με τη μελισσοκομία
–Ο δρόμος του μεταξιού
Η επαρχία Bayburt είναι μια στάση στον «Δρόμο του Μεταξιού και των Μπαχαρικών» μεταξύ της Τραπεζούντας και του Ιράν, που είναι ένας πολύ παλιός εμπορικός δρόμος διαμετακόμισης.
– Άργυρος και χαλκός
Στη γύρω περιοχή υπήρχαν αχρησιμοποίητα αποθέματα αργύρου, που αναφέρονται στους αρχαίους συγγραφείς, και ορυχεία χαλκού, τα οποία εκμεταλλεύονταν κάποιος Τούρκος πασάς και ένας Αρμένιος έμπορος-.
–Ιαματικές πηγές
. Υπήρχουν επίσης ιαματικές πηγές στη γύρω περιοχή.

΄ΔΙΩΞΕΙΣ ΑΡΜΕΝΙΩΝ
Η μοίρα του αρμενικού πληθυσμού της Βαιβέρτης ήταν τραγική.
Οι Τούρκοι έσφαξαν τους Αρμένιους εδώ για πρώτη φορά στις 30 Σεπτεμβρίου 1895, εξισλαμίζοντας βίαια τους επιζώντες.
Κατά τη σφαγή των Χαμιδιών, Αρμένιοι κληρικοί και δάσκαλοι σφαγιάστηκαν μέχρι το τελευταίο άτομο.
Ακόμα πιο τρομερό ήταν το αρμενικό πογκρόμ που οργάνωσαν οι Νεότουρκοι κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η μεγάλη σφαγή του 1915, με αποτέλεσμα η πόλη Bayburt να ερημωθεί πλήρως.
ΣΉΜΕΡΑ
Ο εκτιμώμενος πληθυσμός Του Bayburt είναι 32.782 άτομα (2010)
Σήμερα, ο πληθυσμός της επαρχίας του Bayburt, που περιλαμβάνει 2 περιφέρειες (Aydıntepe, Demirözü), 9 δήμους και 168 χωριά, ο πληθυσμός ανερχόταν σε 107.330 (41.295 πόλεις, 66.035 χωριά) το 1990, 97.358 το 2000 μ.Χ.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.