Αττάλεια: Ιστορική αναδρομή της αρχαίας Αττάλειας έως το 1992 – Όλβια – Αρχαιολογικά κατάλοιπα – Απασχόληση

Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΠΟΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΘΕΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΤΤΑΛΟ Β΄ ΤΗΣ ΑΤΤΑΛΕΙΑΣ ;

Προβληματιστήκαμε αναζητώντας την πόλη που βρισκόταν στην θέση της Αττάλειας πριν από την ίδρυση της από τον Άτταλο τον Β’ , καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι κατά πάσα πιθανότητα η πόλη αυτή ήταν η Όλβια για την οποία συγκεντρώσαμε κάποιες πληροφορίες και ελπίζουμε σύντομα να τις δημοσιεύσουμε.

Σε αυτό βοήθησε το γεγονός ότι ήταν γνωστή η θέση που βρισκόταν οι καταρράκτες και που σήμερα βρίσκονται μέσα στον αστικό ιστό της μεγαλούπολης των 1.200.000 ανθρώπων που κατοικούν σε αυτή μόνιμα

Και βεβαίως λάβαμε υπόψιν οι αναφορές του Στράβωνα , του Πλινίου και κυρίως οι συντεταγμένες του Πτολεμαίου του γεωγράφου

Το συμπέρασμα είναι ότι η Όλβια  που ήταν δυτικά και η Αττάλεια που ήταν ανατολικά των καταρρακτών με τα χρόνια συνενώθηκαν και υπερίσχυσε το όνομα της Αττάλειας, κάτι που μπορεί να έγινε από τα χρόνια του Πλινίου, με την διαφορά ότι αυτός χρησιμοποίησε το όνομα της Όλβια.

– Γράφει ο Στράβων αφού αναφέρει την Φασέλη στη Λυκία:

Η Όλμπια ήταν η πρώτη πόλη στην Παμφυλίας και αναφέρει ότι μετά τον ποταμό Καταρράχτες στη συνέχεια, ήταν η Αττάλεια, μια πόλη που ιδρύθηκε από τον Άτταλο Β ‘τον Φιλάδελφο ( 220π.Χ. – 158 π.Χ) βασιλιά της Περγάμου.

Κατά συνέπεια, τοποθετεί τις Καταρράχτες δυτικά της Αττάλειας.

Ο Στράβων περιγράφει ότι οι Καταρράκτες πέφτουν από ψηλό βράχο και ο θόρυβος του καταρράκτη ακούγεται από  μεγάλη απόσταση.

Ο Στράβων δεν θεώρησε απαραίτητο να διευκρίνισή ότι πέφτει  στη θάλασσα.

– Ο Πλίνιος αναφέρει την Όλβια, αλλά όχι την Αττάλεια,, αν και αναφέρεται στους Καταρράκτες. Συμπέρασμα πιθανόν η Αττάλεια να ήταν υποδεέστερη της Όλβια.

– Ο Πτολεμαίος αναφέρει την Όλβια, την Αττάλεια, και τους Καταρράκτες.

Με τις συνταγμένες που δίδει συμφωνεί απόλυτα με την σειρά του Στράβωνα.

Με σημερινές τιμές δίνει την Όλβια περίπου 7 με 9 χλμ. δυτικά των καταρρακτών όπως ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα και την Αττάλεια 10 με 12 χλμ βορειοανατολικά  της Αττάλειας (Σήμερα μετά από ανθρώπινη παρέμβαση έγινε εκτροπή της κοίτης που μεταφέρθηκε ανατολικότερα )

Οι καταρράκτες βρίσκονται σήμερα μέσα στην πόλη της Αττάλειας με βάση τις συντεταγμένες του Πτολεμαίου .

– **Στο κολάζ φωτογραφιών έχουμε ένα χάρτη του 1689 μ.Χ. που στηρίχθηκε στις συντεταγμένες του Πτολεμαίου και φαίνεται η παλιότερη ροή του ποταμού.

Η σύγχρονη πόλη Αττάλεια, καταλαμβάνει όλο το παραλιακό μέτωπο δυτικά και ανατολικά  των καταρρακτών του ποταμού  Duden Su.  (αρχαία Ελληνικά , ποταμός Καταρράκτες ¨που βρισκόταν ανατολικά της Όλβιας.

ΙΣΤΟΡΙΑ & ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ

– Νεολιθική Περίοδο,

Τα ευρήματα στο σπήλαιο Karain*, 27 χλμ. βορειοδυτικά της Αττάλειας, χρονολογούνται στην Παλαιολιθική και τη Μεσολιθική περίοδο και έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανασύνθεση της πρώιμης ιστορίας του χώρου.

Κατά τη διάρκεια της εποχής του Χαλκού η περιοχή της Αττάλειας πέρασε στη σφαίρα επιρροής των Χετταίων.

Σύμφωνα με χετιτικά κείμενα, η περιοχή της Αττάλειας περιλαμβανόταν στα επονομαζόμενα εδάφη των «lukka»**, που πιθανότατα αποτελούσαν την ιστορική περιοχή της Λυκίας.

*Το Karain Cave ( Karain Mağarası ) είναι ένας παλαιολιθικός αρχαιολογικός χώρος

που βρίσκεται στο χωριό Yağca,

Ένα κομμάτι ενός κρανίου του Νεάντερταλ που ανακαλύφθηκε και χρονολογείται επιβεβαιώνει την ανθρώπινη κατοίκηση από την πρώιμη Παλαιολιθική ηλικία μεταξύ 150.000 και 200.000 ετών πριν. Οι ερευνητές τεκμηρίωσαν τη συνέχεια της ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο για μια περίοδο άνω των 25.000 ετών, από τη Μεσολιθική , τη Νεολιθική και τη Χαλκολιθική , έως την Εποχή του Χαλκού . Υποτίθεται ότι κατά την περίοδο του ελληνικού αποικισμού της Μικράς Ασίας ( Εποχή του Σιδήρου ), το σπήλαιο είχε θρησκευτική λειτουργία, όπως υποδηλώνουν ελληνικές επιγραφές και διακοσμήσεις, που είναι λαξευμένες στο βράχο μπροστά από την είσοδο.

** «lukka»,

Η Λούυκα ήταν λαός της θάλασσας που σε συμμαχία με άλλους λαούς έδρασαν στην 2η χιλιετία π.Χ. και σε συνεργασία με άλλους λαούς συνέβαλαν μεταξύ των άλλων στην διάλυση της αυτοκρατορίας των Χετταίων η συμμαχία των λαών διαλύθηκε τον 12ο αιών π.Χ. όταν αντεπετέθησαν στην Αίγυπτο και έχασαν την μάχη.

– Φρύγες

Το τέλος της χετιτικής επιρροής στην περιοχή συνέπεσε με την εισβολή των Φρυγών

— 700 – 546 π.Χ .: Λυδική περίοδος

Στη συνέχεια η περιοχή αποτέλεσε τμήμα των λυδικών κτήσεων από τον 7ο αι. π.Χ

— 546 – 336 π.Χ . : Περσική περίοδος

Η μάχη των Σάρδεων το 546 π.Χ., όπου οι Πέρσες νικησαν και κατέλαβαν την Μ. Ασία ήταν το τέλος της Λυδικής κυριαρχίας .

– Μέγας Αλέξανδρος

Ο Μέγας Αλέξανδρος έβαλε τέλος στην κυριαρχία των Περσών στη νότια Μικρά Ασία περί το 334 π.Χ

– Ελληνιστική περίοδος 323 π.Χ.- 188 π.Χ.

Μετά το θάνατό του (323 π.Χ.), και την επακόλουθη διαίρεση του κράτους του μεταξύ των στρατηγών του, η Παμφυλία συμπεριλαμβανόταν στις περιοχές που πέρασαν στον έλεγχο του Αντιγόνο

* 301 – 188 π.Χ .: Κρατική διοίκηση του Πλειστάρχου του Σελευκιδικού Βασιλείου

Οι διάδοχοι του Αλεξάνδρου συνέχισαν τις αντιπαλότητες τους μέχρι το 188 π.Χ., όταν

ο Αντίοχος Γ΄ υπέγραψε τη συνθήκη ειρήνης της Απάμειας με τους Ρωμαίους.

– 188 π.Χ. Βασίλειο της Περγάμου

* Η ιστορία της ελληνικής πόλης Πέργαμος αρχίζει στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. και μέχρι την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντική.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Μυσίας. Στα 293 π.Χ. ο Έλληνας βασιλιάς Λυσίμαχος ασφάλισε στο οχυρό του λόφου τους θησαυρούς του και ανάθεσε στο στρατηγό του Φιλέταιρο να τους φυλάει.

Ο Φιλέταιρος, μετά το θάνατο του Λυσίμαχου και με τα 9.000 τάλαντα των θησαυρών, ένα ποσό τεράστιο για την εποχή του, ίδρυσε το μικρό κρατίδιο της Περγάμου, που το κράτησε μέχρι το θάνατό του.

Ο Άτταλος Α΄, ο απόγονός του, χρησιμοποίησε το μεγαλύτερο μέρος του θησαυρού για να εξωραΐσει την Πέργαμο κι ο

Ευμένης Β΄, ο διάδοχός του, έχτισε ένα πλήθος ναών και δημόσιων κτηρίων και ανάμεσά τους το βωμό της Περγάμου.

**Η Συνθήκη της Απάμειας ήταν μια συνθήκη η οποία πραγματοποιήθηκε το 188 π.Χ. και σηματοδότησε το τέλος των Αντιοχικών πολέμων, όπως ονομάσθηκαν, ανάμεσα στους Ρωμαίους και τους Σελευκίδες του Αντίοχου Γ’ του Μέγα.

Μετά τη Μάχη της Μαγνησίας και την ήττα του Αντίοχου Γ’ του Μέγα, ο τελευταίος υπέγραψε το 188 π.Χ. ειρήνη με τους Ρωμαίους που οδήγησε στην οριστική απώλεια των κτήσεων που είχαν κατοχυρώσει την παρουσία του Αντιόχου στο χώρο του Αιγαίου και συνέβαλε στην αύξηση της δύναμης των συμμάχων της Ρώμης Ρόδου με την παραχώρηση της Λυκίας και τμήματος της Καρίας και Περγάμου. Εξαίρεση αποτελούσε και μια σειρά αυτόνομων στο παρελθόν ελληνικών πόλεων που ανέκτησαν την ελευθερίας τους .Από τους όρους της συνθήκης επωφελήθηκαν ιδιαίτερα οι βασιλείς του Περγάμου, που ανήλθε ως αντίπαλη δύναμη στη Μικρά Ασία.

– Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΤΤΑΛΕΙΑΣ

Έτσι, μερικές δεκαετίες αργότερα ο Άτταλος Β΄ του Περγάμου έχτισε στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία την πόλη στην οποία έδωσε το όνομά του . Ίδρυση της πόλης της Αττάλειας στην θέση πιθανόν της Όλβιας και που σήμερα είναι γνωστή ως Antalya.

Η πόλη προοριζόταν να γίνει το κυρίως λιμάνι του βασιλείου του Περγάμου και αυτό αποτέλεσε τη βάση της ευημερίας της: σύντομα εξωραΐστηκε με εξαιρετικά δημόσια κτήρια και απέκτησε πλούσια πολιτιστική ζωή.

–Ρωμαίοι 133 π.Χ — 395 μ.Χ . : Ρωμαϊκή περίοδος

Το 133 π.Χ. ο βασιλιάς Άτταλος Γ΄ του Περγάμου κληροδότησε το βασίλειό του στους Ρωμαίους.

– Πειρατική περίοδος της Παμφυλίας 133 π.Χ – 65 π.Χ .

Σε αυτή την πρώιμη για την περιοχή Ρωμαϊκή περίοδο η πόλη και τα περίχωρα της υπέφεραν από πειρατές, οι οποίοι, με βάση τις ακτές της Κιλικίας,

Το 43 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Κλαύδιος συνέστησε την επαρχία Λυκίας-Παμφυλίας.

Αυτό το γεγονός σημάδεψε την αρχή μιας νέας περιόδου ευημερίας για την Αττάλεια, που έφτασε στο αποκορύφωμά της στον ύστερο 2ο και τον πρώιμο 3ο αιώνα. Αν και την Αττάλεια την είχε επισκεφθεί ο Απόστολος Παύλος,7 που έκανε ένα σύντομο κήρυγμα, ο χριστιανισμός άρχισε να διαδίδεται ουσιαστικά στην περιοχή κατά το 2ο αιώνα.

– Η λατρεία των θεών την προχριστιανική περίοδο

Οι πληροφορίες για τους θεούς και τις θεότητες που λατρεύονταν στην Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή Αττάλεια συνάγονται κυρίως από αντικείμενα και νομίσματα που βρέθηκαν στην Αττάλεια αλλά και σε γειτονικές πόλεις.

Οι πιο συνηθισμένοι είναι ο Δίας, η Αφροδίτη, η Αθηνά, η Νέμεση, ο Ερμής, ο Απόλλωνας, ο Ηρακλής και οι Διόσκουροι. Κεφαλές του Άττη και ένα άγαλμα του Πριάπου μαρτυρούν επίσης μια θρησκευτική ατμόσφαιρα συνδεδεμένη με τη γονιμότητα, ενώ περιλαμβάνονται και αιγυπτιακές θεότητες, όπως ο Σάραπης, η Ίσιδα και ο Αρποκράτης.

– Η διέλευση του Αποστολου Παύλου

Στις αρχές 44 μ.Χ.-τέλος 45 μ.Χ. (κατ’ άλλους 46-48 μ.Χ.) στην πρώτη αποστολική περιοδεία περνά από την Αντιόχεια, Σελεύκεια, Κύπρος, Πέργη Παμφυλίας, Αντιόχεια Πισιδίας, Ικόνιο, Δέρβη Λυκαονίας, Λύστρα,, Αντιόχεια Συρίας και βεβαίως για να πάει στην τότε σπουδαία πόλη την Πέργη και πιο βόρεια περνά από το λιμάνι της Αττάλειας

Ο Απόστολος Παύλος, ο Απόστολος και ο Άγιος Βαρνάβας ξεκίνησαν από το λιμάνι για την ευαγγελική αποστολή τους στην Αντιόχεια .της Πισιδίας

Το ταξίδι του από τη βόρεια γη που είναι γνωστή ως Πισιδία στο λιμάνι της Αττάλειας τιμάται τώρα από το πρόσφατα χαρτογραφημένο μονοπάτι.

Από την Πάφο πήγαν στην Πέργη της Παμφυλίας. Από εδώ τους εγκατέλειψε ο Μάρκος, που γύρισε στα Ιεροσόλυμα. Η Αντιόχεια της Πισιδίας ήταν ο επόμενος σταθμός του Παύλου και του Βαρνάβα. Στην πόλη αυτή κήρυξαν όχι μόνο στη συναγωγή αλλά και στους Εθνικούς που ήταν προσήλυτοι στον Ιουδαϊσμό. Η παρουσία τους στην Αντιόχεια ήταν εντυπωσιακή, ώστε οι Ιουδαίοι ξεσήκωσαν εναντίον τους τον κόσμο και τις αρχές της πόλης. Ο Παύλος και ο Βαρνάβας αναγκάστηκαν τότε να εγκαταλείψουν την Αντιόχεια και να πάνε στο Ικόνιο (Πρ. 13, 4-52).

Την άλλη ημέρα ο Παύλος και ο Βαρνάβας πήγαν στη Δέρβη, όπου άγρευσαν αρκετούς. Από τη Δέρβη επέστρεψαν στα Λύστρα, στο Ικόνιο και την Αντιόχεια για να στηρίζουν τους πιστεύσαντες και να χειροτονήσουν γι αυτούς Πρεσβυτέρους σε κάθε Εκκλησία. Μέσω της Πισιδίας ήρθαν στην Παμφυλία, κήρυξαν στην Πέργη και κατέβηκαν στην Αττάλεια.

– 395 μ.Χ .: Έναρξη της βυζαντινής κυριαρχίας.

Στη διάρκεια της Πρώιμης Βυζαντινής περιόδου, ιδιαίτερα τον 5ο και 6ο αιώνα, η Αττάλεια γνώρισε μία ακόμη φάση εξέλιξης. Κατά τους αιώνες αυτούς αναπτύχθηκε σε αξιόλογο εμπορικό κέντρο και επεκτάθηκε ακόμα και έξω από τα τείχη της

– 655 μ.Χ . : Μάχη του Zat-el Şenari μεταξύ των βυζαντινών και ισλαμικών δυνάμεων ναυτικών μπροστά από την Αττάλεια.

Μια νέα εποχή θαλάσσιων επιδρομών και ανασφάλειας άρχισε. Η Αττάλεια και η περιοχή της γνώρισαν μια σύντομη περίοδο αραβικής κατοχής υπό το ναύαρχο Karinoglu Fazl το 860, σύντομα όμως ξαναπέρασαν στα χέρια των Βυζαντινών

ΟΙ ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ

– 1085 μ.Χ . : Ο Σουλεϊμάν Σάχ παίρνει την Αττάλεια.

. Η περιοχή περιήλθε στην κυριαρχία των μουσουλμάνων το 1085, με την έλευση του Σελτζούκου σουλτάνου Σουλεϊμάν Σαχ

– 1103 μ.Χ . : Ο Βυζαντινός στρατός ανακαταλαμβάνει την Αττάλεια από τους Ανατολικούς Σελτζούκους.

Το 1103 καταλήφθηκε από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό

Αυτές οι εναλλαγές εξουσίας συνέβησαν συνολικά έξι φορές. Από το 1120 έως το 1206 η Αττάλεια αποτέλεσε ξανά τμήμα του Βυζαντίου

– 11ος αιών μ.Χ.

Στην γεωγραφική έκταση της σημερινής περιφέρειας Αττάλειας στην οποία ανήκε η Λυκία, η Παμφυλίας, τμήμα της Πισιδίας και της Κιλικίας κατά τους Βυζαντινούς χρόνους υπήρχαν οι μητροπόλεις Πέργης , Σίδης, Μύρων και από τον 11ο αιώνα η επισκοπή Αττάλειας ονομάζεται Μητρόπολη υπό τον τίτλο ΄΄Περγης και Αττάλειας΄΄ με δεκάδες επισκοπές.

— 1206 – 1207 μ.Χ .: Οι Ανατολικοί Σελτζούκοι ανακαταλαμβάνουν την πόλη αό τους Βυζαντινούς.

— Το 1206 όμως υποτάχθηκε στο σουλτάνο Gyaseddin Keyhusrev Α΄

– Από το 1220 η πόλη χωρίσθηκε σε δύο τμήματα, το χριστιανικό και του μουσουλμανικό. Η πλευρά των χριστιανών ξεκίνησε εμπορικές συναλλαγές με δύο άλλες βασικές θαλασσοπόρες πόλεις, τη Γένουα και τη Βενετία.

– Η Αττάλεια ανεξάρτητο κράτος

.. Όταν η Σελτζουκική δυναστεία δεν μπορούσε πλέον να αντέξει την πίεση που ασκούσαν επάνω της οι Ιλχανίδες, ξεκίνησε η περίοδος των ανεξάρτητων εμιράτων. Κατά την περίοδο αυτή η Αττάλεια παρέμεινε ανεξάρτητο εμιράτο για 95 χρόνια.

– 1308 μ.Χ – 1321 μ.Χ.: Ίδρυση του Πριγκιπάτου της Teke στην Αττάλεια.

Η Μπεϊλίκ Ανατολίας του Τεκέ με πρωτεύουσα την Αττάλεια , ήταν ένα από τα σύνορα πριγκιπάτων συστάθηκε με Oghuz τουρκικές φυλές, μετά την πτώση του Σελτζούκων Σουλτανάτο του Ρουμ .

Η δυναστεία Teke ξεκίνησε με μια κατανομή εδαφών μεταξύ δύο αδελφών της γειτονικής Beylik της δυναστείας Hamidid .

Ο Yunus Bey έγινε ο πρώτος κυβερνήτης του beylik. Οι κάτοικοι μιλούσαν ανατολικά τουρκικά

Η τουρκική επαρχία της Αττάλειας ονομάστηκε υπο-επαρχία ( sanjak ) του Teke μέχρι τα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας της Τουρκίας . Η χερσόνησος δυτικά της Αττάλειας ονομάζεται Teke Peninsula .

– 14ος αιών. Οι έριδες στην περιοχή της Αττάλεια με εναλλαγή μητροπολιτών και αρμοδιοτήτων.

Ολόκληρο σχεδόν τον 14ο αιώνα στην Χριστιανική κοινότητα της Αττάλειας επικρατεί μια θλιβερη κατάσταση συγκεκριμένα:

Η μητρόπολη Αττάλειας διοικούνταν από επιτόπου ευρισκόμενο μητροπολίτη, ο οποίος από απροσδιόριστο χρόνο προ του 1316 και επωφελούμενος της απουσίας αρχιερέων σε γειτονικές επαρχίες, όπως η Μύρων πιθανότατα και η Σίδης, επενέβαινε αντικανονικά στη διοίκησή τους, γεγονός που είχε επισημανθεί από το Πατριαρχείο και έγιναν παρατηρήσεις
Το 1317-ο μητροπολίτης πάει στην Πόλη θέτει το πρόβλημα και αναφέρει την αυθαίρετη και καταχρηστική διαχείριση των ναών και μονών της επαρχίας εκ μέρους κληρικών και λαϊκών που ήταν επιφορτισμένοι με την επιμέλεια αυτών και από την οικειοποίηση των σχετικών όρων που οδήγησε τους παραπάνω ναούς και τις μονές στην ερήμωση.
Από ότι φαίνεται η κατάσταση δεν διορθώθηκε και ο κάθε μητροπολίτης της περιοχής σήκωνε το δικό του ΄΄Μπαϊράκι΄΄ έτσι έχουμε :

^{*Ο Γερμανικοπόλεως}

^{Το 1361 αναλαμβάνει την Μητρόπολη ο Γερμανικοπόλεως που ήταν του κλίματος Αντιοχείας}

^{* Ο Θεόφιλος}

^{Εκλέγεται το 1381 ο Θεόφιλος ως μητροπολίτης Πέργης και Ατταλείας , πότε όμως δεν είναι γνωστό αν είχε μεταβεί στην επαρχία του}

^{*Ο Μητροπολίτης Ικονίου}

^{Το ίδιο έγινε αργότερα με το μητροπολίτη Ικονίου, για τον οποίο πληροφορούμαστε ότι το 1385 είχε εγκαταλείψει την έδρα του και είχε εγκατασταθεί στην Αττάλεια,}

^{* Μητροπολίτης Μύρων.}

^{Την ίδια εποχή στην επαρχία παρενέβαινε και ο μητροπολίτης Μύρων.}

^{* Ο Μητροπολίτης, ήταν ο Αθανάσιος}

^{Ο επόμενος μητροπολίτης, ήταν ο Αθανάσιος, από το 1386μέχρι το Φεβρουάριο του 1389}

^{* Ο Μητροπολίτης Μύρων Ματθαίο}

^{εκ νέου υπαγωγή της επαρχίας Αττάλειας στον Μύρων Ματθαίο, αυτή τη φορά με επίσημη πατριαρχική έγκριση}

^{* Ο Μητροπολίτης Σελεύκειας Θεόδοτος}

^{Γύρω στο 1393-1394 ο μητροπολίτης Σελεύκειας Θεόδοτος επιδίωξε να αναλάβει τη διοίκηση της επαρχίας Αττάλειας, αφαιρώντας τη από την μητρόπολη Μύρων
* Μητροπολίτης Αττάλειας Θεοφύλακτου,}

^{Το 1397, αποφασίστηκε η εκλογή νέου μητροπολίτη Αττάλειας, του ιερομόναχου Θεοφυλάκτου, ο οποίος αναλαμβάνοντας και τη διοίκηση της επαρχίας Σίδης εγκαταστάθηκε στην Αττάλεια, για να φύγει όμως σε μικρό χρονικό διάστημα και να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη, πριν από το Μάιο 1400, λόγω των πιέσεων εκ μέρους των τοπικών αρχών
*Ενδεχόμενα υπό τη διοίκηση του μητροπολίτη Μύρων.
Οπότε από το Μάιο του 1400 που ο Θεοφύλακτος εκλέχθηκε μητροπολίτης Σουγδαίας και Φούλλων, η μητρόπολη Αττάλειας βρέθηκε ξανά χωρίς αρχιερέα και ενδεχομένως επανήλθε υπό τη διοίκηση του μητροπολίτη Μύρων.}

^{Σε όλες τις μεταγενέστερες αναφορές οι επαρχίες Αττάλειας, Μύρων και Σίδης βρίσκονται υπό ενιαία διοίκηση (με εξαίρεση την περίοδο 1785-1790 οπότε ενεργοποιείται αυτόνομη αρχιεπισκοπή Μύρων με χώρο αρμοδιότητας την κυρίως επαρχία Μύρων).}

– Εικόνα της πόλης το 1335-1340 μ.Χ.

Ο Άραβας ταξιδιώτης Ibn Battuta, ο οποίος ήρθε στην Αττάλεια μεταξύ 1335-1340 σε μια περίοδο όπου κυριαρχούσαν οι ανατολικές αρχές, λέει τα ακόλουθα, μιλώντας για την Αττάλεια:

΄΄Οι άνθρωποι της πόλης εγκαταστάθηκαν σε ξεχωριστές γειτονιές ανάλογα με τη φυλή και τη θρησκεία τους. Οι χριστιανοί έμποροι ζουν στη γειτονιά που ονομάζεται Μίνα. Ένα τείχος περιβάλλει αυτήν τη γειτονιά και οι πύλες των τειχών της πόλης είναι κλειστές τις Παρασκευές βράδυ. Οι Έλληνες ζουν μόνοι τους σε άλλη γειτονιά. Το μέρος τους περιβάλλεται από έναν τοίχο.΄΄

– Το 1361 μ.Χ . : Η Αττάλεια καταλαμβάνεται από το Βασίλειο της Κύπρου .

Το Βασίλειο της Κύπρου ήταν ένα Βασίλειο υων Σταυροφόρων κατά την περίοδο του Μεσαίωνα (1192 – 1489) που κυβερνήθηκε από τους Γαλλικούς Οίκους των Λουζινιάν και των Πουατιέ-Λουζινιάν. Το βασίλειο δεν περιείχε μονάχα το νησί της Κύπρου αλλά και πόλεις της ανατολής όπως η Αττάλεια (1361 – 1373) και η Κώρυκος (1361 – 1448). Ιδρύθηκε το 1197 έξι χρόνια μετά από την κατάληψη της Κύπρου από τον Ριχάρδο το Λεοντόκαρδο κατά την Γ’ Σταυροφορία (1191) από τον Ισαάκιο Κομνηνό της Κύπρου τον άνθρωπο που απόσχισε την Κύπρο από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

– Hamidoğulları

Από το 1308 έως το 1426 ασκούσαν εξουσία κατά διαστήματα στην περιοχή οι Hamidoğulları* και στη συνέχεια η πόλη αποτέλεσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

*Το Πριγκιπάτο Hamidoğulları είναι μία από τις Περιφέρειες της Μ. Ασίας ιδρύθηκαν στην περιοχή Πρόσταινας (Egirdir ) και Σπάρτης Πισιδία μετά την κατάρρευση των Σελτζούκων

– 1373 μ.Χ .: Ο Μεχμέτ Μπέη ανακαταλαμβάνει την Αττάλεια.

– Το 1426 μ.Χ . η Αττάλεια οριστικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το 1426 μ.Χ .η περιφέρεια της Αττάλειας συνδέθηκε πλήρως με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

– 1510 μ.Χ .: Ο Χασάν Χαλίφα και οι άντρες του επιτίθενται και λεηλατούν την υποζώνη της Κιλάζιλα της Αττάλειας.

– Τι λέει για την πόλη ο Evliya Çelebi

Στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα ο Evliya Çelebi έγραψε μια πόλη με στενά δρομάκια έχει 3.000 σπίτια σε 20 τουρκικές και 4 ελληνικές γειτονιές. Η πόλη είχε μεγαλώσει πέρα από τα τείχη της πόλης και μέσα στο λιμάνι φέρεται να έχει έως και 200 καΐκια..

– 1575 μ.Χ.

Οι αλλεπάλληλες όμως επιδρομές – κυρίως – και άλλα αίτια προξένησαν ολοκληρωτικές καταστροφές σε πολλές αυτές έγινε συρρίκνωση ἤ εξάλειψη του Χριστιανικού πληθυσμού τους. Έχει γράφει για την περίοδο αυτή της Τουρκοκρατίας ότι΄΄ 51 Μητροπόλεις 18 Αρχιεπισκοπές και 478 Επισκοπές ήταν ερημωμένες ΄΄

έτσι αναγκάσθηκε τό Οικουμενικό Πατριαρχείο το έτος 1575 να υπαγάγει εκκλησιαστικώς όλες ατές τις επαρχίες υπό τον Μητροπολίτη Πισιδία, ο οποίος άρχισε να εμφανίζεται έκτοτε ως «υπέρτιμος και Έξαρχος Σίδης, Μυρέων καί Ἀτταλείας» μέχρι τού 1923, ενώ μετά μόνον ὡς Σίδης καί Ἀτταλείας.»

– 1821μ.Χ. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821 πολλοί Κρητικοί και Πελοποννήσιοι έρχονται στην Ελλάδα

– 1895 μ.Χ. Φωτιά καταστρέφει την Ελληνική γειτονιά

Πριν από τη μεγάλη πυρκαϊά του 1895 συγκροτούσαν τρεις ενορίες : τού Αγίου Δημητρίου, τής Παναγίας και του Αγίου Λεοντίου. επειδή κατά την πυρκαϊά κάηκαν οἱ εκκλησίες του αγίου Δημητρίου και τού Αγίου Λεοντίου με τα γύρω σπίτια, έγιναν οἱ νέες συνοικίες Γενί-Μαχαλέ καί Δερμέν­ἐρνιοῦ μέ τούς ναούς του Αγίου Παντελεήμονος και του Αγίου Γεωργίου.

Μετά την καταστρεπτική πυρκαϊά, ἡ Χριστιανική Κοινότητα είχε δική της πυροσβεστική υπηρεσία. επίσης είχε νοσοκομείο και πτωχοκομείο

–1922

Προ του διωγμού του 1922 η πόλη είχε 40.000 περίπου κατοίκους, οπό τους ποίους 14.000 Ρωμιοί ορθόδοξοι

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ

Μεταξύ αυτών πιο σημαντικά είναι τα ρωμαϊκά τείχη και η Πύλη του Αδριανού, που χτίστηκε για την επίσκεψη του αυτοκράτορα στην πόλη το 130. Αυτά τα οικοδομήματα σήμερα περιβάλλονται από το σύγχρονο αστικό ιστό και δυστυχώς βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση.

– Η Πύλη του Αδριανού

Η Πύλη του Αδριανού είναι η μόνη ρωμαϊκή πύλη της Μικράς Ασίας που όχι μόνο στέκει, αλλά είναι και σε χρήση. Αποτελείται από τρία αψιδωτά ανοίγματα, που χωρίζονται μεταξύ τους με πεσσούς και κίονες εν παραστάση^.

Οι κίονες είναι κατασκευασμένοι από λευκό μάρμαρο, ενώ οι βάσεις τους από γρανίτη.

Η εσωτερική επιφάνεια των τόξων φέρει ανάγλυφο διάκοσμο σε φατνώματα.

Επάνω στην πύλη στεκόταν προφανώς αγάλματα του Αδριανού και μελών της οικογένειάς του. Εκατέρωθέν της ορθώνονταν ψηλοί και ισχυροί πύργοι, οι οποίοι δέχτηκαν πολλές επεμβάσεις στη διάρκεια της μακράς ιστορίας της πόλης.

Η αρχική τους φάση ήταν ρωμαϊκή, όπως τεκμηριώνει επιγραφή που βρίσκεται στο βόρειο πύργο, ενώ ο νότιος πύργος γνώρισε μια φάση ανακαίνισης από το σουλτάνο Αλαεντίν Κεϋκουμπάτ Α΄ (1219-1238), όπως φαίνεται σε άλλη επιγραφή.

– Τα τείχη της αρχαίας πόλης

Η πύλη του Αδριανού αποτελεί σήμερα την είσοδο στην παλιά πόλη της Αττάλειας , που ονομάζεται Kaleiçi. Το τουρκικό αυτό όνομα σημαίνει «μέσα στο κάστρο» και δικαίως, αφού η παλιά πόλη περιβάλλεται από τείχη, των οποίων η παλαιότερη φάση χρονολογείται στην Ύστερη Ελληνιστική-Πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο.

– Ο Φάρος του Hidirlik

Τμήμα των οχυρώσεων αποτελούσε επίσης ο φάρος, που χτίστηκε μάλλον κατά το 2ο αιώνα, και είναι σήμερα γνωστός ως Πύργος Hidirlik. Ο πύργος αυτός αποτελεί το σήμα κατατεθέν του σύγχρονου, τουριστικού πλέον, τμήματος της πόλης.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΑΤΤΑΛΕΙΑΣ

Η Αττάλεια ήταν ένα μεγάλο λιμάνι το οποίο συνέδεε, τουλάχιστον από οικονομικής πλευράς, σημαντικό αριθμό πόλεων και κωμοπόλεων, που αναζητούσαν διέξοδο για τα προϊόντα τους. Μεταξύ των πόλεων αυτών συγκαταλέγονταν η Πέργη, η Άσπενδος και η Τερμησσός Όταν ιδρύθηκε το μουσείο της Αττάλειας αρχαιολογικά ευρήματα από την ευρύτερη αυτή περιοχή βρήκαν τη θέση τους στις προθήκες του .Στο μουσείο της Αττάλειας μπορεί να δει κανείς μια αντιπροσωπευτική εικόνα της προϊστορίας και της ιστορίας της περιοχής.

Στην αίθουσα Προϊστορίας εκτίθενται σημαντικά ευρήματα από παλαιολιθικές θέσεις, ιδιαίτερα αυτές του Karain και του Semahöyük. Η τελευταία θέση, όπως και το Hacilar, έδωσαν αρχαιολογικό υλικό και για τη Νεολιθική και τη Χαλκολιθική περίοδο, καθώς για την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, το οποίο εκτίθεται στην αίθουσα Πρωτοϊστορίας.

Κεραμικά αντικείμενα, πήλινα ειδώλια και αγάλματα που χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή εποχή έως την Ύστερη Ελληνιστική περίοδο φιλοξενούνται στις αίθουσες της Κλασικής περιόδου και των Αγαλμάτων και παρέχουν μαρτυρίες για τις ιστορικές φάσεις της περιοχής πριν από την ίδρυση της Αττάλειας.

Η καθημερινή ζωή της Ρωμαϊκής και Υστερορωμαϊκής περιόδου αντιπροσωπεύεται στη λεγόμενη αίθουσα Μικρών Αντικειμένων, όπου εκτίθενται κυρίως επιτραπέζια αντικείμενα, λυχνάρια και άλλα αντικείμενα.

Το μεγαλείο και η ευημερία της περιοχής κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο αντικατοπτρίζονται στα αγάλματα των αυτοκρατόρων και των μελών των οικογενειών τους που εκτίθενται στην ομώνυμη αίθουσα.

Τα περισσότερα από τα ευρήματα αυτά προέρχονται από τις ανασκαφές της Πέργης. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται ένα άγαλμα σε φυσικό μέγεθος του αυτοκράτορα Αδριανού, καθώς και δύο ανδριάντες του Σεπτιμίου Σεβήρου και της Ιουλίας Δόμνας.

Άλλη αίθουσα φιλοξενεί τις σαρκοφάγους, που ανακαλύφθηκαν κυρίως τυχαία σε όλη την περιοχή της Παμφυλίας.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται μερικές σαρκοφάγοι τύπου Σινταμάρα, με πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, καθώς και μια σαρκοφάγος που απεικονίζει τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή. Το τμήμα των αρχαιοτήτων ολοκληρώνεται με μια αίθουσα νομισμάτων όπου εκτίθενται νομίσματα από όλες τις ιστορικές περιόδους.¹¹

Μεσαιωνικά και οθωμανικά κατάλοιπα

– Το τζαμί του Αλαεττίν – Πρώην βυζαντινή εκκλησία

Η σύγχρονη Αττάλεια έχει μνημεία που ανήκουν σε όλες τις περιόδους της μακράς ιστορίας της.

Το λεγόμενο τζαμί του Αλαεττίν είναι από τα παλαιότερα μεσαιωνικά της κατάλοιπα, αφού χρονολογείται στον 7ο αιώνα και έχει χτιστεί επάνω στα ερείπια βυζαντινής εκκλησίας.

Το θεμέλιο του πύργου είναι κατασκευασμένο από πέτρα και έχει διάμετρο 5,5 μέτρα. Υπάρχουν υπεροχα ψηφιδωτά και πλακάκια που διακοσμούν το κάτω μέρος του πύργου.

– Κεσίκ Μιναρέ, –Βασιλική της Παναγίας,

Το ίδιο συνέβη και με τον επονομαζόμενο Κεσίκ Μιναρέ, που αρχικά ήταν η βασιλική της Παναγίας, χρονολογούμενη στον 6ο αιώνα. Δυστυχώς σήμερα το μνημείο αυτό σώζεται σε κακή κατάσταση

^{–Γιβλί μιναρέ – Βυζαντινή εκκλησία}

Ακόμα ένα ενδιαφέρον μουσουλμανικό κατάλοιπο είναι το λεγόμενο συγκρότημα Γιβλί Μιναρέ, με σήμα κατατεθέν ένα μιναρέ του 14ου αιώνα, πος κατά πάσα πιθανότητα είχε χτιστεί επάνω σε βυζαντινή εκκλησία.

Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΑΤΤΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Από την αναφορά στην πόλη του Evliya Çelebi για την ύπαρξη 200 καϊκιών φαίνεται ότι αρκετοί κάτοικοι του ασχολούνται με την αλιεία

Από την αναφορά του Ibn Battuta, φαίνεται η ενασχόληση τω ν κατοίκων στην γεωργία και δη στην καλλιέργεια οπωροφόρων δένδρων γράφει : ‘’ πόλη έχει οπωρώνες και παράγει εκλεκτά φρούτα, συμπεριλαμβανομένου ενός αξιοθαύμαστου είδους βερίκοκου, που ονομάζεται Qamar ad-Din, το οποίο έχει ένα γλυκό κουκούτσι

(Αυτός ο καρπός αποξηραίνεται και εξάγεται στην Αίγυπτο, όπου θεωρείται μεγάλη πολυτέλεια.΄΄ ,Προφανώς πρόκειται για καίσια. μεγάλα βερίκοκα που τρώγεται και το κουκούτσι τους )

Υπήρχε καλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών Άλλωστε το κλίμα στην περιοχή ήταν ιδανικό ,υπήρχαν ήπιες θερμοκρασίες τον χειμώνα και άφθονα νερά από τα ποταμιά που κατεβαίναν από την οροσειρά του Ταύρου

Πληροφορίες για τις αρχές του 20ου αιώνα μιλούν : Για δύο εργοστάσια που είχε η Αττάλεια κλωστοϋφαντουργίας βαμβακιού.

Από το 1920, τα εργοστάσια είχε πάρα πολλούς αργαλειούς . Μια γερμανική εταιρία είχε εγκαταστάσεις δεματοποίησης βαμβακιού. Υπήρχαν και αρκετοί μύλοι αλευροποίησης σίτου. Η Αττάλεια εξήγαγε σιτάρι, αλεύρι, σουσάμι , ζώα, ξυλεία και κάρβουνο. Τα δύο τελευταία εξήχθησαν συχνά στην Αίγυπτο και άλλα αγαθά στην Ιταλία ή σε άλλα ελληνικά νησιά, τα οποία επαιρναν κυρίως αλεύρι. Το 1920, η πόλη είχε επτά ελαιοτριβεία .

Το σιτάρι εισαγόταν και στη συνέχεια μετά από αλευροποίηση στην πόλη γινόταν εξαγωγή. Η Αττάλεια εισήγαγε βιομηχανοποιημένα είδη, κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.